De boeken van de week: Rushdie over fatale messteek, postume roman van Márquez en Romeo en Julia-verhaal over België 

'Mes' (uitgeverij Pluim) is het nieuwe boek van de Brits-Indiase schrijver Salman Rushdie dat op 16 april wereldwijd verscheen. De titel verwijst naar het wapen dat Rushdie zwaar verwondde bij een terroristische aanslag op 12 augustus 2022.  Hij overleefde de moordpoging, een gevolg van een Iraans religieus doodvonnis, maar verloor een oog en raakte verlamd aan zijn hand. 

VRT NWS-journaliste Annelies Beck heeft 'Mes' gelezen. In 'Mes' vertelt Rushdie niet alleen gedetailleerd over de aanslag die exact 27 seconden duurde en de revalidatie die erop volgde, maar probeert hij ook betekenis te geven aan wat hem overkwam.

"Tijdens de revalidatie mijmert hij over geluk, over wat zijn leven nog waard is en welke rol de liefde voor zijn vrouw Eliza speelt. Hij vraagt zich af hoe belangrijk het schrijverschap nog is na die aanslag en welke plek hij de dader wil geven in zijn verdere leven en werk", vertelt Beck op Radio 1.

'In augustus zien we elkaar weer' (uitgeverij Meulenhoff Boekerij) is de roman die Nobelprijswinnaar Gabriel García Márquez (1927 - 2014) liever niet gepubliceerd zag. 10 jaar na zijn dood beslisten zijn zonen om tegen de wil van hun vader het boek toch uit te brengen. Jasper Vervaeke, lector Spaanse taal, cultuur en literatuur aan de Universiteit Gent, las het.

De roman die nu postuum verschijnt brengt het verhaal van Ana Magdalena Bach, een gehuwde vrouw van middelbare leeftijd. Ze woont ergens aan de Caribische kust van Colombia: "Waar exact wordt niet beschreven", vertelt Vervaeke op Radio 1.

Elk jaar trakteert ze zichzelf in augustus op een kleine escapade naar een klein eiland voor de kust. De reden daarvoor is dat ze het graf van haar moeder gaat bezoeken. Tijdens een van die reisjes heeft ze een avontuur met een onbekende man en vanaf dan gaat ze elk jaar in augustus op zoek naar een nieuw avontuurtje. 

Het verhaal uit 'In augustus zien we elkaar" was min of meer af, er bestonden verschillende versies van. De redacteur die Márquez heeft geholpen bij zijn memoires, heeft uit de verschillende versies één versie gedestilleerd. 

Volgens Vervaeke is het oneerlijk het boek te bekritiseren omdat Márquez het zelf niet wilde publiceren, "maar ik begrijp waarom hij het niet helemaal publicatiewaardig vond of niet aan zijn eigen standaarden voldeed".

Vervaeke wijst op sommige verhaallijnen en personages die niet helemaal zijn uitgewerkt. Het doet hem denken aan het oudere werk van de auteur. "Wie het werk van Márquez kent, weet dat hij geen auteur is om losse eindjes te laten of zaken onvoldoende uit te werken. Die zijn er hier en daar wel en dit is niet helemaal zijn stijl. Anderzijds zijn er genoeg interessante elementen aan het verhaal."

Journalist Christophe Deborsu is, naar eigen zeggen, de eerste Waal die met een roman in het Nederlands komt. 'Bente en Boudewijn/Bente et Baudouin', is een Romeo en Julia-verhaal dat de lezer, aan de vooravond van de verkiezingen, wil aanzetten tot nadenken over de toekomst van ons land. Het boek krijgt een Belgische toets want achteraan staat ook hetzelfde verhaal in het Frans.

'Bente en Boudewijn. Een Belgisch liefdesverhaal' gaat over een Vlaamse en Waalse tiener die op elkaar verliefd worden. Ze vormen een gemengd Vlaams-Waals koppel, net als Deborsu met zijn vrouw, journaliste Annick De Wit.

"Ik vind de liefde een mooie kapstok om België uit te leggen", vertelt Deborsu op Radio 1. "Dit boek is een portret van België door de ogen van die twee helden." Het boek legt de breuklijnen tussen de twee gemeenschappen bloot en de verschillen tussen Walen en Vlamingen worden op de spits gedreven en monden uiteindelijk uit in de ontvoering van niemand minder dan Bart De Wever.

Het boek krijgt ook symbolisch twee verschillende covers: een Vlaamse en een Waalse versie met een andere ondertitel die in het Frans luidt: 'La dernière histoire belge'. Er zijn ook twee eindes: als lezer kan je zelf - aan de hand van een zelftest - beslissen hoe het verhaal eindigt. Hiermee wil Deborsu de lezer aanzetten na te denken over de toekomst van het land.

"We zijn al 550 jaar samen, sinds de Bourgondiërs, zelfs Bart De Wever erkent dat", licht Deborsu toe. "We hebben veel meer gemeenschappelijk dan we denken. Wat telt is de wil om verder te gaan. Het verleden hebben we gemeen maar willen we een toekomst samen?"

Gaslighting is een vorm van psychologische manipulatie die steeds meer beschreven wordt. De Amerikaanse Kate Abramson, professor filosofie aan de universiteit van Indiana, schreef een boek over het fenomeen met de veelzeggende titel 'Gaslighting. Hoe emotionele manipulatie je gek kan maken' (uitgeverij Horizon).

Gaslighting is een vorm van emotionele manipulatie waarbij je iemand zodanig gaat verwarren en angstig maken dat die persoon compleet gaat twijfelen aan zichzelf. Dit gebeurt door bijvoorbeeld de waarheid te verdoezelen, gebeurtenissen te ontkennen, gesprekken te verdraaien waardoor de ander gaat twijfelen aan zijn gezond verstand. 

Het gebeurt subtiel en over een langere periode met iemand waarmee je een vertouwensband hebt. "Het is nefast voor de geestelijke gezondheid en in het ergste geval word je ook echt gek", vertelt Lotte Decaluwe die het boek las op Radio 1.

De term is ontleend aan 'Gaslight', een Brits toneelstuk uit 1938 dat later meermaals werd verfilmd. Hierin manipuleert een man zijn vrouw door lukraak de gaslampen te dimmen. Hij ontkent wanneer zijn vrouw erop wijst waardoor die vrouw aan haar eigen waarneming gaat twijfelen. Ze wordt helemaal gek en dat was zijn bedoeling. 

Gaslighting komt niet alleen voor in liefdesrelaties, maar ook onder vrienden, op de werkvloer en ouder-kindrelaties. "Vooral vrouwen zijn het slachtoffer", vertelt Decaluwe.  Abramson vergelijkt het met foltering en gaat op zoek naar de drijfveer voor dit manipulerend gedrag. 

"Onzekerheid speelt een belangrijke rol: een gaslighter is iemand die de eigen twijfel probeert te verdrijven door twijfel te zaaien bij die ander. Vaak zijn het mannen met narcistische trekken die onveilig gehecht zijn en is gaslighting voor hen een manier om grip te krijgen op de dingen." 

Journalist Gie Goris volgt India al jarenlang op de voet. In ‘India. De onzichtbare gigant’ (uitgeverij Lannoo) schetst hij de evolutie van het land tot een wereldmacht, dat terecht ijvert voor een zitje in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties.

Vanaf dit weekend trekken bijna 1 miljard Indiërs naar de stembus voor "de moeder van alle verkiezingen". Het land heeft met 1,4 miljard het grootste aantal inwoners ter wereld en is daarmee ook de grootste democratie ter wereld. De verkiezingen duren 6 weken, tot 4 juni, en verlopen helemaal elektronisch.

De huidige president Modi gaat voor een derde ambtstermijn. "De populariteit van Modi is enorm hoewel het vertrouwen in de democratie afneemt", vertelt Goris in De Afspraak. De voorbije 10 jaar zijn de instellingen zoals het gerechtelijk apparaat en de controlemechanismen zoals de belastingsinspectie in de greep gekomen van het beleid van de hindoe-nationalistische partij BJP van Modi. 

India is ook een land van scherpe tegenstellingen tussen arm en rijk. Armoede is een thema in de verkiezingen: door de economische groei aan te wakkeren wil de overheid de welvaart voor iedereen doen stijgen. "Dat is de afgelopen 10 jaar niet gebeurd: de extra gecreëerde rijkdom gaat naar 1 procent rijken", licht Goris toe.

Modi wil India op gelijke voet zetten met andere grote wereldspelers en wil dat het land een rol krijgt in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. De vraag naar mondiale macht is helemaal terecht, vindt Goris.

Het land telt de grootste bevolking, is op dit moment de 5e grootste economische macht - tegen het eind van dit decennium de 3e -, staat op de 3e plaats op gebied van defensie-uitgaven en is verantwoordelijk voor een 3e van de CO2-uitstoot.

"Dat land hoort thuis aan de tafel van de macht. Iedereen is het erover eens, alleen wil niemand die Veiligheidsraad openbreken. We hebben daar vanuit Europa veel te weinig oor naar."