De klopjacht op Mohamed Amra – alias ‘La Mouche’ of ‘de vlieg’ – en zijn kompanen gaat voort. Honderden gendarmes en politieagenten kammen Normandië en ondertussen ook de rest van Frankrijk uit op zoek naar de voortvluchtigen. De drieste manier waarop de bandiet dinsdag werd bevrijd uit een combi, doet vrezen dat de dertiger en zijn kameraden voor weinig of niets terugdeinzen. Twee cipiers werden zonder verpinken doodgeschoten, drie andere raakten gewond. De onderzoekers tasten in het duister over het aantal overvallers en de reden waarom Amra ten koste van alles moest worden bevrijd. Het is wel zeker dat de ontsnapping goed was voorbereid door zeer goed geïnformeerde criminelen.

Na wat spitten achterhaalden Franse media dat de bevrijde crimineel niet alleen wat diefstallen en inbraken op zijn kerfstok zou hebben. Er zou worden onderzocht of hij betrokken is bij een poging tot moord en afpersing met een wapen en de dood van een man die in Marseille werd ontvoerd. In die zaak zou het gaan over drugshandel tussen Marseille en Normandië.

Amra, de “kleine crimineel” uit een quartier sensible van Rouen, zou weleens een schakel kunnen zijn in het grote netwerk van drugsbendes die lang niet meer alleen in Marseille opereren. Hun tentakels reiken tot aan de monding van de Seine in het verre noorden en over de landsgrenzen heen.

Dagelijks leven ondraaglijk

Op dezelfde dag als die van de zwaarbewapende ontsnapping publiceerde de Franse Senaat een rapport dat waarschuwt dat Frankrijk wordt ‘overspoeld’ door drugscriminaliteit. Franse senatoren werkten zes maanden lang aan dat rapport. Ze hielden meer dan 150 hoorzittingen met onderzoekers, magistraten, academici, journalisten en sociale verhuurders en maakten acht reizen, onder andere naar Marseille, Le Havre en ook Antwerpen.

Het verdict is duidelijk. Niet alleen in de grote steden is de drugshandel een probleem, want vraag en aanbod exploderen overal. Ook in kleine steden en zelfs op het platteland, waar de rust en ruimte ideaal zijn om koopwaar op te slaan buiten het vizier van de politie. “Geen enkel deel van het nationale grondgebied en geen enkele sociale klasse blijft buiten bereik. De drugshandel infiltreert overal en het geweld neemt toe”, concludeert het rapport, dat het heeft over steeds meer “bijzonder spectaculaire gewelduitbarstingen” in kleine stadjes.

Het drugsgeweld creëert een zorgwekkende spiraal, zeker in sommige achtergestelde buurten, stellen de senatoren. De onveiligheid maakt het dagelijkse leven van de bewoners er ‘ondraaglijk’ en voorzieningen trekken er weg, wat de situatie er niet beter op maakt.

Parallelle samenleving

Uit de gesprekken met experts werd duidelijk hoezeer er in de ergst getroffen wijken een soort parallelle samenleving is ontstaan, met eigen hiërarchieën, een eigen politiemacht die de veiligheid van de heersende bende in een wijk moet beschermen en een eigen arbeidsmarkt waarin de verschillende bendeleden hun specialisaties hebben. Volgens cijfers van het Franse drugsbureau Ofast leven in Frankrijk 240.000 mensen direct of indirect van de drugshandel. Voor 21.000 van hen is het een voltijdse ‘baan’.

Onder luid tromgeroffel en met heel wat persaandacht startten Macron en zijn regering in maart met operatie place nette XXL, waarmee ze het drugsgeweld in de grote steden willen uitroeien. Dat blijkt geen eenvoudige opdracht: de voorlopige resultaten laten volgens het senaatsrapport te wensen over en zouden op lange termijn amper effect hebben.

Een groeiend probleem is de corruptie. Na een jaar waarin in Marseille bijna vijftig doden vielen door drugsgeweld, een record, waarschuwt de openbare aanklager van de stad, Nicolas Bessone, dat drugsbendes nu zo rijk en machtig zijn geworden dat ze met succes het gerechtssysteem infiltreren en ambtenaren corrumperen.

Lees ook

 Drugsoorlog in Brussel waaide over vanuit Marseille: “We beseffen niet genoeg wat er op ons afkomt”