KAART. Dit is het aantal vreemdelingen in uw gemeente dat bij de verkiezingen stemrecht heeft

Niet-Belgen die in ons land wonen hebben sinds 2004 het recht om te stemmen bij gemeenteraadsverkiezingen. Inwoners van buiten de EU moeten daarvoor wel vijf jaar onafgebroken hun wettelijke hoofdverblijfplaats in België hebben. Al die mensen hebben stemrecht, maar moeten zich, vooraleer ze effectief kunnen stemmen, registreren bij hun gemeente. Tussen 2006 en 2012 is dat maar weinig gebeurd. Toch is het aantal stemgerechtigde niet-Belgen aanzienlijk en hebben ze het potentieel om zwaar te wegen op het lokaal bestuur.

(lees verder onder de kaart)

Klik op deze kaart uw gemeente aan en hoeveel procent van de inwoners vreemdelingen zijn met stemrecht:

"Minimale cijfers"

Als alle stemgerechtigde buitenlanders die in ons land verblijven zich zouden registreren en dus zouden gaan stemmen, gaat het over 9,3% van het totaal aantal stemplichtigen. In het Brussels Gewest gaat het zelfs om 29,7%. De impact van niet-Belgen in de provincie Antwerpen is 7,7%. Het grootste aandeel zijn mensen uit de EU, waarvan Nederlanders een grote groep uitmaken.

Tussen de verschillende gemeentes in de provincie zijn er grote verschillen. In Mechelen is het potentieel 7%. In de stad Antwerpen ligt dat hoger (14,1%), in Hoogstraten maken alle stemgerechtigde niet-Belgen 24,3% van het totaal uit en in grensgemeente Ravels is dat 29,7%. Dat berekende socioloog Jan Hertogen op basis van cijfers van Binnenlandse Zaken.

“Het gaat dus om een zeer grote groep mensen die voor het democratisch bestuur in de gemeenten erg belangrijk zijn”, zegt Hertogen. “En dit zijn minimale cijfers, want de afgelopen jaren is het aantal vreemdelingen nog toegenomen. Als zij zich allemaal zouden registreren, kunnen zij een zeer grote impact hebben bij de gemeenteraadsverkiezingen. De niet-Belgen hebben de sleutel in handen om politiek het verschil te maken. Het is de taak van de overheid om die mensen zo veel mogelijk te overtuigen zich te registreren en daarvoor alle nodige documenten ter beschikking te stellen en aan te reiken. Dat gebeurt te weinig en is een blamage voor het democratisch recht. Het feit dat de stemgerechtigde niet-Belgen zich eerst moeten registreren voor ze kunnen gaan stemmen is een structurele ongelijkheid die dringend aangepakt moet worden.”

"Afknapper"

In de stad Antwerpen kennen ze de cijfers. Op de gemeenteraad van januari werd er door Groen, PVDA en Open VLD nog opgeroepen om meer inspanningen te doen om stemgerechtigde vreemdelingen aan te zetten om te gaan stemmen.

Burgemeester Bart De Wever (N-VA) beloofde toen om die vraag op de agenda van het college te zetten, maar wees ook op het feit dat het enthousiasme bij die groep niet groot is. “Wie zich registreert, is verplicht om bij de volgende lokale verkiezingen ook te gaan stemmen”, zei De Wever. “Dat is bij veel van deze buitenlandse inwoners een afknapper.”

In Mechelen, waar het potentieel slechts 7% bedraagt, wijst burgemeester Bart Somers (Open VLD) op het belang van extra informatiecampagnes. “Die zullen de komende weken nog uitgerold worden, niet alleen door ons, maar ook door hogere overheden”, zegt Somers. “Het is natuurlijk nog steeds de keuze van de mensen zelf om zich al dan niet te registreren. Ook daar moeten we respect voor hebben. Maar hoe meer mensen deelnemen aan het democratisch proces, hoe beter natuurlijk. Die mensen wonen en leven hier, maken deel uit van onze gemeenschap en hebben het recht om mee op het beleid te wegen.”

Walter Luyten (CD&V), burgemeester van grensgemeente Ravels, waar het vreemdelingenstemrecht een potentieel van 29,7% heeft, ziet in het hoge aantal het bewijs dat de niet-Belgen tevreden zijn met het huidige beleid. “Bij ons gaat het voornamelijk over Nederlanders”, zegt Luyten. “En zijn worden via verschillende kanalen regelmatig geïnformeerd over hoe ze zich kunnen registreren. Dat ze dat niet doen, is een teken dat ze tevreden zijn. Iemand die niet tevreden is, vindt al snel zijn weg naar een manier om te wegen op het beleid.”