Robert Fico, geboren in een arbeidersgezin, studeerde in 1986 af met een diploma rechten. Hij sloot zich aan bij de toen regerende communistische partij. Na de val van het communistische bewind in 1989 werkte hij als jurist voor de overheid. Onder de omgedoopte communistische partij won hij een zetel in het parlement.
Sinds 1999 leidt Fico de partij SMER, die van oorsprong sociaaldemocratisch is. Maar tijdens een carrière van drie decennia is de 59-jarige Fico vaak gewisseld van politieke kleur. Van pro-Europees naar nationaal anti-Brussels naar anti-Amerikaans. Fico deinst er niet voor terug om van koers te veranderen op basis van de publieke opinie.
In september vorig jaar kwam hij voor de derde keer aan de macht. Zijn partij SMER haalde bijna een kwart van de stemmen en won daarmee de verkiezingen. Zo kreeg Fico, die al twee keer eerder premier was, het roer in het Oost-Europese land weer in handen.
In 2018 moest Fico aftreden in de nasleep van een corruptieschandaal. Hij werd daarbij in verband gebracht met de ontvangst van steekpenningen. Ook zou Fico hechte banden hebben gehad met oligarchen.
Fico trad af na massale straatprotesten die volgden op de moord van een onderzoeksjournalist die onderzoek deed naar de corruptie van zijn regering.
Conservatief en pro-Russisch
Maar na die aftocht keerde hij vorig jaar dus weer terug. Tot zijn verkiezingswinst had Slowakije juist een regering die gericht was op meer westerse samenwerking. Fico's SMER-partij is van oorsprong sociaaldemocratisch, maar wordt nu toch gezien als conservatief en nationalistisch. Daarmee lijkt Slowakije een nieuwe koers in te slaan.
In april van dit jaar werd die ommekeer bevestigd met een winst van Fico's bondgenoot Peter Pellegrini van de Hlas-partij in de presidentsverkiezingen. Fico en Pellegrini zitten samen in een coalitie in Slowakije. Pellegrini was in 2020 nog lijsttrekker van de SMER-partij, maar verliet die na een conflict met Fico. Inmiddels werken ze weer samen.
Opvallend is dat Fico's regering ook enkele hervormingen heeft doorgevoerd van het justitiële systeem in Slowakije. Daarbij wil Fico bijvoorbeeld ook de nationale corruptiewaakhond opheffen. Zodoende wordt de aanpak van en de vervolging na corruptie lastiger in het land.
Fico wordt gezien als pro-Russisch. Zo beloofde hij eerder dat Slowakije zou stoppen met de militaire steun aan Oekraïne. En stelde hij dat niet de Russen maar de Oekraïners de oorlog tussen beide landen waren begonnen. In zijn eerdere premierschap keurde hij al eens EU-sancties tegen de Russen af.
Beelden tonen hoe schutter Slowaakse premier wordt overmeesterd
Nog niet achter benoeming Rutte
Mede daarom wordt Slowakije onder Fico ook als nieuwe luis in de pels gezien binnen de Europese Unie en de NAVO. Dat liet hij in de afgelopen maanden al zien bij de op handen zijnde benoeming van Rutte bij de NAVO. Slowakije steunt Rutte's kandidatuur nog steeds niet.
Ook toonde hij zich al tegenstander van een Europese gelijke verdeling van asielzoekers en mogelijke afschaffing van de unanimiteit van besluitvorming binnen de Europese Unie.
Daarmee volgt hij de koers van de Hongaarse premier Viktor Orbán, een andere bekende dwarsligger bij westerse besluitvorming in EU- of NAVO-verband. Orbán bejubelde vorig jaar dus ook de terugkeer van Fico. "Altijd goed samen te werken met een patriot", schreef hij.