Elk jaar lopen meer dan 150.000 Belgen infectie op tijdens verblijf in ziekenhuis (en vaak is dat te voorkomen)

In heel Europa lopen jaarlijks 4,3 miljoen patiënten een ziekenhuisinfectie op. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van het Europese Centrum voor Ziektepreventie en -bestrijding (ECDC). In België gaat het naar schatting om 157.000 patiënten.

België scoort daarmee hoog in vergelijking met veel andere Europese landen. De slechtste score werd opgetekend in Cyprus, gevolgd door Griekenland, Portugal, Zweden en Italië. België staat op de zesde plaats.

"Die slechte score van België is niet noodzakelijk slecht nieuws", zegt Carl Suetens, expert antibioticaresistentie en ziekenhuisinfecties bij het ECDC. "Het komt waarschijnlijk doordat in België meer gezocht wordt naar ziekenhuisinfecties. Hoe meer ziekenhuizen investeren in preventie en detectie, hoe hoger de cijfers."

Roemenië, Bulgarije en Letland lijken in de nieuwe studie de beste leerlingen van de klas. Ze doen het schijnbaar beter dan België, want er worden veel minder besmettingen geregistreerd. "Toch betekent dat zeker niet dat de ziekenhuizen daar veiliger zijn", zegt Suetens. "Het zijn landen die veel minder investeren in het opsporen en voorkomen van infecties. En hoe minder je zoekt, hoe minder je vindt."

Escherichia coli  (E.coli) is volgens de nieuwe cijfers de meest voorkomende bron van ziekenhuisinfecties, ook in België. Het is een bacterie die veel mensen in hun darmen dragen zonder dat ze er ziek van worden. Bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem kan E.coli wel ernstige problemen veroorzaken.

De tweede belangrijke bron van ziekenhuisinfecties is Klebsiella, een darmbacterie. Op de derde plaats: Staphylococcus aureus, een erg besmettelijke bacterie die vooral voorkomt op de huid en in de neus. Ze is vaak moeilijk te bestrijden met antibiotica. In dat geval spreekt men ook wel over MRSA.

Ook virussen kunnen ziekenhuisinfecties veroorzaken. "Een grote nieuwkomer in dit onderzoek is covid", zegt Carl Suetens. "Ongeveer 7 procent van alle besmettingen wordt veroorzaakt door het coronavirus. Daar moeten we in de toekomst zeker meer aandacht voor hebben."

Dagelijks krijgen in Europa 390.000 patiënten antibiotica. Dat is vaak levensreddend bij bacteriële infecties, maar het heeft ook een nadeel. Hoe meer je antibiotica gebruikt, hoe 'resistenter' bacteriën worden. Dat betekent dat ze moeilijker of helemaal niet meer te bestrijden zijn met antibiotica. 

Dat is ook in Belgische ziekenhuizen een groot probleem. 1 op de 5 patiënten met een ziekenhuisinfectie krijgt volgens de cijfers uit de nieuwe studie te maken met resistente bacteriën. 

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) waarschuwt dat antibioticaresistentie een bedreiging vormt voor de volksgezondheid. Als we ons antibioticagebruik niet aanpassen, zullen in 2050 wereldwijd jaarlijks 10 miljoen mensen sterven aan onbehandelbare infecties.

Het gebruik van antibiotica moet daarom dringend teruggedrongen worden, door ze enkel te gebruiken wanneer dat echt nodig is. Vandaag worden ze nog te vaak gebruikt bij virale infecties. In dat geval is het gebruik van antibiotica zinloos. Ze werken enkel bij het bestrijden van bacteriën, niet bij virale infecties als griep of covid. 

Niet alleen verstandig gebruik van antibiotica is belangrijk, ook preventie is cruciaal. Maar liefst 20% van de ziekenhuisinfecties is te voorkomen, wat in België neerkomt op meer dan 30.000 vermijdbare besmettingen.

"Er zijn geen revolutionaire nieuwe technieken om infecties te vermijden", zegt Carl Suetens. "Toch kunnen eenvoudige maatregelen een groot verschil maken. Ik denk bijvoorbeeld aan handalcoholverdelers naast het bed van elke patiënt, of meer enkele kamers in ziekenhuizen. Patiënten worden minder vaak besmet als ze alleen liggen, zo blijkt uit onderzoek."

Andere maatregelen die kunnen helpen: speciaal opgeleid personeel, meer bewustzijn bij artsen en verpleegkundigen, het isoleren van patiënten met een besmetting, en goede labo's om snel de bron van een infectie op te sporen. 

"In België worden al heel wat maatregelen genomen, maar we mogen niet op onze lauweren rusten", zegt Suetens. "We kunnen nog veel meer doen om het aantal ziekenhuisinfecties terug te dringen."