Verlies in Alabama dwingt Republikeinen tot herbezinning

Donald Trump had iets uit te leggen woensdag, de ochtend nadat de door hem gesteunde kandidaat, Roy Moore, de verkiezing verloor voor een senaatszetel­­ in Alabama.

Dat een Democraat in Alabama won gebeurde voor het laatst in 1992 en die was zo conservatief dat hij twee jaar later Republikein werd. Met Doug Jones krijgt Alabama een senator die pal wil staan voor sociale voorzieningen en Obamacare, en zelfs ruime opvattingen heeft over abortus.

Extreme standpunten

Dat kon alleen maar gebeuren doordat bij de Republikeinse voorverkiezingen een kandidaat uit de bus kwam die voor veel kiezers in Alabama onaanvaardbaar was, vanwege zijn extreme standpunten en de beschuldiging dat hij ooit jonge meisjes lastigviel, en in een geval zelfs aanrandde.

Voor Trump was dat allemaal overkomelijk en het moet een bittere pil voor hem zijn dat hij de Republikeinse kiezers in Alabama, die hem in november in hun staat een meerderheid van 28 procent schonken, niet kon overtuigen. Dinsdagavond reageerde hij sportief: “Felicitaties voor Doug Jones voor een hard bevochten overwinning.” Woensdagmorgen kwam zijn analyse: “Ik zei wel dat Roy Moore niet kon winnen. Ik had gelijk! Roy werkte hard, maar hij kreeg geen eerlijke kans.”

Trump zei dat inderdaad, tijdens de campagne voor de voorverkiezingen in Alabama in september. Hij sprak zich toen uit, een beetje zuinig, voor een meer conventionele kandidaat, op advies van vooraanstaande Republikeinse politici. Maar Trumps ultrarechtse kompaan uit de campagne om het presidentschap en ex-adviseur in het Witte Huis, Steve Bannon, voerde juist campagne voor Moore. Hij overtuigde de aanhangers van Trump ervan dat alleen Moore bereid was om, net als Trump ‘het moeras droog te leggen’ in Washington. Moore werd gekozen als Republikeinse kandidaat en Trump steunde hem uitbundig.

De Democratische winst in Alabama dwingt nu de hele Republikeinse partij tot een herbezinning. Trump zal zich moeten afvragen of hij nog wel op het kompas moet blijven varen van Steve Bannon, die minder een politieke ziener en kenner van ‘de vergeten Amerikanen’ blijkt dan beiden dachten. Maar hij is ook geen president geworden om bedaard samen te werken met de gevestigde Republikeinse politici in Washington, zoals de fractieleider in de Senaat, Mitch McConnell.

Overlopers

Die politici zullen op hun beurt minder bereid zijn aan al Trumps wensen tegemoet te komen – als ze het al kunnen. Want als Doug Jones is beëdigd als 49ste Democratische senator, zijn twee Republikeinse overlopers genoeg om een wetsontwerp van hun eigen partij te torpederen.

Volgend jaar zal het daarom voor de Republikeinen nog moeilijker zijn dan het dit jaar al was om grote wensen van Trump te verwezenlijken, zoals een grote investering in wegen, bruggen en luchthavens. Mogelijk kunnen ze bij de Congresverkiezingen van 2018 als grote prestatie alleen wijzen op de belastinghervorming waaraan ze nu werken– maar een meerderheid van de Amerikanen ziet die vooral als cadeau voor de rijken.

In Alabama wonnen de Democraten nipt, dankzij de problemen bij de tegenstander, maar ook dankzij een sterke kandidaat, geestdriftige kiezers en steun van de landelijke partij. In november hebben de Republikeinen dat ook nodig om hun meerderheden in het Congres te behouden.

Dat lijkt onverenigbaar met de inspanningen van Steve Bannon, hoe gehecht Trump ook is aan diens beeldenstormerij. Bannon twitterde: “Als de verkiezing van afgelopen nacht iets heeft aangetoond, dan is het dat we geweldige Republikeinse kandidaten naar voren moeten schuiven.”

‘Democraten mogen ons dankbaar zijn’

Senatoren van beide partijen deelden na de overwinning van Doug Jones plaagstootjes aan elkaar uit. De Republikein Cory Gardner, die het verkiezingsfonds van de senatoren van zijn partij beheert en de kas resoluut gesloten hield voor de door hem verafschuwde Roy Moore, liet merken dat hij van Doug Jones dankbaarheid verwacht. En het besef dat hij alleen maar is gekozen doordat zoveel Republikeinen in Alabama een stem voor Roy Moore ook onverteerbaar vonden: “Ik hoop dat hij de juiste keus maakt en werkelijk Alabama vertegenwoordigt door mee te stemmen met de Republikeinse meerderheid.”

Dat kan Gardner vergeten. Net zoals de Democraten er niet op moeten rekenen dat de Republikeinen voldoen aan hun verzoek te wachten tot Jones is beëdigd voordat ze hun grote belastinghervorming in stemming brengen.

“De Alabamiërs hebben het recht om hun stem volledig te laten horen”, twitterde senator Chris Van Hollen.

Maar totdat in Alabama de uitslag van de verkiezing officiëel is vastgesteld (uiterlijk 3 januari, vermoedelijk kort na de Kerst) zit de Republikein Luther Strange nog op de stoel van Jones.

Nog hebben de Republikeinen dus hun – toch al krappe – 52-48 meerderheid.

Na koortsachtig onderhandelen werden ze het woensdag eens met hun partijgenoten in het Huis van Afgevaardigden over de laatste details.

Ze willen de wet volgende week definitief laten aannemen.