Als je relatie kraakt onder je kinderwens: ‘Al tijdens de zwangerschap voelde ik dat ik de domste beslissing ooit had gemaakt’

Al tien jaar hebben Mathilde* en Jasper* een relatie. Ze verbouwden een huis en runnen samen een zaak. Maar op één cruciaal thema kunnen ze elkaar niet vinden: hun kinderwens. “Vroeger wilde ik vooral zo jong mogelijk vader worden”, vertelt Jasper. “Daarin ben ik inmiddels wat gekalmeerd. Het hoeft voor mij niet per se morgen te gebeuren, maar ik zie wel nog steeds kinderen in mijn toekomst. Voor mij gaat het stichten van een gezin over wie we zijn als koppel, over een toekomstbeeld dat we samen creëren.”

Voor Mathilde liggen de kaarten anders. Een uitgesproken kinderwens heeft ze nooit gehad, ook nu niet. Telkens hoorde ze in haar entourage dat die nog wel zou komen, of dat een tikkende biologische klok haar uiteindelijk overstag zou doen gaan. “Maar ik ben intussen 33, en ik voel nog steeds geen drang om binnenkort aan kinderen te beginnen.” Ze heeft enkele rationele argumenten klaarzitten om dit gevoel, of het uitblijven ervan, te onderbouwen. Het lichamelijke aspect van kinderen op de wereld zetten schrikt haar af, zegt ze. “De roofbouw die een zwangerschap op je lichaam pleegt, daar kijk ik enorm tegenop. Daarover hoor je zoveel horrorverhalen.”

Maar ook een moeilijke relatie met haar eigen moeder tekent haar beeld van wat het ouderschap inhoudt. “Mijn moeder heeft mijn zussen en mij destijds héél beschermend opgevoed. Wij mochten niks, alles was gevaarlijk in haar ogen. Zelfs op een fiets kruipen deden we volgens haar beter niet. Die angsten heeft ze voor een deel aan haar kinderen meegegeven”, zegt ze. Soms voelt ze nu ook al een zweem van die beklemmende vrees opspelen, wanneer haar vriend bijvoorbeeld wat later dan voorzien terugkeert van café. “Meteen denk ik dan: er is iets ergs gebeurd! Ik kan me voorstellen dat ik me nog meer in die angst zou verliezen als ik een kind zou krijgen.”

De voorbije jaren had het koppel het druk met werk, en kwam de kinderkwestie niet zo vaak ter sprake. Maar de laatste tijd komt het onderwerp weer vaker op tafel. “Ik vind dat vaak moeilijke gesprekken”, zegt Jasper. “De mogelijkheid om kinderen te krijgen is niet iets waar ik op dit moment afscheid van kan nemen. Misschien denk ik daar over een aantal jaren anders over, maar nu vind ik het vooral pijnlijk wanneer ik daar op een muur bots.”

Mathilde wil het onderwerp ook nog niet volledig afblokken, zegt ze. “Ik ben nu aan het uitzoeken of ik echt geen kinderwens heb, of dat die blokkades uit het verleden in de weg zitten. Ik ben op dit moment veel aan het lezen over het ouderschap, en ben van zin om in de toekomst ook eens bij een psycholoog langs te gaan. Ik schuif de mogelijkheid dus nog niet volledig aan de kant”, zegt ze, “maar áls ik ooit aan kinderen begin, wil ik ook zelf achter de keuze staan. Ik wil het niet voor iemand anders doen.”

“Als je daar als koppel uiteindelijk over valt, vind ik dat begrijpelijk”, zegt haar vriend. “Daar moet je niet stom over doen. Voor veel koppels zijn dit soort fundamentele thema’s grote struikelblokken. Wat de toekomst voor ons brengt, kunnen we nu moeilijk voorspellen.”

Koppels waar de kinderwens niet matcht: het zijn enkele van de moeilijkste situaties die ze in haar praktijk ziet voorbijkomen, zegt ook relatietherapeut en kinderwenscoach Vanessa Muyldermans. “Eigenlijk gaat het in mijn praktijk voortdurend over het zoeken naar compromissen. Wil je als koppel op seksueel vlak iets nieuws uitproberen, dan zijn er altijd wel kleine stapjes die je kunt nemen om die wens in de realiteit om te zetten”, zegt ze. “Maar als het over kinderen gaat, bestaan er geen grijstinten. Er komt een kind, of er komt geen kind. Als je daar in je relatie anders over denkt, zit je dus met een groot verschil over een heel belangrijk, elementair en levensbelangrijk thema.”

Een kinderwens is voor heel wat mensen bovendien moeilijk te verklaren. “Het is een basaal gevoel,” zegt Muyldermans, “even basaal als honger of dorst hebben. Je kunt wel even met honger en dorst rondlopen, je kunt zelfs beslissen om een tijdje te diëten, maar op een bepaald moment zul je toch willen eten.”

Het is dus niet verrassend dat er regelmatig relaties stuklopen op die cruciale vraag: wel of geen kinderen? Relaties waar de liefde naar alle waarschijnlijkheid erg groot was, maar de kinderkwestie een te groot twistpunt bleek. “Daarom zeg ik ook vaak tegen mensen die met dit vraagstuk worstelen: we moeten realistisch zijn. Als de kinderwens in een relatie verschilt, en ook na lange tijd en veel gesprekken blíjft verschillen, dan kun je op een bepaald moment alleen maar besluiten dat je de relatie beter stopzet”, zegt ze. De relatie toch in stand houden zou betekenen dat er de hele tijd een fundamentele menselijke behoefte onvervuld blijft.

Ook relatiedeskundige Rika Ponnet sluit zich erbij aan dat een kinderwens opbergen in naam van de liefde vaak niet goed uitdraait. “Het is toch een frustratie die in veel gevallen blijft spelen in de relatie. Het nemen van een kind is nog iets anders dan beslissen of je in Brussel of Gent gaat wonen. Het idee kan ontstaan dat de andere partner je iets ontzegd heeft. Als je je relatie als een rekening bekijkt, is het een grote schuld die blijft openstaan.”

Dit wil niet zeggen dat uit elkaar gaan de enige manier is om met een verschillende kinderwens om te gaan. In sommige gevallen kunnen respectvolle gesprekken en tijd raad brengen, en kunnen beide partners tot een besluit komen waar ze zich allebei goed bij voelen, zegt ook Muyldermans. “Waarom wil de ene partner een kind en de andere niet? Wat betekent die kinderwens voor de andere? Daarover kun je met elkaar praten. Misschien ontdekken jullie zo dat jullie helemaal niet zo verschillend tegen de zaken aankijken.”

Maar daarnaast is het belangrijk om zelf met je kinderwens aan de slag te gaan, zegt ze. “Soms willen mensen geen kinderen door slechte ervaringen met hun ouders in hun jeugd. Vrouwen hebben de neiging zich aan hun moeder te spiegelen, mannen aan hun vader. Als ze daar slechte voorbeelden hebben gezien, zou dat een eventuele kinderwens heel beladen kunnen maken. Daar kun je aan werken”, klinkt het.

Je zou ook kunnen bespreken of de kinderwens op een andere, niet-biologische weg kan vervuld worden, vertelt Muyldermans. “Adoptie is de voorbije jaren erg moeilijk geworden, maar pleegouderschap kan voor sommige koppels ook een manier zijn om een kinderwens een plek in hun leven te geven”, klinkt het.

Maar wat Ponnet en Muyldermans stellig afraden, is om een partner te proberen overtuigen om een kind te nemen, tegen diens wil in. “Dat is het slechtste wat je kunt doen. Want het is toch een enorme verantwoordelijkheid: kinderen opvoeden. Ik kwam in het verleden al situaties tegen waarin vrouwen zogezegd per ongeluk zwanger raakten, en hun partner tegen zijn wil in meesleurden in het ouderschap. Dat is een enorme vertrouwensbreuk in de relatie. Het kindervraagstuk moet echt iets zijn waar je samen over beslist.”

Dat het een slecht idee is om je, tegen je eigen gevoel in, toch te laten overhalen tot het ouderschap, getuigt Jeroen*. Hij leerde zijn ex-partner kennen in zijn studententijd, pas na vier jaar kwam voor het eerst de vraag: hoe zit het met kinderen? “Ik heb nooit een kinderwens gehad, en vond dat ook toen niet nodig”, zegt hij. “Het leven was zo ook al leuk, en ik stelde mijn vrijheid op prijs. Maar in de jaren die volgden kwam de vraag steeds vaker naar boven. En toen we negen jaar samen waren, wilde mijn vriendin stilaan duidelijkheid”, zegt Jeroen.

Het zette hem in een lastige positie: een lange relatie beëindigen, of toch aan kinderen beginnen. “We hebben uiteindelijk beslist om voor dat kind te gaan, maar voor mij voelde dat als een keuze waarbij me in zekere zin het mes op de keel werd gezet. ‘Als het niet met jou is, dan wel met iemand anders’, leek de onderliggende boodschap. Ik dacht: misschien komt de overweldigende liefde of het vaderschapsgevoel wel de kop opsteken als mijn vriendin zwanger is.”

Maar dat gebeurde niet. Al bij het begin van de zwangerschap raakte Jeroen in paniek. “Ik had het gevoel dat ik nog zoveel mogelijk van mijn vrijheid moest profiteren, terwijl mijn vriendin zwanger thuis zat. Daar is de neerwaartse spiraal in onze relatie begonnen”, zegt hij. “Zij had het gevoel dat ik haar in de steek liet. Ik voelde meteen: ik heb de domste beslissing uit mijn leven gemaakt. Mijn partner had waarschijnlijk gehoopt dat ik nog zou openbloeien, maar dat gebeurde niet.” Anderhalf jaar na de geboorte van zijn zoon ging het koppel uiteen. “Ik ben er zeker van dat het krijgen van een kind daarin een grote rol heeft gespeeld.”

Soms voelt hij nog steeds boosheid tegenover zijn ex-partner, zegt Jeroen. “Tegelijk besef ik dat ik ook wel ‘ja’ heb gezegd op de vraag om aan kinderen te beginnen, ook al was het onder lichte dwang”, zegt hij. “Ik doe mijn best om een goede vader te zijn en ik hou van mijn zoon. Maar met wat ik nu weet, had ik destijds een andere keuze gemaakt”, zegt hij. “Ik zou het uitblijven van mijn kinderwens niet gezien hebben als een probleem dat opgelost moest worden.”

Ponnet raadt koppels daarom aan om liefst zo vroeg mogelijk in de relatie te praten over hun kinderwens. “Ik zie soms koppels trouwen zonder ooit een gesprek gehad te hebben over of ze al dan niet kinderen willen. Vaak is dat omdat beide partners intuïtief aanvoelen dat het een moeilijk thema is. Ze zijn bang dat hun relatie aan dat vraagstuk ten onder gaat, wat ik natuurlijk begrijp. Het achterliggende idee is: als we langer samen zijn, zullen we elkaar daar wel in vinden. Maar wanneer uiteindelijk blijkt dat de kinderwens toch blijft verschillen, is dat een tikkende bom onder een relatie."

Voor deze reportage liepen ook heel wat getuigenissen binnen van koppels die al kinderen hadden, maar na een eerste of een tweede kind toch op een verschillend verlangen botsten. Ook dan kan een verschillende kinderwens erg pijnlijk zijn, meent ook Vanessa Muyldermans. “Als je altijd al een gezin met veel kinderen wilde, en er komt dan bijvoorbeeld maar één kind, blijft er ook een onvervulde wens achter. Ze moeten afscheid nemen van het idee van hoe hun familie eruit zou zien. Dit gemis mag je niet onderschatten.”

Kelly (33) droomde altijd van een groot gezin. Ze wilde een goed gevulde tafel tijdens de feestdagen, waar liefst ook nog eens liefjes rond zaten. Léven in huis. Met haar partner Thomas (33) had ze ook iemand gevonden die voluit voor het gezinsleven wilde kiezen. “Al erg vroeg in onze relatie hadden we besloten dat we graag zeker drie kinderen wilden”, zegt ze. Maar na het tweede kind bestond er langs zijn kant toch enige twijfel. “Het was sowieso een drukke periode in ons leven: we hadden net een huis gekocht, en waren pas getrouwd. Na het tweede kind had ik het gevoel dat ik even op adem moest komen”, zegt Thomas. “Ik hou ontzettend veel van mijn kinderen, maar het ging allemaal wel érg snel.”

“Ik bedacht me na de geboorte van dat tweede kind net: dit kan niet de laatste keer zijn dat ik dit meemaak”, zegt Kelly. “Ik had me voorgenomen om het onderwerp een jaar lang niet aan te snijden, en om er dan voorzichtig een gesprek over te beginnen.” Het koppel heeft het onderwerp nooit afgeblokt, is altijd met elkaar in gesprek blijven gaan. “Dan vroeg ik haar: vertel nog eens waarom je dat derde kind graag wil”, zegt Thomas. “Of vroeg zij me om mijn argumenten nog eens op te sommen. Na twee jaar besefte ik: ik ben er klaar voor.” Intussen kwam dat derde kind er, “en we voelen allebei dat het klopt.”

Voor Kelly zou ook een vierde kindje nog welkom zijn, voor haar man is het verhaal nu wel rond. “Ik ben heel blij met het gezin dat we hebben, maar toch is er ook een soort rouwproces aan de gang om het feit dat een hoofdstuk in ons leven nu écht is afgesloten. Al voel ik dat ik daar in de toekomst oké mee zal zijn.”

Natalja en Vladimir vertellen een gelijkaardig verhaal. Na de geboorte van hun tweede kind, bleef Natalja (42) nog met een grote kinderwens achter. Voor haar man Vladimir (43) was het goed geweest. Hij had de emotionele impact, het slaaptekort en de financiële weerslag van twee kinderen nog niet helemaal verteerd.

“We waren bovendien allebei al een stukje ouder dan bij onze eerste twee kinderen”, zegt Vladimir. Ik was dus bang dat een derde kind er nóg steviger zou inhakken.” Die rationele argumenten kon Natalja ook begrijpen. “Een derde kind vraagt nu eenmaal meer van alles: het vraagt meer van de ouders, het vergt meer organisatie, én meer financiële middelen.” Maar gevoelsmatig klopte het niet, twee kinderen, zegt ze. “Er was echt een gemis. Als ik naar mijn gezin keek, had ik het gevoel dat er iemand ontbrak.”

Anderhalf jaar is de hele situatie een erg gevoelige en pijnlijke kwestie geweest. “We konden er lang geen gesprek over voeren zonder dat ik in huilen uitbarstte, of hij in het defensief schoot.” Natalja begon haar gevoelens van zich af te schrijven op Instagram Stories, op een beste vrienden-lijst die ze daarvoor speciaal had samengesteld. “Aan die groep voegde ik vooral mensen toe van
wie ik wist dat ze mijn gevoelens zouden begrijpen, want achterblijven met een kinderwens als je al kinderen hebt is niet zo’n gemakkelijk bespreekbaar onderwerp”, zegt ze. Op vraag van haar man voegde ze hem ook toe aan die groep. Dat heeft de drempel verlaagd om ook weer écht met elkaar in gesprek te gaan.

“Ik zag op een bepaald moment in dat mijn keuze om geen derde kind te nemen vooral door angst gekleurd was”, zegt Vladimir. “Ik was bang dat een derde kind ons als koppel kapot zou maken, maar met zekerheid kon ik dat niet voorspellen. Wat ik wel wist, was dat mijn vrouw op dat moment enorm afzag van het onvervulde verlangen naar een derde kind. En dat ik daarin een verschil in kon maken.”

Het koppel geraakte het erover eens dat er nog een kind zou komen, dat intussen 14 maanden oud is, en op de achtergrond opgewekte kreetjes afvuurt. “Het voorbije jaar is effectief moeilijk geweest”, zegt Vladimir. “Bij momenten bekruipt me dan de drang om te zeggen: ik zei je toch dat het lastig zou zijn. Maar als ik mijn zoontje zie, van wie ik zielsveel hou, is de pijn snel weer verzacht.” Tussen het koppel is er een grote zwaarte weggevallen. “Er staat geen olifant meer in de kamer”, zegt Natalja. “Die was er lang wel.” Een vrees van Vladimir was: wat als die kinderwens ook na het derde kind blijft bestaan? Maar dat is niet het geval, zegt Natalja. “Er zitten nu geen kinderen meer in mijn gedachten buiten degenen die er effectief zijn.”

Praten kan dus effectief raad bieden. Dat we dat over het algemeen vaker doen, vindt Muyldermans een positieve evolutie. “Terwijl kinderen op de wereld zetten vroeger de normale gang van zaken was, stellen vandaag steeds meer mensen zich de vraag: wil ik dat wel? Wat is de impact van het krijgen van kinderen op mijn leven? Het zorgt in relaties soms voor moeilijke gesprekken en beslissingen. Maar dat steeds meer mensen verantwoordelijk omgaan met hun keuze, vind ik eigenlijk vooral een goede verandering.”