Kris (58) uit 'Restaurant Misverstand' overleden: "Euthanasie was de beste stap die ik nog kon nemen"
Kris Mees, bekend uit de reeks 'Restaurant Misverstand', is overleden. Omdat hij leed aan jongdementie heeft hij op zijn 58e gekozen voor euthanasie. Hij bleef positief tot de laatste dag, maar voelde zelf aan dat het voor hem goed was geweest. "Ik heb een mooie tijd gehad."
Wanneer Kris Mees en zijn vrouw Annick Dewinter ons thuis ontvangen vlak voor zijn overlijden, valt het op hoe positief en enthousiast Kris is. Vol passie toont hij een kunstwerk dat hij zelf maakte en vult hij de kamer vol mopjes en met veel gelach.
Zo leerden de kijkers van het VRT 1-programma 'Restaurant Misverstand' hem ook kennen. Goedlachs en vol overgave draaide hij tijdens het eerste seizoen mee in het restaurant van chef Seppe Nobels, samen met nog 7 andere mensen met jongdementie.
Een positieve blik, waar hij niet van afwijkt, ook niet als zijn euthanasie ter sprake komt. "Voor mij is het allemaal goed. Het leven is echt goed geweest. Ik heb een mooie tijd gehad", benadrukt hij meermaals tijdens het gesprek.
In 2020 krijgt Kris Mees de diagnose jongdementie. Toen was hij al heel zeker van zijn beslissing voor euthanasie. Als het niet meer ging, kon hij daar vrede mee nemen. "Ik heb gezien hoe mijn mama, die ook aan dementie leed, is afgetakeld in een woonzorgcentrum. Dat wilde ik niet voor mezelf."
Wat is jongdementie?
Jongdementie begint meestal tussen de 40 en 65 jaar. Hoewel veel mensen bij dementie aan geheugenproblemen denken, zijn de eerste symptomen van jongdementie vaak anders.
Gedrags- en karakterveranderingen zijn vaak de eerste tekenen, terwijl vergeetachtigheid juist minder vaak voorkomt bij deze groep.
Mensen met jongdementie krijgen steeds meer moeite met plannen en het bewaren van overzicht. Omdat jongdementie niet verwacht wordt bij jongere mensen, worden deze veranderingen vaak niet meteen herkend. Meer informatie hierover vind je bij Alzheimer Liga.
"Kris was een spraakwaterval, had zo'n verbaal talent. Dat hij nu niet meer uit zijn woorden geraakt en hij de woorden ook gewoon niet meer vindt, is zijn grootste frustratie", vertelt zijn vrouw Annick. "Sinds de beslissing voor euthanasie genomen is, is hij minder gefrustreerd en veel rustiger."
Kutziekte
Er gaat geen minuut voorbij zonder dat Kris uitbarst in een schaterlach. Op elke vraag heeft hij een mop als antwoord klaar. Kris vindt duidelijk vrede in zijn beslissing. Zijn omgeving steunt hem volop, maar het blijft moeilijk om vatten. "Mijn kinderen zie ik niet zo vaak, zij hebben het er moeilijk mee", vertelt hij.
Annick voelt dat het helpt dat ze 5 jaar tijd heeft gehad om zich voor te bereiden, maar voelt dat de weerslag nog moet komen. "Nu staat alles in functie van zorgen en alle balletjes omhoog houden. Eens de storm gaat liggen, wordt het ongetwijfeld moeilijker."
Op deze manier snap ik dat het voor hem ook niet haalbaar blijft
"De ziekte is niet eerlijk, het is echt een kutziekte", durft ze te zeggen. "Ik zie ook dat ik mijn man al langer kwijt ben. Hij is niet meer de man waar ik mee getrouwd ben. Tuurlijk had ik nog graag veel goede jaren met hem gehad. Maar op deze manier snap ik dat het voor hem ook niet haalbaar blijft."
Omringd door warme mensen
In 5 jaar tijd is er veel van Kris afgenomen, maar hij heeft er alles aan gedaan om actief te blijven. "Daar speelt onze omgeving een belangrijke rol in", benadrukt Annick. "Familie, vrienden, ex-collega's, vrienden van vrienden... Altijd stond er wel iemand voor de deur om Kris mee te nemen naar een expo of een wandeling."
"Dat is zot", Kris zoekt de juiste woorden om zijn dankbaarheid te uiten. "Dat zijn allemaal mensen die mij vrijwillig gezelschap wilden houden. Echt ongelofelijk. Ik begrijp nog altijd niet waar ik dat aan verdiend heb."
Bekijk: "Lachen met onszelf, dat is het enige wat ons rest", zegt Kris in 'Restaurant Misverstand'
De reis die hij samen met zijn vrouw maakte naar Chicago, is voor hem de kers op de taart. "Als docent architectuur was zijn grote voorbeeld architect Frank Lloyd Wright. Zijn gebouwen in het echt zien, was voor hem een wens die in vervulling ging", vertelt Annick terwijl Kris haar glunderend aankijkt.
De reizen en de hulp hebben er ongetwijfeld voor gezorgd dat Kris zich nog lang goed heeft kunnen houden, gelooft Annick. "Maar tijdens zijn testen in januari werd duidelijk dat hij verder achteruit blijft gaan en het moment van wilsonbekwaamheid niet meer veraf was."
"De vragen die tijdens de testen gesteld worden, zijn haalbaar voor een kleuter. Toch zijn bij mij al die antwoorden weg", zegt Kris terwijl hij zijn schouders ophaalt. Toen is er beslist dat het tijd was een datum te zoeken om de euthanasie te laten doorgaan. Want eens wilsonbekwaam verklaard, zou euthanasie niet meer mogelijk zijn voor Kris.
Dansen zoals op een trouwfeest
Kris zou Kris niet zijn, als hij toch niet nog één keer het leven wilde vieren. Zijn vrouw heeft – samen met een heus feestcomité – een feest op poten gezet in de lokalen van Thomas More waar hij vroeger lesgaf.
Meer dan 200 mensen kwamen kijken naar een compilatie van enkele speeches die hij ooit gaf, om nadien op de dansvloer te belanden. "Ik heb me zo geamuseerd. We hebben gedanst zoals op een trouwfeest", lacht Kris.
"Dieter Coppens, Seppe Nobels, de deelnemers van 'Restaurant Misverstand': allemaal waren ze aanwezig. Er zijn zelfs mensen uit het buitenland gekomen om me te zien. Het was een geweldig feest."
Het was zo leuk, dat er zelfs geen plaats was voor een emotioneel afscheid. "Iedereen is eigenlijk stilletjes weggeslopen. Ook al kregen ze het moeilijk, ze wilden de sfeer niet verpesten met een droef moment", vertelt Annick. "Dat was exact zoals Kris het wilde."
Tevreden, maar euthanasiewet niet op punt
Kris is zeker, euthanasie is voor hem de beste oplossing. Ook zijn vrouw is blij dat hij de beslissing zelf kan nemen. Vorig jaar vertelde Annick in De Zevende Dag nog dat ze zich niet helemaal kon vinden in de euthanasiewet.
Dat wil ze nog even verduidelijken. Nu bestaan er 2 categorieën van mensen die euthanasie kunnen aanvragen: mensen die palliatieve zorg nodig hebben of mensen die ondraaglijk (psychisch) lijden. "Maar we hebben nood aan een derde categorie voor mensen met neurodegeneratieve ziekten zoals dementie."
Zij vallen nu meestal onder de categorie ondraaglijk (psychisch) lijden en de praktijk leert dat dokters daarom terughoudend zijn als het gaat over euthanasie. "Bij Kris zeiden de artsen eerst dat hij te vrolijk in het leven staat en ze daarom geen euthanasie konden uitvoeren. Hij was zogezegd niet genoeg aan het 'lijden'."
Wat zijn de voorwaarden voor euthanasie?
Euthanasie is mogelijk na een actueel verzoek van een handelingsbekwame patiënt, die bij bewustzijn is. Dat verzoek moet vrijwillig, herhaaldelijk, weloverwogen en zonder externe druk gebeuren. Een verzoek of wilsverklaring moet gehandtekend en gedateerd worden, want wie om euthanasie vraagt, moet minstens één maand wachten.
De persoon in kwestie moet op het moment van een actueel verzoek wilsbekwaam zijn, zich in een medisch uitzichtloze toestand bevinden, en daardoor aanhoudend en ondraaglijk fysiek en/of psychisch lijden, als gevolg van een onomkeerbare aandoening, veroorzaakt door ziekte of een ongeval.
Euthanasie is ook mogelijk als de patiënt in het verleden een wilsverklaring heeft opgesteld. Die verklaring is onbeperkt in de tijd geldig, eens die op papier staat. Minderjarigen kunnen geen beroep doen op een wilsverklaring.
Een arts kan op basis van zo'n wilsverklaring enkel tot euthanasie overgaan als de patiënt niet meer bij bewustzijn is, lijdt aan een aandoening – veroorzaakt door ziekte of een ongeval – die ernstig en ongeneeslijk is, en wanneer deze toestand onomkeerbaar is. Deze voorwaarden zijn niet van toepassing bij mensen met (jong)dementie.
In 2024 kozen 56 mensen met (jong)dementie voor euthanasie.
Bron: FOD Volksgezondheid
"Het is niet omdat Kris er nog het beste van probeert te maken, dat hij langer wil leven dan voor hem draaglijk is. Maar artsen willen geen rechtszaak en zouden het daarom soms niet willen uitvoeren."
Zo kent het koppel iemand die overleden is aan Alzheimer, maar geen euthanasie kreeg. "De vraag is 2 keer geweigerd omdat ze nog te vrolijk in het leven stond. Ze heeft gehuild om te mogen sterven, maar de dokters bleven weigeren."
Euthanasie is voor mij de beste stap
"Dat een persoon met (jong)dementie nog wilsbekwaam moet zijn om voor euthanasie te kiezen, daar heb ik ondertussen al minder moeite mee. Nu ik er zelf mee geconfronteerd word bij Kris, merk ik dat ik het lastig zou hebben om binnen enkele maanden zelf de beslissing te moeten nemen omdat dit zijn wens zou zijn."
"Wanneer artsen zouden kunnen en mogen aangeven dat de wilsonbekwaamheid eraan zit te komen bij een euthanasiewens, is het veel gemakkelijker voor alle partijen om zich er bij neer te leggen, zonder het gevoel te hebben dat het 'veel te vroeg' is. Die angst is bij ons op dit moment weg."
"Hoe dan ook, gelukkig is hij tot het allerlaatste moment vrolijk geweest", besluit Annick. Dat bevestigt de lach op het gezicht van Kris meermaals. "Euthanasie was voor mij de beste stap. Het is goed geweest."