Proces tegen Duitsers die staatsgreep planden van start: Reichsbürger wilden terug naar Duitse Rijk uit 1871

Justitie verdenkt ze van het voorbereiden van een coup. Ongeveer 260 getuigen worden de komende tijd gehoord in het omvangrijke proces rondom de Reichsbürger-beweging, die Duitsland in 2022 choqueerde. In Frankfurt werd zelfs een speciale rechtbank uit de grond gestampt om alle betrokkenen te kunnen accommoderen. De negen worden gezamenlijk verdacht van het vormen van een terreurorganisatie, met als doel het met geweld ‘omverwerpen van de huidige Duitse staatsorde’.

De ogen zullen echter vooral gericht zijn op AfD-politicus Birgit Malsack-Winkemann en prins Heinrich XIII van het huis Reuss. Die laatste had als nieuwe machthebber geïnstalleerd moeten worden wanneer de coup eenmaal was geslaagd.

Volgens de Duitse openbaar aanklager werd de zogenoemde Reichsbürger-groep in de zomer van 2021 opgericht, tijdens de coronapandemie. De vermoedelijke coupplegers zouden er onder meer van overtuigd zijn geweest dat Duitsland werd gerund door een deep state, een geheime staat binnen een staat: een complottheorie die in extreemrechtse kringen vaker wordt aangehaald.

De huidige Duitse staat zou volgens de Reichsbürger-beweging zijn vormgegeven door de geallieerden na de Tweede Wereldoorlog en daarmee geen legitimiteit hebben. De Duitse autoriteiten schatten het aantal leden van de beweging inmiddels op zo’n 23.000.

Bondsdag

Op een nader te bepalen dag, zo luidt de verdenking, zou de beweging van plan zijn geweest om de Bondsdag in Berlijn met geweld in te nemen en parlementariërs te arresteren. Vanaf dat moment zou moeten worden teruggekeerd naar de staatsindeling van het Duitse Rijk in 1871.

De plannen van de groep reikten verder dan enkel fantasieën, zo is de overtuiging van de Duitse autoriteiten. De leden van de Reichsbürger-beweging zouden de beschikking hebben gehad over een half miljoen euro, honderden vuur- en steekwapens en kogelwerende vesten. Tussen de leden zouden lijsten hebben gecirculeerd met namen van vijanden op allerlei overheidsniveaus. Dat er bij de couppoging wellicht zou moeten worden gedood, nam de groep voor lief, zo luidt de verdenking.

Om de plannen te laten slagen, zou de Reichsbürger-groep van plan zijn geweest de hulp in te roepen van Moskou. De 72-jarige Heinrich XIII zou Rusland in 2022 al hebben benaderd, maar onduidelijk is of dat land inging op zijn voorstel de Duitse staat te ontregelen. De autoriteiten verdenken de aristocraat en voormalige vastgoedontwikkelaar een centrale rol in het geheel te spelen; zo organiseerde hij bijeenkomsten op zijn landgoed in het oosten van Duitsland.

Voormalig parlementariër Birgit Malsack-Winkemann zou op haar beurt haar positie hebben aangewend om leden van de groep het Rijksdaggebouw binnen te krijgen en zo het pand te verkennen. De dood van de Britse vorstin Elizabeth in september 2022 zou als gecodeerd ‘signaal’ hebben gediend voor de groep om in actie te komen.

De plannen voor de staatsgreep kwamen eind dat jaar echter aan het licht bij de autoriteiten. De zaak maakte veel los in Duitsland, dat al langer met een toenemende dreiging van rechts-extremisme kampt.

QAnon-ideologie

In een omvangrijk rapport waarschuwde de Duitse onafhankelijke extremismemonitor CeMAS afgelopen december voor de gevaren van de Reichsbürger-beweging. Niet alleen geloofde de groepering in het bestaan van een deep state; onder leden zou ook de zogenoemde QAnon-ideologie in trek zijn geweest, dat zijn wortels in de Verenigde Staten heeft. QAnon-aanhangers geloven in het bestaan van een geheime, overwegend Joodse elite van kindermisbruikers die aan de touwtjes trekt en de hand boven het hoofd wordt gehouden door de media. De complottheorie wordt beschouwd als uiterst antisemitisch.

De overtuigingen van de Reichsbürger-groepering zijn geworteld in allerhande vormen van discriminatie, maar met name antisemitisme, luidde de conclusie. Tijdens de pandemie wisten kopstukken van de beweging het gedachtegoed via chatapps als Telegram aan de man te brengen. In het rapport waarschuwt CeMAS nadrukkelijk de gevaren van zogenoemd complotgedreven soevereinisme niet te onderschatten.

Met aanklachten uiteengezet op 617 pagina’s is de zaak inmiddels zo omvangrijk, dat deze in drie delen is opgesplitst. Vorige maand begon al een aparte behandeling voor een rechtbank in Stuttgart, later volgt een zaak in München.