Sinds 2013 is er geen verbetering meer vastgesteld voor het gehalte aan nitraat, voor fosfaat dateert het laatste goede nieuws zelfs al van 2010. Dat is de conclusie van de jaarlijkse evaluatie van de oppervlaktewaterkwaliteit van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). De doelstellingen van het mestactieprogramma voor 2015-2018 zijn dan ook niet meer haalbaar, klinkt het.

Uit het jaarlijkse rapport van de VMM, de ‘mestactie-meetnet-campagne 2016-2017’, blijkt dat ongeveer 67 procent van de 760 meetplaatsen het afgelopen jaar de milieukwaliteitsnorm voor fosfaat overschreed. Sinds 2010 wordt er voor meer dan drie op de vier meetplaatsen geen verbetering meer vastgesteld, op de meeste andere plekken (19 procent) stelt men zelfs een verslechtering vast. Volgens de VMM moet het mestbeleid meer aandacht besteden aan de fosfaatproblematiek. ‘Extra maatregelen zijn nodig’, klinkt het.

Mest

Ook voor nitraat is er weinig goed nieuws. De drempelwaarde van 50 mg per liter werd het afgelopen jaar op meer dan een vijfde van de meetplaatsen minstens één keer overschreden. De doelstelling van het mestactieprogramma 2015-2018, om het overschrijdingspercentage terug te dringen tot maximaal 5 procent van de meetplaatsen, is niet haalbaar, klinkt het.

Het aantal plaatsen waar er te veel nitraat wordt gemeten, is sinds 2002 wel fors gezakt. Maar de opmerkelijke verbetering is ook daar enkele jaren geleden gestopt. Sinds 2013-2014 blijft het aantal plaatsen die de drempelwaarde overschrijden stabiel rond de 20 procent. Positief is wel dat het aantal meetplaatsen waar er sinds 2007-2008 minder hoge concentraties aan nitraat wordt vastgesteld (38 procent), groter is dan de plaatsen waar de concentratie wel nog stijgt (2 procent).

Hoge concentraties aan nutriënten, zoals nitraat en fosfaat, komen hoofdzakelijk in de waterlopen terecht via mest. Fosfaat en nitraat hebben een negatieve impact op de ecologische toestand van het water. Te hoge concentraties bedreigen de drinkwaterproductie.

‘Veestapel afbouwen’

Natuurpunt, de West-Vlaamse Milieufederatie en Bond Beter Leefmilieu (BBL) trekken aan de alarmbel. De milieuorganisaties vragen de overheid om werk te maken van een gestage afbouw van de veestapel.

‘Alhoewel het mestbeleid van de overheid jaarlijks miljoenen euro’s kost, is er de laatste jaren amper vooruitgang geboekt.’ De industriële veeteelt is de grote boosdoener, vinden ze. Die ‘produceert veel meer mest dan de Vlaamse akkers aankunnen’. Ook de industriële groenteteelt krijgt een veeg uit de pan: de intensieve aanpak daar leidt dikwijls tot overbemesting, klinkt het.

De milieuorganisaties pleiten voor een knip op de veestapel, ‘maar dat blijft nog steeds een politiek taboe’, klinkt het. ‘Het is tijd voor een evenwichtiger model, waarin lokale productie en kwaliteit centraal staan. De overheid kan zo’n omslag sturen. Hoeveel dieper moet het mestbeleid zich nog vastrijden, om dat taboe te doorprikken?’