Het Europese Hof tikt Polen op de vingers: Rechters moeten hun baan terugkrijgen
De Poolse regering moet de grote schoonmaak binnen het Hooggerechtshof direct staken. Het Europese Hof tikt het land op de vingers.
Poolse rechters die onlangs zijn ontslagen bij het Hooggerechtshof vanwege hun leeftijd moeten hun baan terugkrijgen. Met onmiddellijke ingang. Het Europees Hof van Justitie in Luxemburg deed die uitspraak vandaag. Voor de Poolse conservatieve regering is het een flinke tegenvaller. Zeker nu regeringspartij PiS tijdens de lokale verkiezingen dit weekend zijn mandaat hoopt te verstevigen.
De uitspraak van het Hof betreft een zogenoemde ‘interim-maatregel’, een tussenvonnis. Daar had de Europese Commissie eind vorige maand expliciet om gevraagd toen zij Polen voor het Hof daagde vanwege het verlagen van de pensioenleeftijd bij het Hooggerechtshof van 70 naar 65 jaar. Volgens de Poolse regering is die maatregel nodig om de rechtspraak efficiënter te maken en het Hooggerechtshof te ontdoen van de laatste communistische invloeden.
Maar de Poolse wet werkt volgens de Commissie leeftijdsdiscriminatie in de hand, en het druist in tegen de onafhankelijkheid van de rechtstaat. Dat is weer in strijd met Europese waarden. Hoewel het Hof nog geen eindoordeel heeft geveld, moet Polen de wet voorlopig in de ijskast parkeren en de ontslagen rechters hun baan teruggeven.
Eerlijk proces
Dat is nodig, oordeelt het Hof, omdat de Poolse regering al ver gevorderd is met de uitvoering van de wet. Zo is de voorzitter Malgorzata Gersdorf al met pensioen gestuurd, hoewel ze tot op heden weigert haar functie neer te leggen. Deze zomer gingen bovendien duizenden Polen de straat op om tegen haar ontslag te protesteren. Ook heeft de Poolse president Duda het aantal rechters uitgebreid van 93 naar 120. Na de verplichte pensionering van een aantal rechters zijn 44 posities binnen het Hooggerechtshof vacant, 27 nieuwe rechters zijn al aangewezen door de Poolse president, die volgens de Commissie geen transparante criteria hanteert bij de benoemingen.
Het Hof meldt in de beschikking dat de Polen vanwege deze maatregelen momenteel geen toegang hebben tot een onafhankelijke rechter. Het Hof ‘herinnert eraan dat het vereiste van onafhankelijke rechters een van de wezenlijke onderdelen van het grondrecht op een eerlijk proces is’.
Het is een opvallende uitspraak omdat het Hof in het verleden niet oordeelde over die onafhankelijkheid, dat was een zaak van de lidstaat. Het deed vooral uitspraken over technische kwesties zoals leeftijdsdiscriminatie. Sinds begin dit jaar lijkt er iets veranderd. Toen vonniste het Hof, dit keer in een Portugese zaak, dat lidstaten onafhankelijke rechtbanken moeten garanderen.
De Poolse regering heeft nog niet gereageerd op de jongste uitspraak van het Hof. De Poolse premier, Mateusz Morawiecki, zei vandaag in Brussel, waar hij de EU-Azië-top bijwoonde, het vonnis te zullen bestuderen. De Poolse vicepremier Jaroslaw Gowin zei twee maanden geleden al dat de Poolse regering een uitspraak van het Hof naast zich neer zal leggen.