De waarheid over Festina

Vandaag twintig jaar geleden zat dokter Eric Rijckaert al meer dan een week in de gevangenis, nadat hij was opgepakt op de eerste rustdag in de Tour de France van 1998, en zou daar honderd dagen blijven zitten. Ik heb Eric Rijckaert leren kennen begin 1999. Hij was toen al erg ziek. Nadat hij in oktober 1998 na ruim drie maanden gevangenis was ontslagen, kon hij meteen naar de operatietafel: longkanker, een diagnose die hij zelf in de cel had gesteld toen hij zijn tbc-rx zag. Zijn ergste vrees kwam uit.

Nadien volgden de uitzaaiingen naar de hersenen en ook dat had hij zelf vastgesteld. Bij een fietstochtje nota bene, toen hij zijn pedalen en zijn voet niet meer op elkaar kreeg afgesteld. Wanneer hij later die avond in de Spaanse les de simpelste vervoeging niet meer kende, wist hij het zeker.

Rond die tijd belde ik aan. Net een half doodvonnis van een uitgezaaide longkanker gekregen, kwam er ook nog eens een journalist hem lastig vallen. Ik praatte mij naar binnen op aangeven van de uitgeverij, waarbij ik net een boek uit had, en die wisten dat hij op iets zat te broeden. Of hij hulp kon gebruiken met zijn boek dat hij wilde schrijven? Ik had ervaring als ghostwriter.

Dat ik wist dat hij le docteur X was, die een jaar eerder in L’Equipe Magazine een boekje had opengedaan over het epo- en cortisonegebruik en misbruik in het wielrennen, was een pluspunt. Mijn interview met een collega van hem, die anoniem getuigde (hij wist meteen wie het was) over de gangbare praktijken en hoe dokters daarmee gewrongen zaten, ook dat had hij gelezen. Dat ik nooit in de haag had gezeten om hem en zijn familie te bespieden, maar gewoon had aangebeld, dat vond zijn vrouw dan weer oké.

Haardvuur

Een maand verder had ik daar al een keer of acht gezeten, bij dat haardvuur dat veel te hard brandde omdat hij het koud had en met op bijtafstand Arthur de huishond, grommend telkens als ik een centimeter in de richting van zijn baas bewoog. Er was koffie, veel koffie, en we praatten aan één stuk door, alleen onderbroken door zijn zorgzame vrouw die af en toe kwam vragen of alles oké was.

Er kwam een boek van, wat ook de bedoeling was. Het verscheen begin 2000 en hoewel hij wist dat hij nog maar kort te leven had, luisterde hij naar zijn advocaten, die alle passages waarin hij zichzelf van dicht of van ver zou kunnen beschuldigen uit het boek wilden schrappen. Ook over de anderen en over wat echt was gebeurd, hebben nooit de druk gehaald.

Het is twintig jaar geleden, nu mag het wel zeker?

Ik vroeg: "Wat deed Willy Voet met 235 dosissen epo in zijn auto? Dat lijkt op dealen."

Eric antwoordde: “Dat blijft voor mij het grote mysterie. Volgens de schema’s bij Festina hadden wij vijftig dosissen nodig om het hele team een Tour lang op peil te houden. Onze epo zat netjes klaar in de frigo’s in garageboxen in Lyon. Wij wilden niet naar Ierland en dan terug de grens over met dat spul. En dan rijdt hij met 235 dosissen de Belgisch-Franse grens over. Voor wie of wat? Onze epo kwam uit Spanje of Portugal.

“Hij was de avond voordien infusen bij mij komen halen. Mijn vrouw kan het getuigen. Ik had hem gevraagd of hij producten bij zich had. Neen, had hij gezegd, alleen die baxters. Staan ze hem ook nog eens op te wachten aan de kleinste van alle grensovergangen.”

Eigen handeltje

De magouilleur Voet had gelogen, die avond bij Rijckaert. Hij had gezegd dat hij nog eens bij zijn vriendin was langsgegaan voor een laatste uweetwel, maar Willy Voet was vooral langs het Gentse gepasseerd om een enorme hoeveelheid epo, groeihormoon en testosteron te komen ophalen bij een bevriende apotheker.

Voet was soigneur bij Festina, maar tegelijk dealer, fixer en trafikant voor enkele Franse ploegen en hun sportdirecteurs, die zelf niet makkelijk aan hun epo geraakten. Een aantal van hen is nu nog actief en zet tegenwoordig een erg grote mond op als het om dopinggebruik gaat. Voet was ook de man die achter de rug van zijn teamdokter om, old style, binnen het team zijn handeltje bleef drijven in extra 'producten'. Dat alles met de bedoeling zijn schamel inkomen van Festina wat bij te spijkeren.

Op 27 januari 2001 zou Eric Rijckaert thuis overlijden, omringd met de beste zorgen. Sinds die zomer van 1998 ging hij door het leven met het voorvoegsel Festina-arts. Voor mij was hij veel meer. Hij leerde mij dat er niet één waarheid bestaat en dat – vrij naar Friedrich Nietzsche – fanatiek geponeerde overtuigingen gevaarlijker waren voor de waarheid dan leugens. Het heeft er mijn leven als journalist niet makkelijker op gemaakt, maar ik ben hem daar eeuwig dankbaar voor.