Direct naar artikelinhoud

Britse premier May overweegt Goedevrijdagakkoord 1998 te amenderen om Ierse ‘backstop’ te vermijden

Britse premier Theresa MayBeeld REUTERS

De Britse premier Theresa May overweegt om het twintig jaar oude Goedevrijdagakkoord, dat tientallen jaren van sektarisch geweld beëindigde in Noord-Ierland, te amenderen. Ze wil dat doen in een poging om de impasse in de brexitonderhandelingen te doorbreken, bericht The Telegraph zondagavond.

Volgens de Britse krant overweegt May om het Goedevrijdagakkoord van 1998 te herschrijven om zo de uiterst omstreden Ierse 'backstop' vermijden. Die maatregel moet vermijden dat er na de brexit een 'harde grens' met douaniers zou komen tussen de EU, waar Ierland toe behoort, en het VK, met Noord-Ierland. Ze zou enigszins andere handelsvoorwaarden opleggen aan Noord-Ierland dan aan de rest van het Verenigd Koninkrijk, tijdelijk tenminste.

EU-verantwoordelijken melden in de krant dat het akkoord van 1998 amenderen geen kans op succes heeft. De bronnen van The Telegraph in de Britse regering zouden "sceptisch" zijn.

De Noord-Ierse Democratische Unionistische Partij (DUP), die Mays minderheidsregering ondersteunt, vroeg dat het backstop-protocol uit het brexitakkoord zou verdwijnen. De niet-vastomlijnde aard van de maatregel was een van de meer omstreden punten uit Mays brexitakkoord. Dat akkoord werd vorige week met een overgrote meerderheid weggestemd in het Britse parlement.

Sectair geweld

Door de moeizame brexitonderhandelingen is de mogelijkheid ontstaan dat er opnieuw een harde grens komt tussen Noord-Ierland en de Ierse Republiek en dat deed de ongerustheid toenemen over nieuw geweld. En net zaterdag vond een aanslag met een bomauto plaats in de Noord-Ierse stad Londonderry, waarvan vermoed wordt dat die het werk is van een dissidente republikeinse groep, het New IRA.

De aanslag brengt de herinnering terug aan de 'Troubles', toen Noord-Ierland 38 jaar lang verscheurd was door sektarisch geweld. Katholieke nationalisten, of republikeinen, wilden een verenigd Ierland. Protestantse unionisten, of loyalisten, wilden binnen het VK blijven. Het Goedevrijdagakkoord van 1998, ook wel het akkoord van Belfast genoemd, beëindigde tientallen jaren van sectair geweld in Noord-Ierland. 

Kogelgaten in welkomstbord in Noord-Ierland.Beeld Getty Images

Vijf jaar

De Poolse minister van Buitenlandse Zaken Jacek Czaputowicz stelde deze ochtend nog voor om de backstop te beperken tot vijf jaar. Dat zou volgens hem voor een doorbraak kunnen zorgen in de brexit-impasse. “Ik weet niet of het doenbaar is, of Ierland bereid is om zo’n voorstel te doen, maar ik heb de indruk dat dit de onderhandelingen zou kunnen deblokkeren”, zo verklaarde hij aan de BBC.

Het proefballonnetje werd meteen doorprikt door Ierse minister van Buitenlandse Zaken Coveney, die zijn Poolse ambtgenoot al in december had gezegd dat dit geen optie is. “Ik heb duidelijk gemaakt dat een beperking in de tijd van een verzekeringsmechanisme, en dat is deze backstop, uiteindelijk betekent dat het geen verzekeringsmechanisme is”, verklaarde hij na afloop van een beraad met zijn Europese collega’s in Brussel.

Wat is de backstop?

Zowel de Europese Unie als het Verenigd Koninkrijk willen niet dat er na de brexit opnieuw grenscontroles moeten worden ingevoerd tussen Ierland en Noord-Ierland. Daarvoor is een backstop voorzien in het terugtrekkingsakkoord dat de Europese leiders in november sloten met premier May.

Die backstop bepaalt dat het Verenigd Koninkrijk in een douanegemeenschap met de Europese Unie blijft en dat de regelgeving in Noord-Ierland deels afgestemd blijft op de Europese. Het is een vangnetoplossing, die enkel in werking treedt indien de Europeanen en de Britten na het verstrijken van de overgangsperiode eind 2020 nog steeds geen akkoord hebben gevonden over de toekomstige (handels)relaties.

Bord aan de grens tussen Noord-Ierland en Ierland nabij het Noord-Ierse Derrylin.Beeld AP

Voor een deel van de Britse conservatieve partij van May, en voor haar Noord-Ierse gedoogpartner DUP, is deze oplossing echter onaanvaardbaar. Samen met de oppositie stemden ze vorige week in het Britse parlement tegen het terugtrekkingsakkoord, dat uiteindelijk met een historische meerderheid van 432 tegen 202 stemmen werd verworpen.

May moet deze namiddag in het Britse parlement meer duidelijkheid brengen over de strategie die ze nu wil volgen om het akkoord alsnog door het parlement te krijgen. Volgens Britse media zou de getergde eerste minister opnieuw bij haar Europese gesprekspartners willen aandringen op aanpassingen aan de backstop. Zo zou ze de DUP en de tegenstanders in haar eigen partij over de streep willen halen.