Malta: zijn rijke verleden, zijn idyllische stranden, zijn mafia

‘Waar je ook kijkt, overal zitten boeven. Om wanhopig van te worden’, schreef Daphne Caruana Galizia zondag in haar laatste blogpost. Een van die boeven heeft ‘s anderendaags een bom onder haar wagen gemonteerd en om 17.30 uur op een verlaten weg in het noorden van het eiland tot ontploffing gebracht.

Het moet een zware lading en een enorme knal geweest zijn: Galizia werd uit haar wagen geslingerd en haar kleine wagentje werd tientallen meter ver op een akker gekatapulteerd, waar het voertuig volledig uitbrandde. De journaliste, die razend populair is op Malta en meer lezers heeft dan alle kranten samen, was op slag dood.

Wie haar dood op zijn geweten heeft, is niet meteen duidelijk, want Galizia heeft veel vijanden. Zowel bij de maffia, de corrupte ambtenarij, de zakenwereld als in de politiek. Begin dit jaar nog beschuldigde ze Michelle Muscat, de echtgenote van Labour-premier Joseph Muscat, ervan betrokken te zijn bij de beruchte Panama Papers. Michelle Muscat wordt niet rechtstreeks gelinkt aan de massale belastingontduiking door vermogende politici, bedrijfsleiders en topsporters, maar ze zou wel grof geld verdiend hebben aan financiële transacties tussen haar Panamese bedrijf Egrat en een zakenbank in Azerbeidzjan.

Omdat de Maltese oppositiepartij PN de zaak op de spits dreef, zag de premier zich verplicht om in juni vervroegde verkiezingen uit te schrijven, die hij evenwel met glans won. Joseph Muscat haastte zich gisteren om de moord te veroordelen. “Iedereen weet dat Caruana Galizia een scherpe criticus was van mij. Zowel persoonlijk als politiek. Maar ik zit niet achter de moord”, zei hij.

De premier belooft de familie van Galizia om de moordenaars en hun opdrachtgevers te straffen en hij kondigde aan om daarvoor de hulp van het Amerikaanse FBI in te roepen. “Dit is een zwarte dag voor de vrije meningsuiting. We zullen in het buitenland veiligheidsexperts rekruteren om de daders te vatten. We zullen elke steen omkeren”, zei hij.

Casino’s en ‘vuile’ olie

De meest waarschijnlijke piste leidt naar Italiaanse maffiosi en hun Maltese handlangers. Die kunnen Galizia’s bloed drinken sinds ze zich verdiepte in hun witwaspraktijken op het eiland. De laatste jaren hebben Italiaanse maffiosi op de voormalige Bitse kolonie tientallen online gokbedrijven, casino’s, dancings en toeristische accommodaties opgetrokken, zonder dat de Maltese overheid veel vragen stelde over de herkomst van de investeringen.

“Het kan niet anders dan dat hooggeplaatste ambtenaren of politici in Valletta daarbij een welwillend oogje dichtknepen”, schreef Galizia. Al is ook de controle op Italianen die de kleine EU-lidstaat binnenkomen zo lek als een zeef. Op amper twee uur varen staan ze vanuit Sicilië op Malta, zonder dat hun identiteit of bagage gecontroleerd wordt.

Tot voor tien jaar haalde het idyllische Malta zijn inkomsten vooral uit het strand- en cultuurtoerisme, maar het eiland trekt steeds meer banken, callcenters en online gokbedrijven aan. Die laatste halen intussen een omzet van 1,2 miljard euro en vertegenwoordigen al 12 procent van het bruto nationaal product.

In het zog van die bedrijven boomt ook het legertje traders, beursmakelaars, gespecialiseerde advocaten en boekhouders die geen vragen stellen over het geld waarmee ze betaald worden. Waardoor het eiland intussen het Panama in de Middellandse Zee genoemd wordt.

Het eiland kwam de afgelopen jaren bovendien in opspraak door de smokkel in‘vuile’ olie. Petroleum die door ISIS en andere terroristische organisaties illegaal opgepompt wordt in Irak, Syrië en Libië, wordt in de omgeving van Malta overgepompt in Russische en Turkse tankers. Met valse documenten die door makelaars op Malta aangemaakt worden, gaat het daarna naar Italiaanse en Franse havens waar de olie in het legale circuit terecht komt. ISIS zou in zijn hoogtijdagen op die manier gemiddeld een miljoen dollar per dag opgestreken hebben.

“Overheid en georganiseerde misdaad moeilijk te onderscheiden”

Daphne Caruana Galizia maakte net zoals haar zoon Mathew deel uit van het ICIJ, het internationaal consortium van onderzoeksjournalisten dat onder meer de Panama Papers lekte. Mathew, die gespecialiseerd is in datajournalistiek, omschreef zijn land gisteren als een maffiastaat.

In een striemende Facebookpost zegt hij dat premier Joseph Muscat eerst zijn regering vulde met criminelen, daarna de politiediensten met misdadigers en imbecielen en ten slotte het gerecht met boeven en onbekwame mensen. “Dit is geen banale moord. We zijn een volk dat in oorlog is met zijn eigen overheid en de georganiseerde misdaad, die nog moeilijk van elkaar te onderscheiden zijn.”

De schrik van álle politici

“Een giftige pen die voor niets of niemand terugdeinsde”, zo omschrijven Maltese collega’s Daphne Caruana Galizia. De 53-jarige vrouw werkte aanvankelijk voor de “Sunday Times of Malta” en werd later adjunct-hoofdredacteur van “The Malta Independent”. Ze schreef er regelmatig columns, maar had ook haar eigen blog, “Running Commentary”.

Het is vooral daar dat ze genadeloos uithaalde naar het machtsmisbruik en de corruptie van het establishment. Ze bracht niet alleen de vrouw van de premier in verlegenheid, maar ontdekte dat ook zijn kabinetschef Keith Schembri en minister Konrad Mizzi elk een duister bedrijf in Panama hadden.

Oppositieleider Adrian Delia maakte gretig gebruik van Galizia’s kritische stukken, tot ze bekendmaakte dat hij zelf als advocaat optrad voor een bedrijf dat betrokken was bij een prostitutienetwerk. (wdb)