"Een onafhankelijk Palestina? Vergeet het"

In een week waar de regering-Netanyahu de bouw van bijna vierduizend Israëlische huizen op Palestijns grondgebied wil aankondigen, heerst opnieuw hoogspanning in de regio. 'Het doel van onze regering is duidelijk', zegt een Israëlische mensenrechtenactivist. 'Zoveel mogelijk Palestijns territorium veroveren met zo weinig mogelijk Palestijnse inwoners.'

In Israël en de Palestijnse gebieden heerst al jaren grote nervositeit, maar deze week staan de zenuwen extra gespannen. De regering van premier Benjamin Netanyahu staat op het punt om de bouw van honderden nieuwe woningen voor Israëliërs in Palestijns gebied toe te staan. Het zou gaan om 3.763 huizen en voor het eerst in 25 jaar zou er ook een nieuwe nederzetting ­bij komen.

Deze nederzettingen zijn in feite dorpen met moderne, comfortabele huizen en prima overheidsdiensten, die met de rest van Israël verbonden zijn door zogenaamde bypasses: auto­snel­wegen waarvan alleen Israëliërs mogen gebruik­­maken en die door veel Palestijnen als ‘apartheidswegen’ worden omschreven. Momen­teel zijn er zo’n tweehonderd settlements waar naar schatting 600.000 Israëliërs wonen. Vele van deze zogenaamde kolonisten zijn gewapend.

Frustratie

De nederzettingen zijn in strijd met het internationale recht en de Oslo-vredesakkoorden van de jaren 90 die de zogenaamde tweestatenoplossing in het leven riepen: niet alleen de Israëliërs, maar ook de Palestijnen kregen zo recht op een onafhankelijke staat met een eigen grondgebied. 

Aan Palestijnse kant zorgt de aankondiging van nieuwe woningen voor woede en frustratie. Onder anderen voormalig presidentskandidaat Mustafa Barghouti slaakt een diepte zucht. In zijn kantoor in Ramallah, de zetel van het Palestijnse bestuur, wijst Barghouti naar een kaart van de Westelijke Jordaanoever waarop alle Israëlische nederzettingen en controleposten zijn aangeduid.

Op de kaart staat ook de onderverdeling van de Westelijke Jordaanoever in drie verschillende zones: de A-zones die qua administratie en veiligheid onder Palestijnse controle staan, de B-zones onder Palestijns bestuur, maar waar het Israë­lische leger de veiligheid beheert, en de beruchte C-zones waar het Israëlische leger zowel de veiligheid als het burgerlijke bestuur uitoefent. Volgens Oslo hadden de B- en C-gebieden al lang volledig onder Palestijns bestuur moeten staan, maar die belofte is nooit nagekomen.

Versnippering

“Eigenlijk is er van een aansluitend Palestijns gebied geen sprake meer,” stelt Barghouti. “Door de vele illegale nederzettingen, de Israëlische verbindingswegen, de meer dan zeshonderd Israëlische militaire checkpoints en de opdeling in A-, B- en C-zones is het Palestijnse gebied compleet gefragmenteerd. Palestina is momenteel een archipel van vele eilandjes die bovendien bezet wordt door het zwaar bewapende Israëlische leger, dat elke vorm van dissidentie de kop indrukt.

"Dit alles komt bovenop de frustratie over de omstreden scheidingsmuur tussen de Palestijnse gebieden en Israël, die er onder meer voor zorgt dat de meeste Palestijnen niet eens naar hun hoofdstad Jeruzalem kunnen. Dit komt neer op een vorm van segregatie die verder gaat dan het Zuid-Afrikaanse apartheidssysteem.”

Frustratie

Niet enkel Palestijnen, maar ook kritische Israëliërs zeggen heel affirmatief dat de regering-Netanyahu de toekomst van een Palestijnse staat bewust onmogelijk maakt. Amit Gilutz van de mensenrechtenorganisatie B’Tselem: “Hoe ik het beleid van de huidige regering zou omschrijven? Heel simpel: zoveel mogelijk Palestijns territorium veroveren, met zo weinig mogelijk Pales­tijnen. Israël is vast van plan om zijn rol als bezetter en onderdrukker permanent door te zetten. De huidige regering beoogt een de facto annexatie van grote delen van het Palestijnse gebied.”

Uit tientallen interviews en getuigenissen blijkt dat de impact van deze territoriale versnippering op het dagelijkse leven van de Palestijnen groot is. Vooral het feit dat de Palestijnse Autoriteit in de door het Israëlische leger gecontroleerde ­

C-zones geen basisinfrastructuur mag uitbouwen, zorgt voor grote frustratie. “De Israëli’s geven al jaren geen bouwvergunningen voor crèches, scholen, watervoorzieningen en andere ­overheidsgebouwen”, stelt Hazem Kawasmi, directeur-generaal van het Palestijnse fonds voor gemeentelijke ontwikkeling. “Door de Israëlische militaire aanwezigheid kunnen boeren niet naar hun landbouwgrond. Onze economie raakt niet van de grond, de werkloosheid is uitzonderlijk hoog. We zijn begonnen met de bouw van ­scholen, rioleringen, waterleidingen enzovoort. Maar het is een moeizame strijd, want de Israëliërs ­hebben al enkele nieuwe scholen met bulldozers gesloopt. Een uitputtingsslag: wij bouwen, zij vernietigen, waarop wij op dezelfde plaats opnieuw bouwen.”

Ook voor de Europese Unie, de grootste donor van de Palestijnse autoriteit, is dit een zeer ­moeilijke situatie, zeker in de C-zones. In 2012 diende de EU 105 ontwikkelingsprojecten in bij de Israëlische overheid, maar daarvan werden er amper vier goedgekeurd. Daags voor de start van het nieuwe schooljaar, vernietigde het Israëlische leger in augustus een schooltje nabij Bethlehem, waar zestig Palestijnse kinderen onderwijs ­zouden volgen en dat onder meer door België ­gefinancierd werd.

Zinvol

Internationale diplomaten en hulpverleners vertellen dat ze zich regelmatig afvragen of de ­EU-aanwezigheid in de Palestijnse gebieden en de constructieve houding tegenover de Israëlische overheid nog wel zinvol is. “Ik geef toe,” zegt een van hen, “er zijn dagen dat ik wakker word met de overtuiging: laat ons de stekker uit de samen­werking trekken. Ja, ik vraag me regelmatig af of de EU op die manier niet medeplichtig is aan de ­huidige situatie.”

Maar even later vertellen diezelfde diplomaten en ngo-medewerkers dat de Europese aanwezigheid een temperend effect heeft op de Israëlische overheid: “Zonder de EU-aanwezigheid zouden de militaire bezettingen nog ergere vormen aannemen. Er zouden al veel meer nederzettingen zijn en van Palestina zou niet veel meer overblijven.”

Morgen Deel 2: bezoek aan het gespannen Hebron met een voormalige Israëlische elite-soldaat.