‘Trump is helemaal niet verplicht om migrantenkinderen van ouders te scheiden’

‘Verander de wetgeving!’, schreeuwde de Amerikaanse president Donald Trump maandagavond virtueel op Twitter. Daarmee nam de Republikeinse president opnieuw zijn Democratische voorganger Barack Obama en de huidige Democratische oppositie op de korrel. Die zijn volgens Trump verantwoordelijk zijn voor het scheiden van migrantenkinderen en hun ouders aan de grens tussen de VS en Mexico. Want volgens Trump en de zijnen verhinderen de Democraten een wetswijziging die dat onmogelijk moet maken.

Huilende kinderen

Op het opbreken van migrantenfamilies komt, onder meer door een geluidsopname van huilende kinderen, steeds meer kritiek, zelfs uit Republikeinse hoek. ‘Dit nultolerantiebeleid is wreed, het is immoreel en het breekt mijn hart’, verklaarde Laura Bush, vrouw van de vorige Republikeinse president George W. Bush, in een opiniestuk in de Washington Post. Ook first lady Melania Trump liet zich zondag kritisch uit over het beleid van haar man.

Maar ‘de president handhaaft gewoon de wet’, zegt Sarah Huckabee Sanders, woordvoerder van het Witte Huis. ‘De scheiding van illegale gezinnen is het gevolg van juridische achterpoortjes die de Democraten al decennia weigeren te sluiten’, klinkt het. Republikeins Kamervoorzitter Paul Ryan, gesteund door zijn partijgenoot en Congreslid Chuck Grassley, haalt rechtspraak aan om ‘wat aan de grens gebeurt’ te verklaren.

Meer bepaald gaat het om ‘Flores v. Meese’ of ‘Flores v. Reno’ uit 1997. Daarbij werd beslist dat minderjarigen zo snel mogelijk uit detentie vrijgelaten moeten worden, zonder dat die vrijlating nodeloos vertraagd wordt door de zoektocht naar een ouder of voogd. In 2015 legde een rechter uit Californië vast dat die rechtspraak niet alleen geldt voor niet-begeleide minderjarigen, maar ook voor minderjarigen die samen met hun ouders gearresteerd worden. Trump leest daarin dat voor minderjarige migranten opvangplaats moet worden gezocht, terwijl hun ouders in detentiecentra vastgehouden worden.

Brug te ver

Donald Trump is evenwel de eerste president die de rechtspraak op die strikte manier interpreteert en toepast. Zowel voor de Democratische president Barack Obama als voor diens voorganger, de Republikein George W. Bush, was migrantenkinderen van hun ouders scheiden een brug te ver.

Het opsplitsen van ouder en kind is dus louter een gevolg van een bewust gekozen beleid, stippen juridische experts en immigratieadvocaten aan in Amerikaanse media, en geen onvermijdelijk gevolg van rechtspraak. ‘Het is helemaal niet vereist’, zeggen Denise Gilman van de Texas School of Law en Peter Schey van het Center for Human Rights in Los Angeles. Trumps beleid is een ‘omgekeerde interpretatie’ van de rechtspraak, vindt advocaat Muzaffar Chisti, advocaat aan het Migration Policy Institute in Washington. Rick Su van de universiteit van Boston vult aan: ‘De wet wil kinderen uit de gevangenis houden, maar dat vereist geenszins de scheiding van kinderen van ouders.’

Volgens Amerikaanse media zijn er nog enkele andere wetten die in het licht van migrantendetentie relevant kunnen zijn. Zo is er de wet tegen ‘ongeoorloofde toegang’ tot Amerikaans grondgebied, waarin gevangenisstraffen en boetes gespecificeerd worden voor eenieder die de VS onrechtmatig betreedt, maar zonder specifieke regels voor kinderen. De VS werkten van 2008 tot 2014 ook aan een beschermingsstatuut voor slachtoffers van mensenhandel. Daarin wordt expliciet vermeld dat kinderen maximaal 72 uur in een detentiecentra mogen worden vastgehouden. Alleen hoeft dat helemaal niet te betekenen dat ze daarom bij hun ouders weggehaald moeten worden.

Presidentieel besluit

Het Amerikaanse Congres hoeft dus helemaal geen wetten te wijzigen om de scheiding van kinderen en ouders te verhinderen. Wil Trump toch een expliciet verbod, dan kan hij relatief gemakkelijk en snel het Congres omzeilen met een presidentieel besluit – iets waar hij in het verleden niet verlegen om bleek te zitten.

Toch blijft de president de verantwoordelijkheid van zich afschuiven en wordt uitgekeken naar de ontmoeting tussen Trump en de Republikeinen in het Huis. Daar worden twee nieuwe wetsvoorstellen rond immigratie besproken die het scheidingsbeleid een halt zouden kunnen toeroepen. Maar het staat allerminst vast dat een van beide voorstellen het ook haalt.