Is porna écht wat vrouwen opwindend vinden?

Fantaseer even mee. Nadat een van hen bedrogen is, trekken vier progressieve hartsvriendinnen samen naar een statig landhuis om er even tussenuit te knijpen. Om de haverklap krijgen ze bezoekjes van gladde tennisleraars, zuiderse koks en… elkaar. Nee, we hebben het niet over een nieuwe film van Sex and the City, wel over A Girls’ Getaway, de eerste Vlaamse pornafilm geregisseerd door seksuoloog Kaat Bollen. Dat was geen typefout: ‘porna’ is het recentste en hipste woord voor vrouwvriendelijke porno, oftewel “wat vrouwen écht opwindend vinden”.

Op de inhoud komen we nog terug, maar als trend is porna hotter than hot. Het Nederlandse tv-kanaal Dusk bouwde een heel imperium uit rond het genre, en voortrekkers als Erika Lust noemen zich al lang niet meer gewoon sekswerker, maar indie adult filmmaker én feminist. “Overal in de samenleving kijken we nu ook naar wat vrouwen willen, behalve in porno. Daar heersen nog steeds dezelfde bimbo’s. We moeten die foute en chauvinistische porno veranderen, en als vrouwen leiders worden in de industrie”, zo ongeveer klonk Lusts boodschap tijdens een TEDx-lezing in Wenen.

Het lijkt bepaald een revolutie waar je als zelfbewuste vrouw moeilijk tegen kan zijn, maar toch zijn niet alle pornofeministen even enthousiast. “Eerst en vooral stel ik me de vraag of vrouwvriendelijke porno überhaupt bestaat”, stelt Yvette Luhrs. Zelf werkte ze een tijdje bij Dusk, maar ze stapte op zodra het haar duidelijk werd dat het vooral om “een marketingtrucje” ging. Op het Festival van de Gelijkheid gaat ze daarover met andere pornamakers Kaat Bollen en Elise Van Vlaanderen in debat. Ook seksuoloog Wim Slabbinck en moraalfilosoof Petra Van Brabandt zitten aan tafel. Luhrs: “Van porno wil je nu eenmaal niet altijd dat het vriendelijk tegen je is, je wilt er opgewonden van worden. Bij Dusk brachten we een panel samen van meer dan 2.000 vrouwen, en we ontdekten dat er voor elk type film wel liefhebbers zijn. Ook voor de mainstreamporno, ja. Maar dat werd er dan uitgefilterd.”

Seksisme vs feminisme

Nochtans somt Kaat Bollen wél een aantal aspecten op die vrouwen belangrijk zouden vinden in porno, zoals voorspel, een romantisch gevoel, sensuele sfeer en verhaal. Want: “Bij gewone porno gaat het meestal puur om harde seks zonder kader. Vrouwen hebben vaak toch iets meer nodig.” Volgens Luhrs is dat echter niet enkel incorrect, maar ook ronduit seksistisch: “En wat dan met al die vrouwen die wél geil worden van cumshots of gedomineerde vrouwen? Dan impliceer je dat dat geen deel van de vrouwelijke seksualiteitsbeleving is. Zodra je zegt dat iets voor mannen of vrouwen is, creëer je genderrollen. Een beetje zoals toen Lego plots met roze blokken voor meisjes afkwam.”

Inhoudelijk blijkt het dus erg moeilijk om een onderscheid te maken tussen porno voor mannen en vrouwen, maar de pornasterren hebben nog andere argumenten voor hun stiel. Zo schuiven zowel Erika Lust als Kaat Bollen diversiteit naar voren bij de casting, en benadrukken ze de betere arbeidsomstandigheden op hun set.  Maar volgens Luhrs is zelfs dat een verkooppraatje. “Ze uiten onterecht kritiek op de mainstreamporno-industrie, waar het er echt niet zo anders aan toegaat. Ooit zei Kaat Bollen: ‘Bij ons kent iedereen elkaar tenminste bij naam.’ Zoiets zeg je echt alleen maar als je nog nooit een dag in de industrie hebt doorgebracht. Over de rug van vrouwelijke collega’s dan nog, want de meeste pornobedrijven worden vandaag al door vrouwen geleid.”

Moeten we dan maar aanvaarden dat porno nu eenmaal is wat het is, en echt feminisme daarbij onrealistisch blijft? “Natuurlijk niet”, lacht Luhrs. “Al sinds de jaren 80 zijn er veel politieke en feministische pornofilms gemaakt. Dat gaat dan niet om vrouwvriendelijkheid, maar om vrouwen, queers of transgenders die zélf hun lusten vertalen. Dat is dan weer wel de verdienste van porna: doordat we het hebben over de vrouw als kijker, kunnen we nu misschien ook een breder discours over de representatie van seksualiteit openen. Alleen moeten pornamakers die feministische claims wel hardmaken, en niet enkel als esthetisch, stereotiep vrouwelijk sausje.”

Het Festival van de Gelijkheid vindt van 13/12 tot 15/12 plaats in Gent. festivalgelijkheid.be