Matthias Heyman is de eerste Belgische doctor in de jazz

Matthias Heyman (UAntwerpen/Koninklijk Conservatorium Antwerpen) is de eerste Belg die ooit een doctoraatsonderzoek wijdde aan een jazzonderwerp. Toch is hij pas laat in de muziek gerold. Op zijn zestiende ontdekte hij een cd met een mooie hoes, met daarop klassieke contrabas. Dat raakte hem zo, dat hij meteen zijn moeder belde met de boodschap: "Ik weet wat ik later wil doen."

"Dat lage register, de trillingen die door heel je lichaam gaan, dat was liefde op het eerste – wel, ja – gehoor", vertelt Heyman. "Op dat moment kende ik amper het verschil tussen sol en la, en twee jaar later zat ik op het conservatorium. Het enthousiasme primeerde op de kunde, en met de hulp van enkele gemotiveerde docenten lukte het."

Jamsessie

Tijdens zijn studies rolde Heyman in de jazz, dankzij een jamsessie van Amerikaanse studenten. "Wat die daar deden, daar kon ik met mijn verstand niet bij. Ik ben meteen gaan zoeken naar albums van jazzmuziek met contrabas. En opnieuw belde ik mijn ouders: 'Ik weet wat ik later wil doen'. In mijn derde kandidatuur ben ik overgeschakeld op jazz, opnieuw met een grote achterstand."

De passie voor geschiedenis komt dan weer van zijn grootvader, wijlen professor kunstgeschiedenis Carlo Heyman. "Tijdens mijn opleiding heb ik erg ingezet op muziekgeschiedenis, omdat het domeinen waren waar ik geen voorkennis voor nodig had. Want in alle eerlijkheid, als muzikant zijn mijn talenten eerder beperkt."

Dat maakte dat Heyman na zijn opleiding aan de slag kon als gastdocent jazzgeschiedenis aan de Jazzstudio in Antwerpen en LUCA School of Arts in Leuven. Maar hij wou meer zijn dan een zelfverklaarde jazzexpert. "Vaak zijn dat wandelende encyclopedieën, en geven die kennis met veel passie door. Zelf wou ik kennis genereren, en actief bijdragen aan het onderzoek. Daarom de stap naar dit doctoraat."

Revolutionair

Daarin bleef hij erg trouw aan zijn eigen instrument en onderzocht hij de impact Jimmie Blanton, contrabassist bij Duke Ellington. Hoewel de man al op zijn 23ste stierf, wordt zijn bijdrage revolutionair genoemd. Maar volgens Heyman maakte vooral Blantons iconische status hem tot legende, met bijbehorende overdrijvingen en halve waarheden. Die analyse wil hij binnenkort ook uitbrengen in boekvorm, omdat er onder liefhebbers grote interesse voor is.

"Behalve academische congressen ben ik voor mijn onderzoek ook naar bas- en zelfs Ellingtonconventies geweest. Daar zitten hardcore fans, mensen die haast een tweede huis moeten kopen om hun collectie onder te brengen. Een dankbare groep, want zij willen àlles weten. En behulpzaam. De helft van de opnames van Blanton die ik bestudeerde, waren quasi onvindbaar maar kan ik dankzij verzamelaars toch gebruiken. Zij weten niet zoveel over die sleutelfiguur uit het orkest van Ellington. Twee van die buitenlandse fans komen vrijdag zelfs naar Antwerpen voor mijn publieke verdediging."

Educatieve relevantie

Als eerste Belgische doctor in de jazz zal Heyman ook na vandaag onderzoek blijven doen. De focus ligt op de B-Jazz International Contest voor jonge muzikanten, die vorig weekend weer werd gehouden tijdens Leuven Jazz. "Ik kijk naar de artistieke en educatieve relevantie van zulke wedstrijden", zegt hij.

"Zo wil ik actief blijven in het internationale circuit van academisch jazzonderzoek. Met mijn werk, met artikels en lezingen, probeer ik de geschiedenis van de Belgische jazz bekender te maken. Voor ons land ben ik ook mede-auteur van een vijfdelige kroniek over de jazzgeschiedenis in Europa, dat wordt uitgegeven bij Oxford University Press. Want jazz in België gaat verder dan Toots Thielemans, Jef Neve of jazzgitarist Philip Catherine. Wist je dat hier in het interbellum al jazzwedstrijden werden georganiseerd? Dat bestond zelfs niet in de VS. Dat mogen we meer naar waarde gaan schatten."