“Alles is aanwezig in dit dossier”, zo richtte Jan Leysen, die de familie Saelens vertegenwoordigt, het woord dinsdag tot voorzitter Els D’Hooghe. “We hebben een moord, we hebben een opdrachtgever, een uitvoerder en een motief, namelijk de verhuis naar Australië. En toch zijn we nu vijf en een half jaar verder en zie waar we al die tijd door moesten ploeteren in dit dossier, en dat allemaal door de manipulaties van Gyselbrecht.”

“Hij moet er toch van genoten hebben, vijf jaar lang manipulaties, hoe verderfelijk toch. Er zijn rechters moeten opstappen, er zijn verklaringen afgelegd in de media, er zijn beschuldigingen van corruptie geuit tegenover advocaten. Chapeau meneer Gyselbrecht”, zo klonk het cynisch.

“En dan is er 2 mei 2017: de bekentenis, de verlossing van het geweten. Uiteraard, want hij kon geen kant meer uit.”

Gyselbrecht heeft volgens Leysen altijd beweerd dat hij Saelens niet wilde kwetsen, “maar hij is Saelens blijven afschilderen als een gek, een clown. En nu nog. De nagedachtenis aan Saelens zal hier vernietigd worden.”

Schadevergoeding

De ouders van Stijn Saelens vragen elk 75.000 euro schadevergoeding. Leysen noemde het een hoog, maar een logisch bedrag. “Het is de prijs die André Gyselbrecht zelf was overeengekomen voor de moord. Dan zijn we toch over één iets akkoord.”

De advocaat schetste de verschillen tussen de familie Saelens en de familie Gyselbrecht. “Dat zijn mensen die de wereld gezien hebben. Stijn is met de rugzak rondgetrokken in Ecuador en Guatemala. Hij heeft er een ziekenhuis opgericht. Het ongenuanceerde beeld van de gekke perverte Stijn Saelens houdt natuurlijk geen stand.” Die open sfeer sprak Elisabeth Gyselbrecht aan. “Het is het omgekeerde van de dorpscultuur waar zij in was opgegroeid. Er ging een wereld van wereldburgers voor haar open.”

Meester Leysen betreurt het feit dat zijn cliënten hun kleinkinderen niet meer zien. “Helaas is ze van kamp veranderd. Het verkrachtingsverhaal is waarschijnlijk de trigger geweest.” Een Nederlandse vrouw beweert immers dat ze door Stijn Saelens verkracht werd. “Ik geloof daar niets van. Mediatieke zaken trekken nu eenmaal fantasten aan.”

Van bij de start van het onderzoek verwees de verdediging van André Gyselbrecht naar incest als motief. “Eenmalig likken aan een tongzoen heeft hij bekend. Hij was geen kernpedofiel, maar was wel fout.” Stijn Saelens was bereid om aan zijn probleem te werken en ging zelfs in therapie. “Maar de opdracht om hem uit de weg te ruimen was al gegeven en is nooit veranderd. Uw dochter wil haar huwelijk redden, maar de duikboot met torpedo keert niet meer terug naar de haven.” Van oprechte bekommernis om zijn kleindochter kan ook geen sprake zijn. “Meer dan vijf jaar lang is het door hem in alle media en overal ter sprake gekomen. Haar reputatie is geofferd op het altaar van zijn groot ego en zijn groot gelijk.”

Het dreigende vertrek naar Australië was volgens de burgerlijke partijen het echte motief voor de moord. “De patriarch laat zijn dochter niet los, ze moest zelfs haar internationaal paspoort afgeven. Het is zoals Pierre Serry verklaard heeft. Hij moest dood omdat hij van plan was om te vertrekken naar de brousse.”

“Dag van de rechtvaardigheid aangebroken”

“De dag van de rechtvaardigheid is eindelijk aangebroken.” Zo leidde advocaat Filip Van Hende zijn pleidooi dan weer in. Van Hende, een van de advocaten van de familie Saelens, wees er op dat de familie altijd heeft gezwegen, maar dat nu de tijd gekomen is om hun versie uit de doeken te doen.

“Ik spreek over rechtvaardigheid omdat afrekening misschien niet past in de woorden van een advocaat van de burgerlijke partijen”, aldus Van Hende.

“We zijn er als burgerlijke partij in geslaagd de familie gedurende zes jaar niet te laten reageren, ondanks de vele provocaties. En we hebben dat duur bekocht. We gaan proberen over te brengen hoe hard deze zaak ingehakt heeft op de familie Saelens. Het komt er voor de familie op aan voor eens en voor altijd te zeggen hoe erg hen dit heeft geraakt.”

“Als je je huis verlaat, besef je in je achterhoofd dat je je kind kan verliezen. Je bent daar ergens voor een stuk op voorbereid”, zo klonk het. “Maar waar je niet op voorbereid bent, is de moord op je kind en dan nog eens door een familie. Dàt zit niet in je verdedigingsmechanisme. Dat mechanisme is platgeslagen door de gruwelijkheid van de feiten.”

“Zes jaar wachten is lang. De beklaagden hebben hun rechten ten volle gebruikt. Het feit dat ze zo lang gezwegen hebben, heeft enorm veel tijd gekost. Ze konden hun fouten toegegeven hebben, maar dat is niet gebeurd. Tot op vandaag, want de bekentenissen zijn deels, zoniet volledig gelogen.”

Van Hende kwam ook nog eens terug op het oorspronkelijke plan, namelijk Saelens vermoorden en het op een verdwijning doen lijken. “Eigenlijk mogen we tevreden zijn dat dat plan mislukt is, want anders zaten we hier niet en was er geen moorddossier. Dat zegt veel over de moraliteit in dit dossier.”

“Je moet dat toch kunnen hé, elke zondag je vier kleinkinderen onder ogen zien en niet antwoorden op hun vraag waar hun papa is”, zo zei Van Hende nog.

Paniektelefoontje

Van Hende liet de zaal ook luisteren naar een paniektelefoontje van een wanhopige Elisabeth Gyselbrecht, dat ze drie dagen na de feiten deed met haar vader.

Op 2 februari 2012 was door de grote bloedplas in het kasteel al duidelijk dat Stijn Saelens de feiten niet overleefd had. Elisabeth Gyselbrecht vroeg haar vader toen minutenlang wat er gebeurd was. “Waar is Stijn, papa? Waar is Stijn? Je weet dat ik niet kan leven zonder Stijn. Ik kom niet naar huis”, schreeuwde ze onophoudelijk. André Gyselbrecht probeerde zijn dochter tevergeefs te kalmeren. “Doe dat je vader toch niet aan, zegt hij. Op dat moment weet vader wat hij in gang heeft gestoken. Il faut le faire. Dus ben ik bijzonder ontgoocheld in meneer Gyselbrecht”, aldus meester Van Hende.

De advocaat van de familie Saelens hekelde ook de manier waarop de verdediging het incestverhaal uitspeelde in de media. “Als de familie zulke dingen hoort, zitten ze te springen om zelf een persconferentie te houden. In De Morgen was de enige vraag nog of de rechtbank corrupt is, de vraag over de moord op Stijn Saelens doet er precies al niet meer toe.”

Volgens meester Van Hende was het eigenlijk al na enkele dagen duidelijk hoe de vork aan de steel zit. “Alleen de plaats van het delict heeft alles opgeblazen en heeft het dossier tien keer zo groot gemaakt. De grote plas bloed, zijn bril, die doos en een kogelhuls. Die elementen waren genoeg om te weten dat het niet om ontvoering ging.” Bij die mislukte ontvoering moet ook Franciscus Larmit een rol gespeeld hebben. “Hoe zijn die andere verwondingen mogelijk? Van Bommel zat vol chemo en was een levend lijk. Moet ik nu geloven dat Stijn Saelens met hem in een gevecht is gekomen? Daarom geloof ik Larmit niet, hij is niet braaf in de auto blijven zitten.”

Ook de eerste verklaringen van Elisabeth Gyselbrecht kwamen in het pleidooi aan bod. De echtgenote van Stijn Saelens vertelde aan de politie over hun relatieproblemen, maar voegde eraan toe dat die uitgepraat en opgelost waren. “Waar moei jij je feitelijk mee als die twee mensen hun verzoening met een buitenlandse reis willen vieren? Elisabeth verklaarde dat hij in het verleden nog gezegd heeft dat hij Stijn liever zou vermoorden dan dat hij met haar en de kinderen naar Australië zou verhuizen.”

Stilzwijgen

Van Hende was niet mals voor beklaagde André Gyselbrecht. “Eigenlijk doet het er niet toe, want schuldig ben je. Maar het zou de familie Saelens helpen bijvoorbeeld te weten hoeveel geld je hieraan besteed hebt. Het stoort ons als je zegt dat je twee keer 5.000 euro uitgegeven hebt.”

“Maar je doet er jezelf schade mee, want je laat het mij invullen, je geeft mij de kans in het gat te springen. Want Serry zegt 17.000 euro aan Eindhovenaar Antonius Van Bommel gegeven te hebben. Ik concludeer dus dat je rechtstreeks contact gehad hebt met Evert de Clercq.”

“Ik moet nu aan de familie Saelens gaan vertellen dat u na dit proces gewoon naar huis wilt gaan”, aldus nog Van Hende. “Volgens de verdediging was er namelijk geen andere optie mogelijk dan Stijn Saelens te vermoorden. Het zou gaan om een onweerstaanbare dwang. Hoe kan dat nu verdedigd worden?”, zo vroeg Van Hende zich af.

“Je bent ernstig schuldig, je blijft liegen over het bedrag, over de periode van de opdracht en over de contacten met De Clercq. Dus vragen wij om André Gyselbrecht schuldig te verklaren aan moord”.

Niet geloofwaardig

In zijn pleidooi heeft Van Hende ook stilgestaan bij de rol van Evert de Clercq en Franciscus Larmit. De Nederlanders ontkennen dat ze schuldig zijn aan moord, maar volgens de advocaat van de burgerlijke partij is dat absoluut niet geloofwaardig.

De Clercq speelde volgens Pierre Serry een cruciale rol bij het ronselen van de ondertussen overleden huurmoordenaar Antonius van Bommel. “Wat heeft meneer Serry nu te winnen met het feit dat hij u mee in het bad trekt? U bent toch zijn maat? Hij steekt zelf zijn kop in de strop door te bekennen.” De Zeeuw blijft volhouden dat Serry hem helemaal niet nodig had om in contact te komen met van Bommel. “Maar het bewijs dat Serry van Bommel kende, is nooit gekomen. Die madame van het terras heeft jullie wel gezien, maar niet allemaal samen. Jouw link met Serry is sowieso veel sterker dan die zogezegde link van hem met van Bommel.”

Meester Van Hende merkte ook op dat de vaste chauffeur van de huurmoordenaar meermaals naar de Clercq trok. “Larmit maakt zelfs een schetsje van uw zaak. Hij wint er ook niks mee door u mee in het bad te trekken.” De Clercq heeft altijd beweerd dat Larmit opzettelijk zijn naam noemde. “Er is dat verhaal van die schietpartij waar Larmit in betrokken zou zijn geweest. Maar daar is hij nooit voor veroordeeld. Zoveel kan het ook niet voorgesteld hebben, want ook van Bommel was daarbij betrokken.”

Ten slotte kwam meester Van Hende nog terug op de rol van Franciscus Larmit. Die blijft volhouden dat hij niet wist wat zijn oom precies van plan was. De verdediging van de Tilburger acht hem hoogstens schuldig aan lijkverberging. “Larmit heeft niet bekend uit goedhartigheid, maar omdat hij verslagen was door het DNA in het chalet. Hij moet ook aanwezig geweest zijn bij de voorbereidingen. Het pistool, de doos en het jasje moeten er dan al geweest zijn.”

Zelfs na aankomst in Wingene had Larmit nog 2,5 uur de tijd om te beseffen dat het om een huurmoord ging. “Van Bommel zit met zijn arm in de doos. En dan ga je zeggen dat je het wapen niet gezien hebt? Hij zat toch naast u met die doos. Hou toch met ons de zot niet!”

“Zwak motief”

Ook Pierre Serry kreeg de volle laag van Van Hende. “Pierre Serry, jij bent de link tussen de gewone wereld en de onderwereld. Je hebt je bewogen in een wereld waar je na verloop van tijd de juiste normering verloren bent.”

“Uw motief is bijzonder zwak”, zo zei Van Hende aan Serry, die als tussenpersoon zou gefungeerd hebben in de moord op Stijn Saelens. “Je wilde je loyaal tonen tegenover dokter Gyselbrecht, die je zieke vader zo goed begeleid heeft, maar alle proportionaliteit is weg. Koop dan een doos koeken he”, zo sneerde Van Hende, die aan Serry liet weten dat het hem een plezier zou doen mocht deze duidelijkheid scheppen over het geld dat Gyselbrecht zou overhandigd hebben. “Waarom zeg je dat nu niet? Tenzij je schrik hebt?”

Van Hende kwam ook terug op de bekentenis van Serry: “Die trekt op niets. Die put die gegraven was: eerst zei je dat je daar plastic en ‘brol’ in wilde verbranden, later zei je dat je die toegegooid had zonder te weten dat er een lichaam in lag. Er is niets van waar, en waarom? Omdat het oorspronkelijke plan was om Saelens levend te ontvoeren zonder spoor na te laten en te executeren aan de put bij de chalet. Ver van de mensen, in de bossen.”

“En wat deed die bidon waterstofperoxide daar? Toeval? Ik denk het niet. Antonius Van Bommel heeft Saelens met waterstofperoxide overgoten alvorens hem in een zeil te draaien en in de put te gooien. Die peroxide lag daar dus niet toevallig”.

Van Hende vroeg een schuldigverklaring voor moord.

Doodgeschoten

Stijn Saelens werd op 31 januari 2012 doodgeschoten in zijn kasteel in het West-Vlaamse Wingene. Zijn schoonvader André Gyselbrecht kwam onmiddellijk in het vizier als de opdrachtgever voor de moord. De huisdokter uit Ruiselede beweerde echter dat hij het slachtoffer alleen maar een lesje wilde leren. Op de eerste procesdag in mei legde Gyselbrecht alsnog bekentenissen af.

Het lichaam van Saelens werd twee weken na de feiten aangetroffen in Maria-Aalter, vlak bij een chalet van Pierre Serry. Die vriend van Gyselbrecht zou als tussenpersoon opgetreden hebben bij het beramen van de moord. Serry hield jarenlang de lippen stijf op elkaar, maar begon na een wijziging van advocaat toch met de speurders te spreken. Uiteindelijk gaf Serry zelfs toe dat het inderdaad de bedoeling was om Stijn Saelens om te brengen.

DNA

Eind januari 2013 kon de Eindhovenaar Antonius van Bommel dankzij DNA-onderzoek ontmaskerd worden als schutter. Pas twee jaar later werd een ander DNA-spoor gelinkt aan de Tilburger Franciscus ‘Roy’ Larmit, een neef van de ondertussen overleden huurmoordenaar. Larmit zou zijn oom die bewuste dag naar het kasteel Carpentier hebben vergezeld, maar beweert dat hij van het moordplan niets afwist. Bij het begraven van het lijk zou hij wel een handje geholpen hebben.

Evert de Clercq zat in het onderzoek naar de kasteelmoord een eerste keer in de cel in de zomer van 2013. Na zijn overlevering bleek zijn DNA echter niet overeen te stemmen met het spoor dat later aan Larmit gelinkt werd. Opvallend genoeg wilde het parket in januari 2015 de Clercq buiten vervolging laten stellen. De raadkamer besliste echter dat het onderzoek toch voortgezet moest worden. Enkele maanden later belandde de Zeeuw toch opnieuw in de cel door bezwarende verklaringen van Larmit. Nu wordt de Clercq door het OM gezien als een tussenpersoon bij het ronselen van de schutter Antonius van Bommel.

De Gentse KI besliste op 20 januari 2017 om de zaak naar de correctionele rechtbank te verwijzen, en niet naar het hof van assisen. Peter Gyselbrecht, de schoonbroer van het slachtoffer, werd buiten vervolging gesteld. De verdediging had erg aangedrongen op een assisenproces en er werd verwacht dat ze de bevoegdheid van de correctionele rechtbank in vraag zou stellen. Het Grondwettelijk Hof oordeelde eind december immers dat gecorrectionaliseerde moordprocessen in strijd zijn met de grondwet. Op lopende zaken lijkt dat arrest voorlopig geen invloed te hebben.

Discussie over strafmaat

De beslissing van het Grondwettelijk Hof heeft de discussie over de strafmaat wel opnieuw aangewakkerd. Voor het hof van assisen zouden de verdachten levenslange opsluiting riskeren. Door het aannemen van verzachtende omstandigheden zakte die maximumstraf correctioneel naar 30 jaar cel. Het recente arrest betekent volgens heel wat advocaten en andere juristen dat de beklaagden hoogstens tot 20 jaar cel kunnen veroordeeld worden. Het college van procureurs-generaal meent echter dat 30 jaar de maximumstraf blijft. Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) heeft ondertussen aan het Grondwettelijk Hof gevraagd om in een interpretatief arrest meer duidelijkheid te scheppen.

Inleidende zitting

Het proces over de kasteelmoord ging op 9 maart 2017 van start met een inleidende zitting. In mei en juni kwamen negen getuigen aan het woord. Vooral de getuigenissen van onderzoeksrechter Koen Wittouck en hoofdinspecteur David Roelant namen meerdere dagen in beslag. Het proces werd serieus in de war gestuurd door een aanhoudende discussie over de mogelijke rol van een Nederlandse informant. Die beweerde in de media dat Evert de Clercq in de gevangenis van Ieper erg loslippig was geweest over de kasteelmoord. Op 2 oktober besliste de rechtbank om de man niet als getuige op te roepen. De verdediging van Larmit en Gyselbrecht wilden na die zitting de rechters wraken, maar dat verzoek werd afgewezen. Door die demarche gaan de pleidooien dinsdag met enkele maanden vertraging van start.

Tot 2 maart

De debatten zullen in principe duren tot vrijdag 2 maart. De pleidooien van de burgerlijke partijen starten op dinsdag 20 februari. Dan zullen met Jan Leysen, Filip Van Hende en Raf Verstraeten de advocaten van de familie Saelens aan het woord komen. De volgende dag zullen de advocaten van de andere burgerlijke partijen hun pleidooi houden. Luc Arnou en Els Gauquie verdedigen de belangen van Elisabeth Gyselbrecht. Ook Rik Demeyer, voogd ad hoc voor de kinderen van Stijn Saelens en Elisabeth Gyselbrecht, zal op woensdag pleiten. Ten slotte zal ook Johan Du Mongh, de advocaat van de nieuwe vriend van Elisabeth Gyselbrecht, aan het woord komen.

Donderdag 22 februari wordt helemaal uitgetrokken voor het requisitoir van het openbaar ministerie. Céline D’havé en Fien Maddens zullen de bewijzen tegen de beklaagden belichten en een straf vorderen.

Vrijdag 23 en maandag 26 februari staan helemaal in het teken van de verdediging van André Gyselbrecht. Johan Platteau en Filip D’Hont hebben al aangekondigd dat ze hierbij gebruik zullen maken van een powerpointpresentatie. Kris Vincke en Walter Damen, de advocaten van Pierre Serry, komen op dinsdag 27 februari aan het woord. De volgende dag is het de beurt aan Thomas Gillis en Sidney Smeets, die de belangen van Evert de Clercq verdedigen. Op donderdag 1 maart zullen Frank Scheerlinck en Joris Van Cauter hun pleidooi houden voor Franciscus Larmit. Voor de replieken is tijd voorzien op vrijdag 2 maart.