Een dikke kat is niet schattig. Ze is ziek

Wanneer u dit leest is het misschien al te laat. Sinds enkele weken ben ik er rotsvast van overtuigd dat ik vermoord zal worden in mijn slaap. Door mijn kat. Het beest staat immers op dieet en dat bevalt haar allerminst. Anderhalve kilo moet ze kwijt omdat ze, zoals zoveel huisdieren, veel te dik is. Volgens cijfers uit 2016 zou meer dan een derde van de honden en een kwart van de katten lijden aan overgewicht, al schatten experts dat die aantallen ondertussen nog gestegen zijn. Zo ook Mint, mijn dertien jaar oude tijger, die op mijn Instagram-pagina vaak reacties uitlokt die niet bepaald getuigen van body positivity. Je lieveling kan maar zoveel keer voor “vetklep” uitgescholden worden eer je moederhart begint te bloeden en je van datzelfde hart een steen maakt.

“Onze sedentaire levensstijl, de verlaagde energiebehoeften van gecastreerde katten, de ouderdom en het ras zijn allemaal factoren die de cijfers op de weegschaal de hoogte in kunnen jagen”, zegt dierenarts Inge Van de Vannet. “Toch zien we in de praktijk dat de voornaamste oorzaak voor overgewicht van huisdieren bij de voeding ligt.” We geven onze geliefde viervoeters simpelweg te veel en te vaak eten. Huisdieren zijn geëvolueerd naar heuse leden van het gezin, die meteen ook onze slechte gewoontes overnemen. Naast de gebruikelijke brokken krijgen ze regelmatig een vieruurtje toegestoken, wat restjes van de tafel of extra zoetigheid bij speciale gelegenheden. Volstrekt overbodig, al doet zo’n “verjaardagstaart” het natuurlijk wel goed op sociale media. Extra likes wanneer Minoes nog een feestmuts op heeft ook.

“Een hond hoeft geen drie volwaardige maaltijden per dag te krijgen”, aldus Van de Vannet. “Het probleem is dat we onze dieren dat wel aanleren. We maken ons zorgen wanneer onze hond even niet eet omdat hij misschien simpelweg geen honger heeft. We denken ‘dat hij het niet lekker vindt’ en grijpen vervolgens naar een vette hap, die het dier natuurlijk wel meteen naar binnen werkt. Alsof we de spinazie op het bord van ons kind zouden inruilen voor een chocoladereep. Bovendien belonen we dieren te vaak met eten, terwijl je kat of hond even blij is met een boswandeling of een streelbeurt.”

Boswandelingen zitten er echter niet in voor Bullita, de zes jaar oude Engelse bulldog. Bullita heeft artrose en werd al op tweejarige leeftijd geopereerd aan haar beide knieën, waardoor lopen vaak een opgave is. “Blokje rond is al voldoende voor haar”, vertelt haar baasje Sonja. Omdat ze door de beperkte beweging sneller zou bijkomen, is Bullita vier jaar geleden overgeschakeld op dieetvoer dat Sonja iedere ochtend en avond zorgvuldig afweegt. Toch is het dier te zwaar. “Er komt hier veel volk over de vloer, ze verwennen haar graag. Dan krijgt ze eens een koekje toegestopt, of een sandwich. Eigenlijk mag ze echt niet meer verzwaren, maar ik gun haar die snacks wel, ze geniet daar echt van.”

“We’re killing our pets with kindness”, verbloemen deskundigen wereldwijd het probleem. Overgewicht bij huisdieren kan namelijk leiden tot allerlei gezondheidsproblemen zoals diabetes, gewichtsoverbelasting, hartritmestoornissen, infecties en zelfs een verminderde levensduur.

“De levenskwaliteit van dieren met obesitas gaat opmerkelijk achteruit”, weet dierenarts Sofie Dupont, die een bijkomende specialisatie-opleiding volgde en voornamelijk andere dierenartsen bijstaat in het geven van voedingsadvies. “De meeste baasjes van huisdieren met overgewicht zitten vol goede bedoelingen, maar ze beseffen niet dat ze het hun dier zo alleen maar moeilijker maken. Ze hebben pijn, ze worden depressief, lusteloos en ziek.” Dupont benadrukt dat je echter nooit de voedingsinname van je kat of hond op eigen houtje mag beperken: het is belangrijk dat je hierover steeds met een dierenarts praat, die de juiste voeding en porties kan bepalen.

Watertanks en loopbanden

Zelfs met deskundige begeleiding is een huisdier op dieet zetten geen pretje. Waar ik mezelf nog kan overtuigen dat mijn slipjes niet meer in mijn billen zullen snijden als ik dat stuk taart oversla, kijkt mijn kat, die geen onderbroeken draagt, steeds nijdiger wanneer ik haar vaste laatavondsnack achterwege laat. “Het afleren van slechte gewoontes is inderdaad veel moeilijker dan het aanleren van goede gewoontes”, beaamt Dupont. “Daarom dat preventie zo belangrijk is: laat het niet te ver komen en grijp op tijd in.” Dupont benadrukt dat de mate van het overgewicht echt niet onderschat mag worden. Dat anderhalf kilootje te veel dat mijn Mint met zich meezeult, lijkt op papier niet zo indrukwekkend, maar wanneer je het procentueel bekijkt is dat toch een overgewicht van meer dan 37,5 procent. Dat is vergelijkbaar met zowat 24 kilo overgewicht voor een mens van 65 kilo.

“Ik weet nu al dat ik het bijna niet over mijn hart ga krijgen om Lizzie op dieet te zetten”, geeft ook Ilse toe. Zij nam de straatkat in huis als speelkameraadje voor haar poes Vinnie, maar de twee konden het niet zo goed met elkaar vinden en dat zorgde voor stress tijdens de voedermomenten. “Lizzie schrokte al het eten in een mum van tijd naar binnen – waarschijnlijk door haar verleden als straatkat. Ze duwde Vinnie ook steeds weg, waardoor gevechten ontstonden en ze in huis begonnen plassen.” Met behulp van een katten­therapeute kon Ilse het probleem oplossen door verschillende voederstations in haar huis te installeren. Er wordt niet meer in huis geplast, maar Ilses ene kat is wel nog steeds beduidend dikker dan de andere. “Eerlijk gezegd ben ik bang om iets aan de huidige situatie te veranderen. Lizzie is eindelijk een beetje kalmer, ik wil haar niet nog meer stress geven door haar plots op een dieet te zetten. Al besef ik dat dit binnenkort wel zal moeten…”

In de Verenigde Staten is de afslankindustrie voor huisdieren al big business. Er zijn dieetcentra voor honden en katten waar de dieren door een personal trainer onder handen genomen worden en onder meer aan hun conditie moeten werken in watertanks en op loopbanden. Ze volgen een speciaal proteïnedieet, en als ze écht geluk hebben komt er een cameraploeg van de tv-zender Animal Planet langs. My Big Fat Pet Makeover volgt de lijdensweg van pafferige chihuahua’s, mollige chinchilla’s, uit de kluiten gewassen poezen en een varken dat het zelfs voor zijn eigen soort te bont maakt.

Echte dierenfitnessclubs gericht op afslanken zijn hier nog niet te vinden, maar ook in België gaan huisdiereigenaren op zoek naar een loopband die ze met hun viervoeter kunnen delen. “Het is belangrijk dat je kiest voor een loopoppervlak dat groot genoeg is”, laat ene Wesley ons via een forum voor hondeneigenaars weten. Hij voegt er trots een foto bij van het gifgroene metalen gevaarte dat ruim de helft van zijn inkomhal in beslag lijkt te nemen. Je moet er wat voor over hebben om de conditie van je hond op peil te houden, al lijkt een simpelere oplossing veeleer letterlijk a walk in the park te zijn.

Ook in de voedselrekken is de verandering merkbaar. Hoewel we nog geen Puur Pedigree van Pascale Naessens moeten verwachten, gaan er steeds meer stemmen op om die traditionele dierenvoeding een veeg uit de pan geven. De glutenvrije golf die onze voedingsindustrie overspoelde, lijkt nu ook de etensbakjes van onze huisdieren te beïnvloeden. De logica erachter is begrijpelijk. Wie kijkt naar de voorouders van gedomesticeerde katten en honden zal zien dat deze er een dieet op nahielden dat haast uitsluitend uit dierlijke ingrediënten bestond. Toch wil dat niet zeggen dat onze kat of hond daarom met hetzelfde voedselpatroon gebaat is, waarschuwt professor dierenvoeding aan de Universiteit van Gent Myriam Hesta.

“Onze huisdieren hebben een grote evolutie doorgemaakt ten opzichte van hun soortgenoten in het wild. Onlangs nog hebben wetenschappers het genetisch materiaal van een wolf vergeleken met dat van zestig honden van verschillende rassen. Vooral op vlak van zetmeelmetabolisme en vet­metabolisme werden heel grote verschillen opgetekend”, zegt Hesta.

“Er is bovendien nog geen wetenschappelijk verband aangetoond tussen de aanwezigheid van zetmeel in dieren­voeding en obesitas.” Ook andere voedselhypes zoals vegetarische dieren­voeding vindt Hesta niet aan te raden. “Honden en katten zijn respectievelijk aangepaste en strikte carnivoren; een vegetarische voeding is dus niet natuurlijk, ook al is het theoretisch mogelijk mits toevoeging van synthetische componenten om te voorzien in alle nutritionele behoeftes.

Catisfactions

Net om uit te zoeken of het makkelijk verkrijgbare dierenvoer wel zo koosjer is, analyseerde Test-Aankoop in 2015 en in 2017 meer dan twintig verschillende soorten droge katten- en hondenbrokken op kwaliteit. Daaruit bleek dat de meeste merken wel een hoogwaardige samenstelling hadden, maar er waren er eveneens heel wat korrels die bijvoorbeeld een tekort aan zink en te hoge gehaltes separatorvlees en gemalen botten bevatten. Premium labels als Royal Canin, Hill’s en Purina Pro Plan konden hun hoge prijskaartje verantwoorden, maar ook sommige supermarktmerken als Lidl en Aldi wisten een mooie score binnen te rijven. Bekende namen als Whiskas, Pedigree Pal en Friskies haalden dan weer respectievelijk scores van amper 62, 61 en 49 op 100. Extraatjes als Catisfactions (kattensnacks) bleken volstrekt overbodig in het dieet van onze huisdieren en de melkdrankjes zouden slecht verteerd worden door de darmen van onze kat, die na het spenen lactose-intolerant wordt.

Hoewel onze dierenvoeding door de band genomen dus wel oké blijkt te zijn, is het als baasje een heuse opgave om een weloverwogen keuze te maken eens je besluit bewuster om te springen met de voedselinname van je gezelschapsdier. Ooit al eens het label van een pak Felix of Frolic proberen te ontcijferen? Je belastingaangifte is er niets bij. De Europese koepelorganisatie FEDIAF heeft nochtans ook regels opgesteld voor de etikettering van dierenvoederverpakking waarin staat dat de informatie op de labels “begrijpelijk moet zijn voor de doorsnee gebruiker.” In de praktijk valt dat behoorlijk tegen.

Koop je bijvoorbeeld ‘kattenvoeding met kip’, dan stelt de Europese wetgeving dat die voeding voor “minstens 4 procent uit kip moet bestaan”. Aangezien je kat wel wat meer eiwitten nodig heeft, zal het voer een hoger percentage aan proteïnen bevatten, maar waar die proteïnen vandaan komen is vaak onduidelijk. Dat kán een hoger percentage kip zijn, maar die eiwitten kunnen ook uit andere ingrediënten opgemaakt worden. ““Er staat bovendien ook niet vermeld hoe verteerbaar dat eiwit is”, zegt Hesta. “Ook de samenstelling van de aminozuren of de biobeschikbaarheid van de voedingstoffen kan de consument maar moeilijk achterhalen aan de hand van het label."

All-inrestaurant

Het is niet waarschijnlijk dat het volgende grote voedingsschandaal zich in de hoofdkwartieren van Friskies zal afspelen – dierenvoeding wordt doorgaans streng gereguleerd – maar het is wel frappant dat we, in een tijdperk waarin we zelf steeds bewuster worden van wat we op ons bord krijgen, nog steeds zo weinig zicht hebben op wat we onze harige huisgenoten voorschotelen.

Myriam Hesta raadt aan om de voeding van je huisdier te bespreken met je dierenarts, en om te kijken naar de hoeveelheid en consistentie van de ontlasting en de vacht van je viervoeter. “Het probleem ligt echt wel aan de manier waarop we onze dieren voederen, niet per se aan de voeding zelf”, benadrukt Hesta. Inge Van de Vannet beaamt. “Huisdieren lijken de hele dag in een all-inrestaurant te zitten. Hun eten is constant beschikbaar, ze moeten er niet meer voor werken.” Beide experts raden aan om te investeren in voedingspuzzels zoals balletjes en snuffelmatten.

“We moeten ook afstappen van het idee dat een dik huisdier gezellig is”, vindt Sofie Dupont. Onderzoek naar overgewicht bij showhonden van professor Ronald J. Corbee wees uit dat haast 20 procent van de showdieren te zwaar is en 1,1 procent ernstig overgewicht heeft. Bij showkatten lagen de percentages respectievelijk zelfs rond de 50 en de 5 procent. “Hierdoor zien we al bijna niet meer dat een dier eigenlijk te zwaar is, omdat het zelfs in het kennersmilieu gewoon kan passeren. Een dikke kater wordt al gauw vergeleken met Garfield, een zwaarlijvige corgi is ‘aandoenlijk’ want hij waggelt. Laat het duidelijk zijn: een huisdier met obesitas is niet schattig, het is ziek.”

Vooralsnog blijft de spreekwoordelijke broek­riem van mijn Mint dus aangehaald. De woeste blikken, gefrustreerde klaagzangen en het angstaanjagend gesis in het holst van de nacht ten spijt. Na al die jaren toegeeflijkheid voel ik me zo schuldig dat ik bereid ben te sterven voor haar zonden. En voor die van de makers van die vermaledijde Catisfactions.