Chinatown in Bangkok verliest de strijd met China

“Het is alsof China de Derde Wereldoorlog heeft gewonnen zonder dat wij het hebben gemerkt, en zonder dat we weten wat er nu gaat gebeuren.” Somchai Kwangtongpanich kijkt bloedserieus als hij de uitspraak doet. De 57-jarige touwenverkoper woont al zijn hele leven in Thailand, maar is het kind van trotse Chinese ouders. Hadden zij zeventig jaar geleden andere keuzes gemaakt dan was Somchai als Chen Ming Quan door het leven gegaan en had hij waarschijnlijk in de Chinese provincie Guangdong gewoond.

“Mijn grootvader en overgrootvader kwamen geregeld naar Thailand om te werken. Hadden ze genoeg geld verdiend, dan keerden ze terug naar hun familie in China”, vertelt Somchai in zijn kantoor in Chinatown in Bangkok. “In 1938 vertrok mijn vader naar Thailand. Toen hij na de Tweede Wereldoorlog terug wilde naar China was dat lastig. Het land was communistisch geworden en isoleerde zichzelf. Terugkeren kon nog wel, maar dan zou hij niet meer terug naar Thailand kunnen om geld te verdienen. Mijn vader besloot toen in Bangkok te blijven.”

In Thailand is grofweg tien tot twaalf procent van de bevolking etnisch Chinees. Veel van de Chinezen trokken decennia geleden naar het land op zoek naar een beter leven. Anderen kwamen, net als Somchai’s vader, naar Thailand om zaken te doen en bleven hangen omdat China een communistische koers besloot te varen. Samen vormen ze Thailands grootste minderheidsgroep. 

Worsteling

In de smalle straten van Chinatown in Bangkok, waar de eerste Chinezen zich in de achttiende eeuw vestigden en waar een geur van kruidig op straat bereid voedsel hangt, vertelt Somchai dat zijn ouders altijd trots waren op hun Chinese wortels. Hij daarentegen worstelde jarenlang met zijn identiteit. “Mijn ouders wilden dat ik zo Chinees mogelijk was, maar toen ik in 1982 voor het eerst in China was zag ik mensen die varkens in hun huis hielden omdat ze bang waren dat iemand de dieren zou stelen”, zegt de zakenman. “Het was zo armoedig en ouderwets, dat ik naderhand iedereen vertelde dat ik Thai was en geen Chinees.”

Destijds liep Thailand ver op China vooruit. In de jaren zestig en zeventig keerde de Thaise overheid zich zelfs tegen Peking. Met de Vietnamoorlog vlakbij en met de Verenigde Staten als bondgenoot was er angst dat China het communistische gedachtegoed naar Thailand wilde brengen. Veel Chinese scholen werden daarom gesloten, en in Thailand levende Chinezen namen Thaise achternamen aan. Inmiddels is het tij gekeerd. Net als elders in Zuidoost-Azië groeit ook in Thailand de invloed van Peking. Zo wil China een hogesnelheidstrein aanleggen die Bangkok via Laos met de Zuid-Chinese stad Kunming verbindt. En sinds een militaire coup, vijf jaar geleden, heeft Bangkok de banden met Peking aangehaald.

Dat levert dubbele gevoelens op, zegt Somchai, die zich al lang niet meer schaamt voor zijn Chinese wortels. “Ik ben trots op hoe ontzettend slim de Chinezen vandaag de dag zaken doen. Maar het gaat wel heel hard, bijvoorbeeld als je kijkt naar internetwinkelen. Hier in Chinatown hebben winkels hun deuren moeten sluiten, omdat de Chinezen hen hebben weggeconcurreerd. Je bestelt nu gewoon online direct uit China. Dat is goedkoper dan hier bij een winkel iets uit China kopen.”

Groeiende invloed

Op andere vlakken wint China ook terrein. Thailand stond jarenlang bekend als een relatief veilige vrijhaven voor Chinese dissidenten en leden van onderdrukte minderheidsgroepen. Maar in de afgelopen jaren zijn dissidenten opgepakt en teruggestuurd naar China. Soms gebeurt dat in het diepste geheim, bijvoorbeeld met boekhandelaar Gui Minhai. De criticus verdween tijdens een vakantie in Thailand, om pas tijden later in een Chinees detentiecentrum weer op te duiken.

Andere keren gebeurt het meer openbaar. Zo kreeg Thailand veel kritiek toen het meer dan honderd Oeigoeren naar China deporteerde. De islamitische Oeigoeren worden in China onderdrukt. Volgens de VN zitten er mogelijk een miljoen van hen vast in detentiekampen. Het is niet iets waar Thiraphon Kwangtongpanich zich druk over maakt.

De zoon van Somchai werd door zijn vader naar Guangzhou gestuurd om er te leren van de Chinezen. “Ik zag hoe machtig China kan worden en hoe ontzettend competitief Chinese studenten zijn”, vertelt de jonge, enigszins verlegen man. “Ik denk dat wij daarvan kunnen profiteren. Omdat wij Chinese wortels hebben en zij ons als één van hen zien.”

Even verderop laat Somchai de school zien waar hij als kind Chinees leerde spreken en schrijven. Het is de laatste Chinese school in dit deel van Bangkok. Somchai heeft er spijt van dat hij zijn ouders niet wilde geloven toen zij zeiden dat China het machtigste land is. Dat zit hem niet altijd lekker. “China is nu machtiger dan ooit tevoren, en op een andere manier dan de VS. Het is niet zo dat ze Europa of Azië gaan aanvallen, maar in economische zin is het alsof iedereen door hen wordt gekoloniseerd.”

Chinese invloed in Zuidoost-Azië

China vergroot zijn invloed in de wereld, te beginnen bij de directe buren in Zuidoost-Azië. Hoe uit zich die groeiende aanwezigheid, en wat is de impact op de lokale bevolking? Trouw ging op zoek in Cambodja, Thailand en Myanmar

Lees ook: 

China pakt ons gewoon in

Er is een nieuwe wereldorde op komst met China als dominante supermacht, betoogt Rob de Wijk in zijn meest recente boek. Het Westen maakt nog een kansje, als het zich verenigt en er een echte strategie tegenover zet.