Nederlandse militairen blijven langer actief in Irak, ook al is terreurgroep IS goeddeels verslagen

Dit hebben minister Halbe Zijlstra (Buitenlandse Zaken) en Ank Bijleveld (Defensie) donderdag gezegd tijdens een debat met de Tweede Kamer over de verlenging van de missie tegen IS in Irak en Syrië. De instemming van de Kamer met de missie was een formaliteit, want het kabinet heeft in september al bij bondgenoten aangekondigd dat Nederland de bijdrage voor de militaire missies in Irak, maar ook in Mali, Afghanistan, Litouwen en de Hoorn van Afrika zou verlengen. Nederland heeft bijna driehonderd militairen uitgezonden in de regio. De ene helft traint grondtroepen in Irak. De andere helft is ondersteunend personeel voor vier F16-gevechtsvliegtuigen.

Het kabinet waarschuwt voor een te snelle terugtrekking van westerse militairen uit Irak en Syrië. 'We kunnen ons niet veroorloven om de wissel te snel om te zetten', zegt Zijlstra. De minister vergelijkt de strijd tegen IS met een net gedoofde veenbrand. 'Het vuur bovengronds is uit. Maar als je nu met je brandweerwagen vertrekt, dan weet je dat je snel weer terug moet.' IS heeft zich ondergronds verborgen en kan weer snel terugkeren, meent Zijlstra. Een Kamermeerderheid steunt het verlengen van de missie om die reden.

Onsmakelijk

Maar onder meer de PVV wil dat Nederlandse militairen naar huis komen en dat Irak voortaan zelf het stokje overneemt om tegen IS te vechten. 'Ze leunen gewoon achterover. Daar moeten we niet intrappen. Onze F16's moeten terug', zei PVV-Kamerlid Raymond de Roon. Over de vergelijking van de veenbrand van Zijlstra zei De Roon: 'Hebben ze daar dan geen eigen brandweerwagen?'

Volgens de Roon kan Irak inmiddels prima zelf de strijd tegen IS aan: 'Irak heeft vijftig eigen gevechtsvliegtuigen, wat kunnen die vier van ons voor verschil maken?' Zowel Zijlstra als Defensieminister Bijleveld wijzen op de precisiewapens van Nederlandse F16's die veel burgerslachtoffers kunnen voorkomen en de uitdrukkelijke vraag van Irak om hun grondtroepen van luchtsteun te voorzien. 

Het CDA vindt het 'onsmakelijk' dat de PVV voorheen voorstander was van de missie, maar nu plots tegen is. D66 houdt het op 'verbijsterend': 'Ja, 96 procent van het grondgebied is heroverd op IS, 6,6 miljoen mensen zijn bevrijd uit handen van IS. Maar we zijn er nog lang niet. IS dreigt zich terug te trekken in een soort ondergronds kalifaat om daarna weer tevoorschijn te komen', zegt D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma.

Minder wapeninzet

Volgens het kabinet is de wens groot bij Irak dat Nederlandse militairen daar voorlopig blijven om zowel Koerden als Irakezen te trainen om hun grondgebied zelf tegen nieuwe IS-aanvallen te beschermen. De Iraakse premier heeft deze week nog bij premier Mark Rutte 'nadrukkelijk aangedrongen' op verlenging van de Nederlandse bijdrage. 

Nederlandse militairen gaan daarom door met het trainen van grondtroepen in Irak, maar de focus van de lessen zal wel steeds meer verschuiven naar het behoud van territorium en minder op het directe vechten tegen IS. Ook de F-16's zullen veel minder dan voorheen hun wapens inzetten, verwacht Bijleveld. De vliegtuigen kunnen niet alleen bommen werpen, maar hebben ook een 'afschrikwekkende' functie.

Wederopbouw

Uiteindelijk zal Nederland ook meehelpen aan de wederopbouw van Irak en Syrië, verwacht het kabinet. 'Dat is ook in ons eigen belang. Veel Syriërs willen terug', zegt Zijlstra. 'Maar we starten geen wederopbouw-project in Syrië zolang Assad aan de macht is. Want dan faciliteren we zijn aanblijven.' Zijlstra wil zijn vertrek juist stimuleren. 'Het liefst begroeten we Assad in Den Haag, zodat hij hier berecht kan worden.'

Over Nederlands noodhulpgeld dat nu al in verkeerde handen terecht zou zijn gekomen zegt Zijlstra: 'Er zit soms een rot plekje op een appel, maar dat betekent niet dat je de hele fruitmand moet wegdoen.' Nederland blijft humanitaire noodhulp bieden in Syrië, 'voor zover we erbij kunnen'.