Het jaarlijkse onderzoek van Oxfam toetst het duurzaamheidsbeleid van supermarkten in Nederland, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. De beoordeling hangt af van de mate van transparantie en verantwoording, en de behandeling van arbeiders, boeren en vrouwen.
De organisatie stelt in het rapport Rijp voor Verandering dat de grootste Nederlandse supermarkten de uitbuiting van werknemers bij hun toeleveranciers in derdewereldlanden in stand houden. Daarin zijn de Nederlandse winkels geen uitzondering: "Op onze internationale ranglijst scoren alle supermarkten slecht."
Volgens Oxfam gebruiken de bedrijven, die een marktaandeel van drie kwart hebben, hun macht om lage prijzen bij leveranciers af te dwingen. Op die manier worden onder meer de zogenaamde prijzenoorlogen tussen supermarkten volgens de organisatie bekostigd.
Focus
"Supermarktketens realiseren jaarlijks miljarden euro's aan omzet. Hun focus ligt vooral op het maken van winst voor eigenaren of aandeelhouders en het uitbreiden van hun marktaandeel", aldus Farah Karimi, algemeen directeur Oxfam Novib.
"Werknemers en kleinschalige boeren kregen zo'n twintig jaar geleden nog meer dan 10 cent van iedere euro die de consument bij de kassa afrekende. Nu is dat afgenomen tot minder dan 8 cent per euro", meldt de organisatie.
"Doordat supermarkten leveranciers onder druk zetten, worden werknemers in ontwikkelingslanden uitgebuit. Supermarkten hebben de macht en invloed om hier verandering in te brengen", aldus Karimi.
Oxfam zet ook vraagtekens bij het algehele gebrek aan transparantie over de herkomst van voedingsmiddelen, met name als het gaat om producten als garnalen en avocado's.
"Geen enkele supermarkt maakt de namen of locaties bekend van de toeleveranciers van producten met een verhoogd risico op mensenrechtenschendingen. Nederlandse supermarkten hebben de mond vol over duurzaamheid, maar daar zien wij bitter weinig van terug in hun beleid en praktijk."
Signaal
Jumbo reageert nederig op de positie van hekkensluiter in de lijst. "We nemen het signaal van Oxfam Novib over de situatie in de toeleveringsketen heel serieus", aldus een woordvoerder. Wel zou het beter met de werkwijze van Jumbo gesteld zijn dan nu lijkt.
"We realiseren ons dat we wellicht tekortschieten in transparantie, want het beeld dat wordt geschetst doet geen recht aan onze inspanningen." Door certificering en het "monitoren van de keten" zou al op eerlijke beloning worden gelet, zegt Jumbo. "Een belangrijk gegeven is dat de inkoopprijs van Jumbo losstaat van onze verkoopprijs." Arbeiders zouden zo niet door prijsdalingen geraakt worden.
Albert Heijn benadrukt dat het de doelen van Oxfam onderschrijft. In werkelijkheid doet de winkelketen het daarnaast beter dan nu lijkt, stelt een zegsman. "We kennen alle leveranciers, en komen tot bij de boeren op het erf. We stellen vergaande eisen aan al onze leveranciers, met extra aandacht in de landen waarover Oxfam het heeft."
Verbeterpunten zijn er echter ook bij AH. "Als er vraag is naar meer transparantie, gaan we daarnaar kijken. We nodigen Oxfam uit om samen concrete gemeenschappelijke verbeterpunten te vinden die bij kunnen dragen aan een oplossing."
Werk te doen
Volgens PLUS doet het rapport van Oxfam eveneens onvoldoende recht aan de inspanningen van deze supermarkt. "Maatschappelijk verantwoord ondernemen staat al jaren hoog op de agenda", stelt een woordvoerder.
Onder meer een "strategische samenwerking" met fairtradekeurmerk Max Havelaar, en "waar mogelijk" de omvorming van het huismerk naar fairtrade zouden uitingen van de inzet van de supermarkt zijn. Wel geeft PLUS toe dat er nog veel werk te doen is.
Ook Lidl stelt dat de thema's in het rapport voor de supermarktketen "zeer belangrijk" zijn, en dat hierin voor het bedrijf een taak is weggelegd. Er zou overigens al het nodige gedaan zijn, aldus een woordvoerder: "Deze verantwoordelijkheid nemen we uiterst serieus en daarom hebben wij de afgelopen jaren ook nauw samengewerkt met leveranciers uit de keten om de juiste initiatieven te ontplooien."
Budgetketen Aldi zegt het initiatief van Oxfam te waarderen. "We delen de kernwaarden van de Oxfam-campagne en stellen de open dialoog met Oxfam zeer op prijs. Hun aanbevelingen beschouwen we als onderdeel van ons doorlopende strategieontwikkelingsproces."
NUjij: Uitgelichte reacties