Bekendste activist van Hongkong stond als 13-jarige al op tegen de invloed van China

Het was een opmerkelijk gezicht: een mager ventje van 15, met een zwarte bril en een bloempotkapsel, dat in 2012 meer dan 100 duizend mensen aanspoorde zich te verzetten tegen de invoering van ‘patriottisch onderwijs’ in Hongkong. Daarmee stond de tiener niet alleen op tegen zijn eigen regering, maar ook tegen het machtige Beijing. En: hij won.

De bekendste studentenactivist van Hongkong, Joshua Wong, werd maandag vrijgelaten uit de gevangenis en nog voor de poort, met een stapel boeken onder zijn arm, stond hij de pers alweer te woord. ‘De internationale gemeenschap moet weten dat het volk van Hongkong niet monddood zal worden gemaakt door de onderdrukking van (de Chinese) president Xi’, sprak hij ferm.

Sociale ongelijkheid

Zijn ouders, christenen uit de middenklasse, hebben Wong altijd op sociale ongelijkheid gewezen. Ze leerden hem om te kijken naar mensen die het zwaar hebben, vertelde hij in interviews, maar waren zelf verre van radicaal, en traden nooit op de voorgrond.

Wong doet dat wel. Toen hij 13 was, stond hij op tegen het voornemen om een hogesnelheidsverbinding aan te leggen tussen Hongkong en het Chinese vasteland. Op zijn 15de verzette hij zich tegen de onderwijsplannen van de regering, omdat Wong vreesde dat scholieren zouden worden gehersenspoeld met de lessen in vaderlandsliefde. Hij richtte een groepering op met de naam Scholarism (een extremistische organisatie, volgens Beijing) en leidde de protesten: mensen gingen in hongerstaking, overheidsgebouwen werden bezet, en de plannen voor patriottisch onderwijs werden geschrapt.

Politieke superheld

Het was het begin van zijn status als politieke superheld en leidde tot de Netflix-documentaire Teenager vs. Superpower. Wong zelf realiseerde zich op dat moment dat jongeren macht uit konden oefenen. ‘Vijf jaar geleden was het ondenkbaar dat studenten geïnteresseerd waren in politiek’, zei hij hierover tegen CNN. ‘Maar mensen werden wakker. We begonnen politiek belangrijk te vinden.’

In 2014, toen Wong als 17-jarige nog geen auto mocht rijden en nog geen stemrecht had, was hij één van de leiders van de zogenoemde parapluprotesten. Bijna drie maanden lang werd het centrum van Hongkong bezet door studenten die eisten dat er vrije verkiezingen mochten worden gehouden, en dat Hongkong zelf, en dus niet Beijing, mocht bepalen wie er verkiesbaar zouden zijn. De demonstranten namen gele paraplu’s mee om zich te beschermen tegen traangas en pepperspray.

Dit keer leidden de protesten tot niets: de regering kwam de demonstranten nergens in tegemoet. Wel werd Wong door TIME Magazine uitgeroepen tot invloedrijkste tiener van 2014, en in 2017 werd hij genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede.

Ongemakkelijk

Van Wong zelf hoeft al die persoonlijke aandacht niet. In 2014 schreef hij op zijn Facebookpagina dat hij zich ‘ongemakkelijk’ voelde en ‘zelfs geïrriteerd’ was toen hij werd geprezen. ‘Terwijl jullie met pepperspray en traangas werden bestookt, en toch besloten om te blijven demonstreren, kon ik niets anders doen dan naar een maaltijdverpakking en de lege muren van mijn cel staren, en mij machteloos voelen.’

Met negentien anderen werd Wong begin dit jaar (weer) opgepakt voor zijn rol bij de parapluprotesten, en tot drie maanden cel veroordeeld wegens het verstoren van de openbare orde. Hij was samen met twee andere studentenleiders eerder al veroordeeld tot zes maanden cel, maar dat vonnis werd teruggedraaid door de hoogste rechter van Hongkong.

De protesten tegen de uitleveringswet begonnen vorige week terwijl Wong in de cel zat, maar maandag werd hij onverwacht vervroegd vrijgelaten. Het is onduidelijk of de demonstraties hier iets mee te maken hebben, maar Wong zei direct dat de hoogste bestuurder van Hongkong, Carrie Lam, op moet stappen na het politiegeweld van de afgelopen week, en dat hij zich snel bij de protesten zal aansluiten. Vermoedelijk zal hij de demonstranten verder aanvuren om hun verzet niet op te geven.