Met presidentskandidaat Elizabeth Warren op pad: ‘Ze is iemand om rekening mee te houden’

Ze komt gewoon door de keukendeur het podium op, een houten terras waar Amerikanen normaal gesproken zo’n grote barbecue hebben staan, voor de gelegenheid versierd met rood-wit-blauwe draperieën. De toeschouwers zitten in de tuin, sommigen op de schommel of in de boomhut achterin. Er zijn koeken en limonade, de kinderen zijn aan het voetballen – het is een zaterdag in suburbia, en zo ziet een tuinfeest eruit. “Dag buren”, zegt Elizabeth Warren, senator uit het naastgelegen Massachusetts, met enigszins schorre stem. Zo gemoedelijk kan een gevecht beginnen.

Hier, in zo’n straatje dat eindigt in een rotonde, met vrijstaande huizen gescheiden door goed gemaaide gazons, met basketbalpalen op de opritten, moet Warren deze vrijdagmiddag proberen de Amerikaanse middenklasse te overtuigen van haar missie om de Amerikaanse middenklasse te redden. Meer nog: om de Amerikaanse droom te redden.

“Waar ik uiteindelijk om geef, is om mogelijkheden”, zegt ze. “Ik weet dat dat voor jullie veel verschillende dingen kan betekenen, maar voor mij betekende het dat ik als dochter van een schoonmaker professor en senator kon worden, en kandidaat voor het presidentschap van de Verenigde Staten. We moeten groot dromen, hard vechten en winnen!”

Elizabeth Warren (69) is een rijzende ster aan het omvangrijke firmament van Democratische presidentskandidaten. Volgens de laatste peilingen staat ze op de derde en misschien wel de tweede plek, vlak bij Bernie Sanders, en loopt ze in op koploper Joe Biden. Hoewel niemand haar aanvankelijk veel kans had toegedicht – ze zou niet ‘electable’ zijn, een woord dat tegelijk verkiesbaar en verkieslijk betekent – heeft ze met haar gestage stroom doordachte ideeën toch geleidelijk de aandacht naar zich getrokken en heeft ze de toon van andere campagnes bepaald. “Ik heb een plan”, is haar strijdkreet, en nu heeft ineens iederéén plannen. Zelfs Joe Biden sprokkelde een klimaatstrategie bij elkaar.

Maar ze weet dat je daar in de politiek niet genoeg aan hebt, aan goed doordachte plannen, en dat daar een gezicht bij hoort. “Ik zal jullie iets over mezelf vertellen”, zegt Warren, en ze begint bij het begin, bij haar jeugd in Oklahoma, waar haar vader ziek werd en haar moeder met een eenvoudig baantje het gezin wist te redden, ook nadat ze de auto hadden moeten verkopen.

Minimumloon

Moraal: toen, in de jaren 60, was het mogelijk om met een minimumloon het hoofd boven water te houden, maar nu niet meer. “En dat heeft niet met de tijd te maken”, zegt Warren. “Dat heeft te maken met voor wie de overheid werkt. Vroeger dachten ze: hoeveel heb je nodig om een gezin te laten overleven? Nu is het: hoe laag mag het minimumloon zijn zodat grote ondernemingen hun winst kunnen maximaliseren.”

Af en toe steekt ze daarbij een vuist de lucht in, en in het publiek zie je steeds meer gezichten knikken. Ze heeft het over de corruptie, de macht van lobbyisten, thema’s die drie jaar geleden werden benoemd door Bernie Sanders en Donald Trump – Trump won ermee en deed er niets aan, Sanders verloor ermee maar hield er een grote schare vooral jonge fans aan over. 

Maar Warren gaat verder, zegt Ann Ryan (65), een technisch tekenaar bij een octrooiadviesbedrijf. “Ik mag Bernie nog steeds graag, maar Warren heeft meer oplossingen. Zij heeft het systeem jaren bestudeerd, ze weet hoe we het kunnen veranderen.”

Warren, die op haar 22ste moeder werd en daarna leraar en toen rechten ging studeren, verdiende haar sporen met een wetenschappelijk onderzoek naar failliete Amerikanen. Ze was toen nog conservatief en dacht aanvankelijk dat ze de boel belazerden om hun schulden te ontlopen, maar kwam erachter dat ze écht in de problemen zaten. Later probeerde ze een wet te maken om consumenten te beschermen tegen grote schulden, maar die wet werd verworpen door zowel Republikeinen als Democraten – onder wie Biden.

Nu bivakkeert ze op de linkervleugel van de Democratische partij, maar ze noemt zich in tegenstelling tot Sanders nog steeds een kapitalist – ze vindt alleen dat het kapitalisme aan banden moet worden gelegd.

Belasting op rijkdom

Fungeren die oude links-rechtsdefinities eigenlijk nog wel? Tucker Carlson, de populistische presentator van een praatprogramma op het rechtse Fox News, was vorige week vol lof over haar. Warren: “Als ik het over corruptie heb, dan snappen Republikeinen dat ook. Zij snappen ook dat ze steeds aan het kortste eind trekken. Zij zijn ook voor een belasting op rijkdom. Weet je wat we allemaal kunnen doen, met 2 cent belasting op elke dollar die je bezit boven 50 miljoen?”

Die avond is ze in Manchester, bij een feestelijk diner waar leden van de lokale Democraten elkaar prijzen uitreiken voor bewezen diensten. Het applaus begint hier wat rustiger – met haar kritiek op de lobby’s en de corruptie valt Warren feitelijk alle politici aan die geld van het bedrijfsleven aannemen – maar zwelt dan ook weer aan. Vuisten gaan in de lucht als Warren zegt dat er universele kinderopvang moet komen. “Ik ben uit Alaska hiernaartoe verhuisd om mijn dochter te kunnen helpen met de tweeling”, zegt Jane Haigh. “Een normaal leven is veel te duur geworden.”

Een plaatselijke senator zit de hele avond met zijn ogen schuin op het publiek gericht, om te peilen hoe Warren het doet. Net als elke politicus zal hij op een gegeven moment een presidentskandidaat moeten aanbevelen, en dan wil een politicus toch het liefst op een winnaar gokken. “Ze krijgt de mensen mee”, constateert hij, als hij aan het einde van het diner de avondlucht in stapt. “Ze is iemand om rekening mee te houden.”