Moet Gent de tram bannen? "Elke trampassage is weer een beetje horror"
De Gentse N-VA-lijsttrekker Anneleen Van Bossuyt wil op termijn een tramvrij stadscentrum, dat resoluut voor de trambus kiest. Niet alle Gentenaars reageren met hoongelach: "Als die dezelfde capaciteit en comfort biedt? Waarom niet?"
"Ik heb zelf, toen ik zeven maanden zwanger was, mijn voet gebroken door in de tramsporen terecht te komen." De anekdotiek waarmee Anneleen Van Bossuyt (N-VA) dinsdagavond op het Gentse lijsttrekkersdebat van De Morgen een lans brak voor een stad zonder tramsporen was op zijn zachtst gezegd ongelukkig. Maar eerlijk is eerlijk: behalve "makkelijker te onderhouden" werd een uitleg haar door het publiek niet echt gegund.
Wat wil de N-VA precies met het openbaar vervoer in de Arteveldestad aanvangen? Het partijprogramma stelt duidelijk dat voluit voor trambussen gekozen moet worden. Dat zijn in feite lange bussen die een vlotte inbedding krijgen in het verkeersnet. Ze zijn goedkoper en fietsveiliger dan trams, en veel sneller en flexibeler in te zetten, is de uitleg.
Het gaat in eerste instantie over aanvullende verbindingen op het bestaande tramnet, maar: "Op termijn evolueren we naar een tramspoorvrij stadscentrum." Die ambitie herhaalde Van Bossuyt heel duidelijk op het debat.
Echte stroppendrager
Niemand zal het ontkennen: de fietser en het tramspoor vormen geen geweldig huwelijk. De caféleuze in Gent luidt: je bent geen echte stroppendrager als je nog nooit op je bakkes bent gegaan na een ongelukkige kruising. Eén blik op de Cataloniëstraat aan de Korenmarkt zegt genoeg. De wirwar van kruisende tramsporen ligt op fietsers te wachten als adders onder het gras.
Toch halen passanten vooral de schouders op als we naar hun ervaringen polsen. De sporen liggen er dan ook best verzorgd bij en er is weinig autoverkeer dat extra stress veroorzaakt. De echte pijnpunten lijken eerder in smalle, slecht onderhouden straten te liggen waar de fietser tussen tramspoor en borduur in het nauw gedreven wordt. De Kortrijksepoortstraat is wellicht het beste voorbeeld.
'De Kortrijksepoortstraat is een stukje horror. Ik ben hier steeds minder op mijn gemak, maar dit is voor mij de kortste weg'
"Elke passage is weer een beetje horror", zegt Annemie Deckmyn (63), wier calvarietocht we even observeren. "Ik zou kunnen omrijden, maar een fietser is soms ook een beetje lui. Dit is de kortste weg."
Een valpartij maakte Deckmyn in dezelfde straat nog niet mee, maar ze is wel een echte stroppendrager, zo blijkt. "Even verderop ben ik langs de sporen tegen de grond gegaan, in de bocht richting Kouter."
Cijfers over het aantal ongevallen door of op de tramsporen zijn er niet. Bij de Gentse politie is er geen aparte registratie. Bij De Lijn kunnen ze de problematiek alleen erkennen. Voor ongebruikte lijnen vond het een oplossing met schuim om de sporen veiliger te maken, voor actieve lijnen is "de zoektocht bezig, maar is er geen goed systeem op de markt".
Daar komt dus de trambus van de N-VA in the picture, en op zich hoeft het vervoersmiddel zeker niet op hoongelach onthaald te worden. Steden als het Noorse Trondheim en het Franse Metz hebben zo'n net met succes ingevoerd, en ook in Vlaanderen zijn er geplande lijnen voor het nieuwe Brabantnet.
"Het grote voordeel is dat ze een heel snelle inzetbaarheid hebben, omdat geen grote infrastructuurwerken zoals sporen en bovenleidingen nodig zijn", zegt Brian Van Acker van het ingenieursbureau Tractebel, dat in 2016 een vergelijkende studie tussen tram en trambus maakte.
Maar dat grote voordeel geldt dus niet voor een bestaand net.
Hoe verhouden de twee zich verder? Qua capaciteit komt de trambus (ca. 150) alvast niet in de buurt van de nieuwe albatrostrammen(ca. 300), en dat zou voor een intensief tramnet als dat van Gent (94.000 personen per dag) een probleem kunnen vormen. "Een trambus is vooral iets voor ‘middelzware lijnen", zegt Peter Thoelen, woordvoerder van TramTreinBus, die geen match met het Gentse net ziet.
'Het grote voordeel van de trambus is de heel snelle inzetbaarheid, omdat geen grote infrastructuurwerken nodig zijn'
Wat de prijs betreft, lijkt de trambus in het voordeel, want volgens het Duitse studiebureau FGSV liggen de investeringskosten 35 tot 44 procent lager. "Maar dat is heel afhankelijk van waar je de horizon legt", nuanceert Van Acker. "De investering in een trambus is sneller afgeschreven, maar een tram gaat veel langer mee. Op lange termijn is er dus weer een evenwicht."
Bovendien lijkt de Gentenaar verknocht aan de tram, die al meer dan een eeuw in het straatbeeld aanwezig is. "Toch vind ik nostalgie een slechte raadgever", zegt Annemie Deckmyn, die het idee niet zomaar wil afschieten.
Ook een jongere pedaleur, student Lennert Suys (21), bekijkt het nuchter. "Ik ben tevreden over de tram, maar als zo'n trambus dezelfde capaciteit en comfort biedt... Waarom niet?"
Alleen wringt daar opnieuw het schoentje, want ook de comfortwaarde van de tram ligt wat hoger, klinkt het bij zowel Tractebel als TramTreinBus. "Het opbreken van het hele tramnet in Gent is dan ook een heel vreemd en waarschijnlijk heel duur idee", zegt Peter Thoelen.
Bij De Lijn merken ze op dat de laatste jaren veel geïnvesteerd is in tramvoertuigen. "Die investeringen terugdraaien, is gewoon niet erg realistisch."
Routekeuze
Qua veiligheid ziet de Fietsersbond simpeler alternatieven: een wegmarkering die toont hoe je de tramsporen veilig kruist, of fietsers beter informeren over hun routekeuze. Honderd meter naast de Kortrijksepoortstraat loopt bijvoorbeeld een rustig fietstracé langs de Leie.
"En trouwens: is zo'n lange bus dan zo veel veiliger?" Het laatste woord komt van ouderdomsdeken Simonne, die met haar looprekje aan de Veldstraat over tramspoor en kassei dokkert. "Daarnet moest de ambulance komen omdat een oudere man tussen bus en perron terechtkwam. De bus stond niet dicht genoeg. Met een tram ga je dat niet tegenkomen."
Ook dat is natuurlijk anekdotiek.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
