"Dat extreemrechts in Nederland een regering kan vormen met traditionele partijen, is een stevige waarschuwing voor bij ons de komende maanden." Dat zei Nadia Naji, voorzitter van Groen, in De Afspraak op Vrijdag. Ze pleitte daarin voor het cordon sanitaire rond Vlaams Belang. "Het Vlaams Belang is geen democratische partij, dat is waarom er een cordon rond is. Het is aan elke partij om duidelijk te maken dat ze niet met het Vlaams Belang wil werken. Dat is iets dat de N-VA tot op vandaag niet wil doen, en dat is in Nederland ook een van de redenen geweest voor het electoraal succes.”

“Vlaams Belang moet niet verboden worden. Maar het is wel legitiem dat andere partijen zeggen: wij gaan daar niet mee besturen. Dat is duidelijk: de kiezer weet wat hij heeft aan ons." 

In Nederland feliciteerde Frans Timmermans de partij van Geert Wilders met de verkiezingsoverwinning. "Ik zal nooit het Vlaams Belang feliciteren met een verkiezingsoverwinning", zegt Naji. "Vlaams Belang is een racistische partij die ook homofobe en vrouwonvriendelijke standpunten heeft. Ik kan niet blij zijn als zo’n partij wint en ik zal hen daar niet voor feliciteren.”

Naji verwees daarbij ook naar het programmapunt van Vlaams Belang waarin de partij vrouwen pusht om kinderen te krijgen voor hun 30ste, waarover De Standaard maandag berichtte. “Ik ben 32 jaar en heb geen politieke partij nodig die mij vertelt wanneer ik wel of geen kind wil hebben. Ik wil zelf kunnen bepalen wanneer ik kinderen krijg, ik wil zelf kunnen bepalen of ik een abortus krijg, ik wil zelf kunnen bepalen wat ik aandoe of niet. Het voorstel van Vlaams Belang gaat ervan uit dat vrouwen snel kinderen moeten krijgen en thuis moeten blijven om voor de kidneren te zorgen. Dit gaat over eigen kinderen eerst.”

“We hebben in andere Europese landen gezien wat er is gebeurd als extreemrechts aan de macht komt", aldus Naji. "Bijvoorbeeld dat het recht op abortus heel sterk werd ingeperkt, in Polen en Hongarije. We hebben dat ook bij ons gezien: het VB heeft ooit een wetsvoorstel ingediend om een gevangenisstraf in te voeren bij abortus.”

“Het is niet omdat ze kostuums dragen en op Tiktok filmpjes maken dat ze minder gevaarlijk zijn en opeens toleranter zijn geworden. Dat moeten wij duidelijk maken.”

Het was één van de aanbevelingen van de parlementaire onderzoekscommissie naar seksueel geweld in de kerk en daarbuiten: de aanstelling van een commissaris voor Seksueel Grensoverschrijdend Gedrag en Seksueel Geweld op minderjarigen en kwetsbare personen. Die commissaris zou de leiding moeten nemen van een expertisecentrum voor seksueel geweld. De federale regering wou aan de slag gaan met de aanbevelingen, maar stelde vast dat er te weinig tijd nog in de legislatuur was om zo'n commissaris aan te stellen en zo'n expertisecentrum op te richten. Wel is op de laatste ministerraad beslist om alsnog een opdrachthouder aan te stellen. "Die moet het pad effenen voor zo'n commissaris de volgende legislatuur", zegt minister van Justitie Paul Van Tigchelt (Open VLD). "De opdrachthouder zal gesprekken moeten starten met de federale en de regionale overheden en instanties. Het doel is: het voorkomen van nieuwe slachtoffers, maar ook bestaande slachtoffers erkenning en gerechtigheid geven. Er is nog geen persoon gevonden voor de nieuwe functie, maar dat moet nog zo snel mogelijk gebeuren."

Op de laatste ministerraad werd de eerdere beslissing gevalideerd dat België zal tussenkomen in de zaak Gambia versus Myanmar bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. Eerder kwam België ook tussen in de zaak van Rusland versus Oekraïne en die van Zuid-Afrika versus Israël. "Telkens komt België tussen om onze interpretatie te geven van het concept genocide, zonder standpunt in de zaak in te nemen", zegt minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR). "Er mogen geen dubbele standaarden zijn: een leven is een leven. Ons punt is respect voor het internationaal recht."

Er werd ook overeengekomen dat België een extra som van 3 miljoen euro vrijmaakt voor UNRWA - "een levenslijn voor miljoenen Palestijnen", aldus Lahbib. In tegenstelling tot een aantal andere landen - zoals de VS, Duitsland, Canada - heeft België nooit de donaties stopgezet aan UNRWA nadat Israël medewerkers van de organisatie beschuldigde van betrokkenheid bij de aanval van Hamas op 7 oktober vorig jaar. "Er zijn nooit bewijzen gekomen, terwijl UNRWA de enige organisatie is die het personeel en de infrastructuur heeft om in Gaza de hoge noden te lenigen." De 3 miljoen komt bovenop de 13,5 miljoen euro die al voor UNRWA was voorzien dit jaar. 

Er is ook 6 miljoen euro vrijgemaakt voor vijf revalidatiecentra in Oekraïne om er gewonde soldaten op te vangen. Dat project gebeurt in coördinatie met het Verenigd Koninkrijk en Nederland.

Premier Alexander De Croo (Open VLD) zit een persconferentie voor van de laatste ministerraad van deze legislatuur, omringd door staatssecretaris voor Relance en Strategische Investeringen Thomas Dermine (PS), minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR), minister van Justitie Paul Van Tigchelt (Open VLD), minister van Pensioenen Karine Lalieux (PS), minister van Klimaat Zakia Khattabi (Ecolo) en staatssecretaris van Gelijke Kansen Marie-Colline Leroy.

Eerste onderwerp is de herontwikkeling van het Jubelpark tegen 2030, op tijd voor de festiviteiten ter ere van 200 jaar België. Voor een eerste fase wordt nu al 88,6 miljoen euro vrijgemaakt. Het masterplan wordt in totaal op 160 miljoen euro geschat.

“Volgende halte: een welvarend Vlaanderen.” Met stickers op de trams in Antwerpen en Gent probeert het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV), een koepelvereniging binnen de Vlaamse Beweging, mee de stempel te drukken op de verkiezingen. Het OVV stelt zich partijpolitiek neutraal op, maar heeft wel een voorkeur voor de partijen die streven naar Vlaamse onafhankelijkheid, met name N-VA en Vlaams Belang. In de marge van die actie liet de Vlaamse Beweging twee weken geleden ook een i-VOX-onderzoek uitvoeren bij 2.000 Vlamingen, waaronder een peiling naar het stemgedrag.

Die toont in grote lijnen dezelfde resultaten als de andere peilingen. Vlaams Belang is opnieuw afgetekend de grootste met 26,3 procent maar lijkt nu wel te stagneren. N-VA blijft met 21,4 procent boven de symbolische 20 procent, al bedraagt de foutenmarge wel 2 procent. Vooruit is de derde partij met 13,5 procent, gevolgd door CD&V met 12,5 procent. De andere partijen duiken allemaal onder de tien procent. Daarvan is PVDA (8,8 procent) nog de grootste, gevolgd door Groen (8,2 procent) en als allerkleinste Open VLD (7,7 procent).

Zelf ziet de Vlaamse Beweging vooral “een trend naar meer Vlaanderen”. 45 procent van de ondervraagden geeft in het onderzoek aan dat Vlaanderen onafhankelijk moet worden (16 procent) óf confederaal geleid moet worden (29 procent). Daartegenover staat wel dat 27 procent kan leven met het huidige België en nog eens 29 procent juist meer bevoegdheden voor het federale niveau wil. Dat beeld is dus wel genuanceerd.

Twee partijen hadden een stand op de wekelijkse markt van Leuven vandaag: de N-VA en Vlaams Belang. Die laatste partij kwam met een mobiele studio, inclusief presentatrice, maar kon niet bij iedereen op sympathie rekenen. Zo zagen we een vrouwelijke marktganger een flyer van de partij in stukken scheuren en naar een van de militanten gooien. De presentatrice van Vlaams Belang liet de gelegenheid niet zomaar voorbijgaan: "Het geweld komt van links!"

Een uur later was er een schermutseling met enkele jongeren, die de benen namen toen de partij er de politie wou bijhalen. Wanneer de partijmilitanten iets wilden drinken op een terras op het Herbert Hooverplein werd hen gevraagd om hun regenjassen met het logo van de partij uit te trekken. Omdat de militanten dat weigerden, moesten ze het terras verlaten.

Bij de N-VA ging het er gemoedelijker aan toe. Kopstuk Theo Francken werd bijgestaan door het Leuvense kopstuk Zeger Debyser, die lijsttrekker zal zijn bij de gemeenteraadsverkiezingen. Een vrouw kwam met een litanie bij Francken over buren die "helemaal geen vluchtelingen zijn" en die zegt niet te willen stemmen op extreme partijen. Iemand anders klaagde dat "er toch niet naar onze stem wordt geluisterd, want dan maken ze toch Vivaldi". "Ik ben daar de exponent van, mevrouw", repliceerde Francken. "Van alle 150 parlementsleden haalde ik het hoogste aantal stemmen, maar ik moest vier jaar in de oppositie mijn kas opfretten."

Premier Alexander De Croo heeft een gesprek gehad met de radiopresentator die had opgeroepen om hem “neer te knallen”.

“Aan al diegenen die overwegen om Alexander De Croo neer te knallen, maar dat niet durven te wagen omwille van de beveiliging rond die vent … Je ziet dat het mogelijk is om een premier neer te knallen. Ik zou zeggen: ga je gang maar.” Dat zei dj Marc Verleyen woensdag op de lokale radiozender Waregem1 na een nieuwsbulletin over de moordaanslag op de Slovaakse premier Robert Fico.

Toen hij dat vernam, diende premier De Croo een klacht tegen Verleyen. Hij nam donderdag ook contact op met de dj. “Hij overschrijdt een rode lijn”, aldus de premier op Qmusic. “Het oproepen of aanzetten tot geweld, of dat nu tegen politici is of om het even wie, dat gaat te ver.”

Volgens de premier begrijpt de dj ook dat hij te ver is gegaan. “Het was een zeer emotioneel gesprek. Hij begrijpt ook dat hij mij en vooral mijn gezin, mijn vrouw en mijn kinderen, in gevaar bracht. Hij heeft zich uitgebreid geëxcuseerd. Ik denk dat het goed is dat we elkaar gesproken hebben, maar hij begrijpt ook absoluut waarom ik er zo zwaar aan til en waarom ik die stap heb gezet om een klacht in te dienen.”

Radiozender Waregem1 schorste de man ondertussen.

(mtm)

54,2 procent van de kandidaten op de kieslijsten kwam nog nooit eerder op voor de verkiezingen, blijkt uit een korte studie van KU Leuven-onderzoekers Bart Maddens, Gertjan Muyters en Toine Paulissen. In 2019 was dat nog net iets meer met 57,6 procent. Het aantal nieuwe kandidaten is het hoogst bij het Vlaams Belang, met 58,7 procent, en het laagst bij Open VLD (52,6%) en Vooruit (50,3%). In 2019 was Vlaams Belang nog een van de partijen met de laagste vernieuwingsgraad, met 53,9 procent.

Tegelijk telt Vlaams Belang ook de meeste "eeuwige kandidaten". Dat zijn oudgedienden die ook in de vorige eeuw al kandidaat waren en dus echte carrièrepolitici zijn, denk dan bijvoorbeeld aan een Filip Dewinter. In het algemeen zijn er maar 5,9 procent eeuwige kandidaten, bij Vlaams Belang is dat 7,3 procent. "Met andere woorden, Vlaams Belang combineert een aanzienlijke vernieuwingsgraad met een relatief grote aanwezigheid van zeer oudgedienden", stellen de onderzoekers. 

Lees ook: Deze Vlaams Belangers staan klaar voor het parlement: “Tijd om als een stormram de aanval op de cultuursector in te zetten”

Melissa Depraetere, Rousseaus opvolgster als voorzitter van Vooruit, steunt op X haar voorganger nu blijkt dat een Brusselse vzw hem rechtstreeks dagvaardt na diens racistische uitspraken.

Er komt dan toch een proces tegen de socialistische politicus Conner Rousseau voor zijn racistische uitspraken over de Roma. Het parket achtte het eerder niet nodig om hem voor de rechtbank te brengen, maar een Brusselse vzw Kham heeft de voormalige Vooruit-voorzitter rechtstreeks gedagvaard.

Het parket vond een rechtszaak niet nodig voor de zelfverklaarde 'zattemansklap' tijdens een avondje op café in Sint-Niklaas, eind vorig jaar. Wel werden er drie voorwaarden opgelegd: Rousseau moest een bezoek brengen aan de Mechelse Dossinkazerne, hij moest in therapie én hij moest in dialoog met zijn slachtoffers.

"Ik ben wat verbaasd, maar iedereen heeft het recht om kwaad te zijn en juridische stappen te blijven nemen", reageerde Rousseau tegenover Het Laatste Nieuws.

Op 10 juni – de dag na de verkiezingen – start de rechtszaak in Dendermonde.

Tijdens een debat donderdagavond op de universiteitscampus van Bergen toonden de zes Franstalige partijen (PS, MR, Ecolo, Les Engagés, PTB/PVDA en Défi) dat ze het over sommige punten roerend eens zijn en dat het geen pijn doet om dat soms ook toe te geven. Toen Europees PS-lijsttrekker Elio Di Rupo (PS) wees op het belang van goed onderwijs - hij werkte zich via zijn studies op van mijnwerkerszoon in een barak in de Borinage tot doctor in de scheikunde en premier - en hamerde op fundamentele sokkel van kennis en basiscapaciteiten die iedereen moet beheersen, kreeg hij bijval van die andere Bergenaar, MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez. "Op dit punt ben ik het helemaal eens met Elio Di Rupo", zei die zonder schroom.

Neemt niet weg dat er ook ferm in de verschillen gekoterd werd. GLB ging vaak met aandrang in tegen wat Waals parlementslid  Amandine Pavet (PTB/PVDA) verkondigde. Met name over de afgesprongen onderwijshervorming in het Franstalig hoger onderwijs. Pro memorie: een wisselmeerderheid van PS, Ecolo en PTB/PVDA blokkeerde vorige maand in de Franse gemeenschap de hervorming van de bevoegde MR-minister Bertiaux. Daarin stond onder meer dat studenten hun eerste bachelorjaar binnen de twee jaar moeten afwerken. Volgens Pavet wordt studeren onder die voorwaarden voor studenten uit arbeidersmiddens zo goed als onmogelijk, omdat zij vaak werkstudent zijn. "Onzin", aldus Bouchez. "Sommige examens kunnen ze tot zes keer afleggen, zes keer! En kom mij niet zeggen dat ongelijkheid pas aan de universiteit ontstaat. Die ontstaat in de eerste drie levensjaren. We zien nog te vaak réproduction sociale, van de problemen van de ouders. Daarom ben ik het hierover eens met Elio Di Rupo. En nog iets mevrouw Pavet, kinderen uit arbeidersgezinnen, die willen geen jaren extra om dat diploma te halen. Die willen hier snel weer buiten zijn en aan het werk gaan, in plaats van jaren te verliezen." Kreeg de marxiste eerder een applaus, dan klonk dat voor Bouchez luider. 

Ook over Gaza stonden de twee lijnrecht tegenover mekaar. Naast een staakt-het-vuren en de vrijlating van alle gijzelaars bepleit Bouchez sancties tegen Hamas (via hun geldtegoeden) en een grotere rol voor de Arabische Liga. "En een Palestijnse staat? Jazeker. Maar wij gaan die van hier niet uitroepen, hé. Zo lang er geen antwoord is op de vragen 'binnen welke grenzen?' en 'onder wiens leiding?' heeft dat geen zin. Ik begrijp de emoties, maar dit conflict vergt meer inspanning dan op een markt in Brussel staan roepen."
Di Rupo wees op zijn beurt op het belang van wederopbouw. "Meneer Netanyahu wil heel Gaza vernietigen in de hoop dat de Gazanen wegtrekken. Maar zo werkt het niet. Er is daarom naast vrede en de vrijlating van de gijzelaars ook heropbouw nodig. Hier zijn op vier maanden meer kinderen gestorven dan in alle oorlogen wereldwijd op vier jaar. Dit is onaanvaardbaar en moet stoppen."

Maar goed, er werden dus ook veel schouderklopjes gegeven in Bergen. Zelfs Ecolo'er Manu Disabato, sloot zich op zeker moment aan bij een onderwijsstandpunt van de MR. En nog opvallend, Les Engagés-lijsttrekker en ex-MR-minister Jean-Luc Crucke, die twee jaar met Bouchez in de clinch lag, verschilden zelden van mening en leken het zelfs goed met elkaar te kunnen vinden. Je leert wat bij, aan de universiteit.

CD&V-kopstuk Hilde Crevits probeert nog eens de West-Vlaamse harten te veroveren. Vandaag deed ze dat in Diksmuide met een hartjeswandeling. Een wandeling waarbij het traject finaal een hartvorm aanneemt op de sportapp Strava. De minister trok langs café's, zorginstellingen en een koor. Daar zette ze zich even tussen de leden om "ogen zo blauw" te brengen. 

Alexander De Croo (Open VLD) heeft een klacht ingediend bij de politie van Waregem tegen de presentator van een lokale radio die opriep om de eerste minister neer te knallen. Dat laat zijn communicatiedirecteur Barend Leyts weten op X. Volgens Leyts is oproepen tot geweld strafbaar. De premier zette ondertussen zijn campagne verder. 

De dj van Waregem1 die woensdag de aanslag op de Slovaakse premier Robert Fico meldde, voegde er het volgende aan toe: "Aan al diegenen die overwegen om Alexander De Croo neer te knallen, maar dat niet durven te wagen vanwege de beveiliging van die vent: je ziet dat het mogelijk is om een premier neer te knallen. Dus ik zou zeggen: 'Ga je gang maar.'"
 
De zender van zijn kant laat donderdag, nadat het fragment op X was beland, op zijn webstek weten dat het om een "misplaatste uitspraak" ging en zegt dat de presentator het "ludiek" bedoelde, "maar dit is zo niet overgekomen". De presentator "excuseert zich tegenover de luisteraars en Waregem1". De zender vindt dat hij "de timing en context volledig verkeerd heeft ingeschat en deze uitspraak dus niet kon. Daarom werd de presentator onmiddellijk geschorst." Waregem1 verwijderde ondertussen ook het fragment van haar webstek. 

De dj spreekt zelf van een "domme en verkeerde uitspraak". "Ik had geen kwade bedoelingen. Ik zie soms humor waar geen humor is. En dat is gewoon fout gelopen. Ik ben er van aangedaan. Het was zeker niet met kwade bedoelingen."

Eén conclusie trekt Miranda Ulens, algemeen secretaris van ABVV, na het lezen van het partijprogramma van de N-VA: "Het is een regelrechte aanval op de federale welvaartsstaat". Dat staat te lezen in een opiniebijdrage op de website van het politieke tijdschrift SamPol. 

"Een van de speerpunten in het N-VA-plan is het afstoppen van de groeidynamiek in de gezondheidszorg met welgeteld 4,5 miljard euro", schrijft Ulens. Volgens haar kan "een draconische besparing van dergelijke omvang niet zonder te raken aan de patiënt die nu al een vijfde van de medische kosten zelf moet dragen".

"De N-VA stampt graag naar beneden", schrijft ze nog. "In het N-VA-programma staat dat ze de uitkeringen tien jaar wil bevriezen en vervolgens wil onderwerpen aan een uitgavennorm zodat ze net als de laagste lonen ‘bevroren’ worden."
Vervolgens doet Ulens een oproep aan links. "Alle progressieve partijen moeten snel duidelijk maken dat er met dit N-VA geen land te bestieren valt." Volgens Ulens is er "nood aan frontvorming rond de sociale, ecologische en democratische basisprincipes waaraan elk toekomstig regeerakkoord moet beantwoorden".

"Als we de klimaatverandering willen aanpakken, moeten we de zware industrie in Europa houden." Dat was de boodschap van premier Alexander De Croo (Open VLD), die donderdagochtend aanwezig was bij de eerste steenlegging van een nieuwe installatie van de Zwitserse cementreus Holcim, in Bergen. De nieuwe installatie, waarbij de CO2-uitstoot wordt afgevangen en opgeslagen, wordt volgens kersvers Holcim-ceo Miljan Gutovic de modernste in haar soort. Ze moet een orgelpunt worden in de ambities van de groep om op termijn door een combinatie van nieuwe technologieën op een klimaatvriendelijke manier cement te produceren. ‘We zijn al honderd jaar aanwezig in België, en deze installatie maakt dat we hier nog eens honderd jaar zullen zijn", aldus Gutovic. (kde)

N-VA-coryfee Geert Bourgeois is in heel zijn politieke carrière nooit van mening veranderd over Vlaams Belang. Daarmee valt geen land te besturen, klinkt het in een interview in De Tijd. "De N-VA is sinds haar oprichting een in­clusieve partij, terwijl Vlaams Belang mensen uitsluit."

Vlaams Belang zit vol "ranzige figuren" en mensen die "gruwelijke dictators steunen", gaat hij verder. "Een rechtgeaarde Vlaams-nationalist kan daar toch onmogelijk voor stemmen?" Op de vraag of de N-VA dan nooit zal besturen met de partij van Tom Van Grieken schikt hij zich alsnog op de wispelturige partijlijn: "Nooit wil ik niet zeggen, want als de partij zou vervellen tot een decente rechtse fractie krijgen we een ander verhaal. Maar met dit Vlaams Belang wil ik niet besturen."

In het interview evalueert hij ook het bilan van Jan Jambon, die hem opvolgde aan het hoofd van de Vlaamse regering. "De omstandigheden waren anders", omschrijft Bourgeois. "Helaas moeten we wel vaststellen dat de federale cultuur, waarbij ­ministers voortdurend met elkaar in de clinch gaan, ook Vlaanderen is binnen­geslopen."

"FC De Kampioenen kan ongetwijfeld aangeboden worden aan de commerciële markt, Thuis moet niet betaald worden door de Vlaamse belastingbetaler, en het talent van Niels Destadsbader (de presentator van het VRT-muziekprogramma Ik vraag het aan, red.) zal ook buiten de VRT wel komen bovendrijven." Vlaams Belang-fractieleider Chris Janssens gaf woensdagavond in het VRT-programma De Afspraak nog eens aan dat zijn partij geen enkel entertainmentprogramma meer wil zien op de openbare omroep. In haar verkiezingsprogramma zegt Vlaams Belang dat ze de VRT deels wil privatiseren. Sport mag wel blijven, maar Vlaams Belang wil kleinere sporten, "zoals darts en snooker", meer aan bod laten komen. 

Janssens ging daarnaast ook in debat met Michael De Cock, artistiek leider van de KVS (Koninklijke Vlaamse Schouwburg), over het Vlaamse cultuurbeleid. Die discussie verzandde al snel in eenrichtingsverkeer, met onder meer uithalen van Vlaams Belang naar de KVS als "multicultureel eiland", naar het "politiek woke-activisme" en de "zelfhaat" in de cultuursector en naar experimenteel theater "waarbij men met piemels staat te zwaaien op een podium of katten in de lucht gooit".  

"De partij kent het cultuurlandschap gewoon niet, dat is stuitend", reageerde De Cock. "Wij spelen met onze organisaties overal in Vlaanderen. Vlaams Belang wil dat weg." Hij wees ook op de eerdere uithalen van Vlaams Belang-kandidaten die waarschuwden dat ze "met de stormram door de cultuursector willen gaan" en dat "de grove borstel eraan komt". "Vlaams Belang wil alle kritische stemmen doen verdwijnen", aldus De Cock. "Cultuur staat haaks op alles waar Vlaams Belang voor staat: weerbarstigheid, buiten de lijntjes kleuren, vrijheid, stoutmoedigheid." 

Lees ook: Deze Vlaams Belangers staan klaar voor het parlement