Ministers Jan Jambon, Koen Geens en Johan Van Overtveldt, staatssecretaris Philippe De Backer en Antwerpse burgemeester Bart De Wever stelden het plan woensdag voor. Het meest opvallend is de vorming van een joint taskforce, een team van tachtig specialisten waarin speurders van de federale politie, de lokale politie en de inspectiediensten de krachten bundelen om de drugsbendes die in Antwerpen actief zijn te bekampen.

In het begin zal dat ‘Kali-team’ bestaan uit een dertigtal specialisten, dat wordt later uitgebreid naar tachtig. Het team zal onder één dak samenzitten.

Het ‘Kali-team’ is naar een hindoegodin die boze geesten bestrijdt maar ook met een knipoog naar de Colombiaanse stad Cali waar drugskartels erin slaagden op alle niveaus te infiltreren. “Daar zijn we in Antwerpen gelukkig nog lichtjaren van verwijderd”, zegt burgemeester Bart De Wever (N-VA). “Maar het stijgende cashvolume van drugsbendes zorgt er wel voor dat zij de stad en samenleving kunnen ontwrichten. Voor heel wat jongeren is er bijvoorbeeld een soort parallel leven dat zich aanbiedt, een perspectief op snel geldgewin in de plaats van hard te knokken om kansen te grijpen. Het Kali-team moet net dat bestrijden, door malafide businessmodellen te kraken.”

Het havengebied krijgt ook een eigen “havenprocureur” die zowel op Antwerps als op Oost-Vlaams grondgebied bevoegd zal zijn. Er komt ook onder meer een proefproject rond het screenen van havenmedewerkers en meer samenwerking met buitenlandse overheden.

Vlaams Belang: “Too little too late”

Vlaams Belang ziet in het woensdag gelanceerde Stroomplan voor de geïntegreerde aanpak van de Antwerpse drugscriminaliteit “een veredeld verkiezingsgadget” nauwelijks zeven maanden voor de gemeenteraadsverkiezingen. Het plan is “too little too late”, stelt Antwerps VB-lijsttrekker Filip Dewinter, en de lancering ervan op dit moment is “het beste bewijs dat de gevoerde zogenaamde ‘War on drugs’ van Antwerps burgemeester Bart De Wever op een sisser is afgelopen”.

Vlaams Belang meent dat tijdens de voorbije vijf jaar van “War on drugs” in Antwerpen de echte drugsmaffia zo goed als vrij spel heeft gekregen terwijl de aandacht vooral naar de zichtbare overlast op straat ging. “De belangrijkste vraag die iedereen stelt is: waarom heeft de overheid het zover laten komen en waarom heeft men niet veel vroeger ingegrepen?”, reageert Dewinter woensdag op de onthulling van het Stroomplan. “Verschillende maatregelen in het Stroomplan zijn voor de hand liggend en worden al lang gevraagd en voorgesteld door de verschillende politiediensten, het parket en de douane. Helaas werden ze nooit uitgevoerd, met alle gevolgen van dien.” Dewinter vreest naar eigen zeggen dat het intussen te laat is om de strijd tegen de drugsbendes nog te kunnen winnen.

Groen: “Luik van preventie en nazorg ontbreekt”

In een reactie op het woensdag voorgestelde Stroomplan stelt Groen dat er een totaalplan nodig is om de “war on drugs” te winnen en het in het Stroomplan ontbreekt aan een preventief luik en een visie op nazorg. Dat nu niet alleen de kleine drugsdealers en -gebruikers maar ook de grotere criminele netwerken in het vizier zullen komen, kan dan weer wel op goedkeuring rekenen bij Groen.

Antwerps Groen-fractieleider Wouter Van Besien benadrukt in zijn reactie dat hij een repressief luik in het drugsbeleid nodig vindt. “Het Stroomplan geeft daar een antwoord op, onder meer met een uitgebreide taskforce en verschillende maatregelen om grote criminele netwerken en organisaties aan te pakken”, geeft hij aan. “Het Antwerpse stadsbestuur heeft zich te lang bezig gehouden met enkel de kleine drugsdealers en -gebruikers.”

Van Besien vraagt wel meer aandacht voor preventie en nazorg. “De hele drugsproblematiek begint bij de gebruiker”, vindt hij. “Help hem om van zijn verslaving af te geraken. Dat betekent samenwerken met sociale hulporganisaties, scholen, jeugdhuizen, sportclubs. Die focus ontbreekt in Antwerpen volledig en ook het Stroomplan zwijgt hierover.” Op het vlak van nazorg vraagt Van Besien een betere begeleiding van mensen die in de gevangenis belanden door hun drugsgebruik. “Zo niet is de kans op terugval bijzonder groot”, stelt hij. “Een onderdeel is werken via drugsbehandelingskamers. Hierdoor worden personen die ‘kleinere’ misdrijven begaan om hun gebruik te financieren eerder naar de hulpverlening georiënteerd dan meteen gevangenisstraf te krijgen.”

Criminoloog: “Drugstrafiek zal zich hoogstens verplaatsen”

Criminoloog Tom Decorte (UGent), een fervent criticus van de Antwerpse “War on drugs”, noemt het Stroomplan “een logische volgende stap volgens de denkwijze die al jaren gehanteerd wordt”, maar stelt zich vragen bij het nut ervan. “Het hoogst haalbare lijkt dat men er tot op zekere hoogte in zou slagen de drugstrafiek langs Antwerpen te ontmoedigen”, zegt hij. “Die trafiek zal zich dan echter verplaatsen en er zullen niet minder gebruikers of criminelen zijn.”

Decorte noemt het huidige repressieve drugsbeleid “olie op het vuur” en stelt dat het in de criminaliteit duwen van drugshandel ertoe leidt dat de winstmarges zo hoog worden dat het fenomeen niet meer te overwinnen valt. “De burgemeester (Bart De Wever, red.) zal allicht al blij zijn als hij de trafiek enigszins uit Antwerpen weg krijgt”, zegt Decorte. “Sta me toe toch voor een iets ambitieuzer beleid te pleiten. De recepten voor de drugsstrijd zijn al honderd jaar dezelfde, het is telkens oude wijn in nieuwe zakken en de resultaten blijven uit.”

De boodschap dat de politie- en douanediensten bij de Amerikaanse collega’s van de DEA (Drug Enforcement Administration) in de leer gaan, kan evenmin op goedkeuring rekenen bij Decorte. “Ik heb niet bepaald de indruk dat men in de VS het probleem beter onder controle heeft dan hier”, zegt hij. “Bovendien heeft men dit in de jaren tachtig en negentig ook al eens geprobeerd en dat heeft toen tot een reeks schandalen geleid met politionele tactieken die compleet uit de hand liepen en politiemensen die diep betrokken raakten bij onwettelijke praktijken.”

Decorte pleit in de plaats voor een parlementaire werkgroep die de recentste wetenschappelijke bevindingen bestudeert om tot een ander drugsbeleid te komen.

LEES OOK. Met deze actiepunten wil Antwerpen de coke-maffia tegengaan