Vlaamse regering stelt resultaat superministerraad voor: minder afval, slimme kilometerheffing en meer hernieuwbare energie

De Vlaamse regering kwam vrijdag voor de laatste keer samen voor de zomervakantie. Met zowat 180 punten op de agenda kondigde de bijeenkomst zich aan als een superministerraad waarop heel wat belangrijke knopen doorgehakt moesten worden. De ministers hoopten het er vooral eens te worden over enkele dossiers van minister van Milieu en Omgeving Joke Schauvliege (CD&V). Onder meer de betonstop, het verpakkingsplan, het energie- en klimaatplan en de ‘nieuwe’ boskaart stonden met stip aangeduid.

Zaterdagochtend werd de superministerraad na meer dan 20 uur afgerond. Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA) reageert tevreden. “Ik ben heel trots”, zei hij tijdens een persconferentie. “Trots op deze ploeg, die ambitieuze en moedige hervormingen heeft doorgevoerd. Ik moet alle collega’s bedanken voor de constructieve sfeer en vergadering. We hebben lang vergaderd en het waren heel moeilijke en technische dossiers. We hebben er heel wat goedgekeurd. Dit is de meest gedurfde Vlaamse hervormingsoefening ooit. We mogen spreken van een onomkeerbare omslag, dit spoor zal moeten doorgetrokken worden door de volgende regeringen.”

Afvalplan en statiegeld

Het zwerfvuil- en verpakkingsplan van minister van Leefmilieu Joke Schauvliege (CD&V) stond officieel niet op de agenda van de ‘superministerraad’, maar onder druk van N-VA en Open VLD werd het toch besproken. “Er moet iets gebeuren rond zwerfvuil en afval”, zei Schauvliege op de persconferentie. “Daar zijn we het allemaal over eens.”

Er is een akkoord bereikt over een afvalplan met een ruim pakket aan maatregelen, gaande van een verbod op het gebruik van plastic zakjes, het verplichte gebruik van herbruikbare bekers op evenementen, scherpe doelstellingen voor de industrie en zo meer. Stickers op groenten en fruit zullen ook niet langer toegelaten zijn “tenzij ze een toegevoegde waarde hebben” en de PMD-zak wordt uitgebreid, zodat bijvoorbeeld ook plastic folies daar mee in kunnen en er minder plastic in de natuur terechtkomt.

Wat de invoering van het statiegeld op blikjes en plastic flessen betreft, is een compromis bereikt. Ter herinnering: CD&V was voor de invoering van statiegeld, N-VA en Open VLD zagen het niet als dé oplossing voor het zwerfvuilprobleem. Er is afgesproken dat er eerst enkele proefprojecten met een soort beloningssysteem komen, een beetje naar het voorbeeld van Brussel en Wallonië. En indien de industrie haar doelstellingen niet zou halen, komt er een veralgemeende invoering van het statiegeld in 2023.

“Het is een ambitieus en omvattend plan”, aldus Bourgeois. “Waarbij we uitgaan van verantwoordelijkheden. Ook de consument raden we aan om respect te hebben en verantwoordelijk te zijn. De vervuiler moet betalen. Wie zijn verantwoordelijkheid opneemt, mag niet opdraaien voor het wangedrag van een minderheid. We voeren dit plan sneller en ingrijpender in dan moet van Europa en dan bijvoorbeeld Noorwegen, dat overal als voorbeeld beschouwd wordt. We gaan forse boetes opleggen.”

Er komt ook een beloningssysteem, zegt Schauvliege. “Vergelijkbaar met een papierslag. Wie bijdraagt aan de uitvoering van het plan, zal daarvoor beloond worden met bijvoorbeeld aankoopbons.”

Verdubbeling hernieuwbare energie

Eén van de hoofdbrokken op de ministerraad was het Energieplan van viceminister-president Bart

Tommelein (Open VLD). Tegen 2030 moet, zoals hij voorstelde, het vermogen aan zonne-energie stijgen van 2,5 gigawatt vorig jaar naar 6,7 in 2030. “We gaan voor meer hernieuwbare energie en minder broeikasgassen”, aldus Bourgeois.

Voor windenergie is de ambitie iets bijgesteld: 2 gigawatt in plaats van 2,5, wat zou resulteren in bijna een verdubbeling tegenover 2017.

Verbod op nieuwe mazout en aardgas

In dit pakket zitten nog een aantal opvallende ingrepen. Zo mogen er vanaf 2021 geen nieuwe mazoutketels meer verkocht worden en worden nieuwe verkavelingen vanaf 2021 ook niet meer aangesloten op het aardgasnet. Verwarmen via warmtepomp of aansluiting op een warmtenet wordt dan de norm. Om het aandeel hernieuwbare energie op te krikken moeten er op een periode van tien jaar ook 12,6 miljoen zonnepanelen bij komen, dat zijn er omgerekend twee per Vlaming.

“Op het vlak van energie-efficiëntie focussen we op gebouwen, industrie, transport en de landbouw”, zei Tommelein op de persconferentie. “We kunnen veel energie besparen door verouderde toestellen te vervangen. We nemen dit voortaan zelf in handen als Vlaamse regering. Wie een nieuwe woning koopt, moet voortaan aan meer criteria voldoen. Zo stimuleren we de Vlaming om te investeren in energiezuinige woningen. Huizen die dat niet zijn, zullen de komende jaren fors in waarde dalen. Maar ook kantoorgebouwen moeten energie-efficiënt worden. Ook voor de industrie geldt dat. Landbouwbedrijven zullen ook aan de nieuwe voorwaarden moeten voldoen.”

Slimme kilometerheffing

De Vlaamse regering bereikte ook een akkoord over de invoering van een slimme kilometerheffing voor auto’s, als onderdeel van het Klimaatplan. Het rekeningrijden past zich aan het tijdstip en de plaats waar een auto rijdt aan, zodat verkeersstromen kunnen gestuurd worden en filevorming tegengegaan.

De Vlaamse ministers spraken af dat die kilometerheffing volledig in de plaats komt van de jaarlijkse verkeersbelasting en de belasting op de inverkeerstelling bij de inschrijving van het voertuig. Ook moet de operatie budgetneutraal zijn, en dus niet leiden tot een belastingverhoging. De concrete uitwerking van de kilometerheffing is voor de volgende Vlaamse regering.

Bussen emissievrij

Tegen 2030 moeten alle nieuwe verkochte personenwagens koolstofarm zijn, waarvan minstens de helft emissievrij. Tegen dan moet een kwart van de bussen die nieuw aangekocht worden koolstofarm zijn, net als minstens 5 procent van de zware vrachtwagens en minstens 30 procent van de bestelwagens. Bussen die in stadskernen rijden zijn vanaf 2025 emissievrij.

“Dit is een ambitieus maar haalbaar en betaalbaar Energieplan voor de toekomst. We stappen af van fossiele brandstoffen, maken onze gebouwen energie-efficiënt en stappen zoveel mogelijk over naar groene warmte, zonne- en windenergie”, besluit Tommelein.

Strengere normen voor fijn stof

Voor de uitstoot van fijn stof heeft de Vlaamse regering gekozen om vanaf 2021 de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) te hanteren, in plaats van de Europese, die maar half zo streng zijn. Nog deel van het Luchtkwaliteitsplan zijn maatregelen voor de landbouw, zoals betere luchtfilters voor stallen.

Bijkomende maatregelen voor mestopslag en voedselrantsoenen voor vee moeten ervoor zorgen dat de uitstoot van het broeikasgas methaan wordt teruggedrongen. Er komen ook strengere isolatie- en verwarmingsnormen voor gebouwen, en maatregelen tegen voedselverspilling.

Betonstop

Het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen, met daarin de zogenaamde betonstop, krijgt verder vorm. Tegen 2025 mag in Vlaanderen nog maar drie bijkomende hectaren grond worden bebouwd, in 2040 volgt dan de definitieve stop op de uitbreiding.

Eigenaars die hun grond in waarde zien afnemen, worden vergoed aan honderd procent van de reële verkoopwaarde. De Vlaamse regering zal verder actief ontharding stimuleren, om zo minder grondoppervlakte onder beton, asfalt of gebouwen verloren te zien gaan. Een aantal woonuitbreidingsgebieden op verafgelegen of overstromingsgevoelige plekken, verdwijnen alvast.

“Als we niets doen, wordt het alleen maar erger”, aldus Schauvliege. “Het is dus nodig om op te treden.”

Kwetsbare bossen

Ook over het beschermen van waardevolle bossen werd er ook een akkoord bereikt: in plaats van een boskaart komen er algemene criteria die voor elk perceel moeten bepalen of het beschermd bos is. “Wanneer een bedrijf bijvoorbeeld er een gebouw wilt neerpoten, moet dan telkens bekeken worden of het mogelijk is of niet, op basis van de criteria.”

Ook goedgekeurd is de bestemmingsneutraliteit, waardoor je in principe overal windenergie en zonnepanelen kan neerpoten. “We gaan ze niet overal zetten, maar het komt erop neer dat we het niet per definitie onmogelijk maken.”

Beter De Lijn

Op het vlak van mobiliteit werd een akkoord bereikt over De Lijn, met als doel “een beter bedrijf te worden”, aldus minister Weyts. “Het gratis beleid hebben we afgeschaft. De belastingdotatie hebben we naar beneden gehaald, maar de investeringen hebben we gevoelig verhoogd. Er komen 800 nieuwe bussen en een hoop nieuwe trams. Dat kan na een efficiëntie-oefening die we tegen 2020 moeten uitvoeren om De Lijn de concurrentie met privébedrijven te laten doorstaan. We gaan De Lijn zo een toekomst geven.”

Een betere dienstverlening belooft de Vlaamse regering ook, met betere verbindingen en aangepaste vervoersregio’s. “Alle mobiliteitsspelers zullen structureel aan tafel zitten. Lokale overheden, De Lijn, NMBS, Infrabel, Agentschap Wegen en Verkeer en meer zullen dan overleggen en inspraak krijgen. Zo kunnen gemeenten mee beslissen over het openbaar vervoer in hun gemeenten en streek. Lokale besturen zijn het best geplaatst om de lokale noden te detecteren.”

Ook een verhoging en verbreding van het aanbod komt er. “Meer bussen, maar ook deelfietsen gaan we nu integreren in De Lijn. Dan kan je voor de laatste kilometers gebruikmaken van de deelfietsen. We gaan mensen zo proberen te verleiden om de wagen meer thuis te laten om naar het werk te gaan, of toch zeker al gedeeltelijk. Bijvoorbeeld door betere parkings aan stations.”

Tot slot wil Weyts het aanbod voor de reiziger ook uitbreiden met busverbindingen tussen centrumsteden verzorgd door private busmaatschappijen. “In het hele verhaal van basisbereikbaarheid en combimobiliteit is het treinnet cruciaal. Maar Vlaanderen is niet bevoegd voor de NMBS. Daarom heffen we het wettelijk verbod op voor private busmaatschappijen om busverbindingen in te leggen tussen centrumsteden. Zo creëren we een aanvullend aanbod voor de reiziger.”

Asbestveilig tegen 2040

Er werd ook een akkoord bereikt rond asbest, de bijzonder nuttige maar dodelijke bouwstof. De Vlaamse regering heeft een actieplan om tegen 2040 asbestveilig te zijn, onder meer door vergoedingen te geven voor wie asbest laat verwijderen.