Joël De Ceulaer: "Laat De Wever 'De zevende dag' maar presenteren"

Eigenlijk is het geen slechte oogst voor een politiek steekspel op televisie: in De zevende dag vielen zomaar eventjes twee nieuwswaardige uitspraken, in een debat dat zowat een uur duurde. Dat is één scoop per dertig minuten.

Het eerste nieuwtje kwam van N-VA-voorzitter Bart De Wever, die duidelijk maakte dat premier Charles Michel (MR) op zijn kop mag gaan staan, maar dat zowel de verlenging van de levensduur van de F-16's als de aankoop van de Franse Rafale uitgesloten zijn.

Het tweede nieuwtje kwam van De Wever en diens Open Vld-collega Gwendolyn Rutten, die allebei hopen/denken/verwachten dat Europa een eventuele deal voor gedupeerde Arco-coöperanten (die in het regeerakkoord staat) toch niet zal goedkeuren – het ging immers niet om spaargeld, maar om aandelen, en dan is staatssteun niet toegelaten.

Voor de rest was het een veeleer voorspelbare vertoning. Zoals de federale regering een 'kibbelkabinet' is, zo is Eén op zondag tussen 11 en 13 uur een 'kabbelkanaal'. Phara de Aguirre heeft, bij mijn weten althans, nog nooit hosties uitgedeeld, maar toch sluit De zevende dag naadloos aan bij de eucharistieviering. Het is een vastgeroest ritueel dat al sinds mensenheugenis op gezapige wijze voortdobbert, en de politici die voorgaan in de dienst hebben hun tekst zó ijverig ingestudeerd dat je die als geoefend kijker makkelijk mee kunt opzeggen. De debatfiche is catechismus geworden.

Zo was het sociaal-economische luik in dit Grote Voorzittersdebat volslagen overbodig. Alle klassieke oneliners passeerden de revue: de gunstige jobcreatie versus de pijnlijke begroting, de lagere belastingen versus de hogere facturen, enzovoort. Wie het volgt, leerde niets nieuws. Wie het niet volgt, raakte er ook nu niet wijs uit.

Een duur evangelie

Het luik over asiel en migratie was wél erg leerzaam. Verwarrend, maar leerzaam. De sterkste posities in het debat werden ingenomen door N-VA en Groen – de twee partijen die over het algemeen het duidelijkst geprofileerd zijn: Groen is alles wat N-VA niet is en vice versa, of het nu gaat over onderwijs, energie, mobiliteit, fiscaliteit of migratie.

De Wever pleit voor het Australische model: Europa moet erkende vluchtelingen opvangen in 'veilige derde landen'. Niet alleen wie Europa illegaal binnenkomt, verspeelt het verblijfsrecht, De Wever wil geen énkele vluchteling meer in Europa. Tussen haakjes: wel moet Europa volgens De Wever kanalen creëren voor legale arbeidsmigratie – wat in tegenspraak lijkt met het idee dat N-VA 'echte vluchtelingen' wil beschermen, maar geen 'gelukzoekers' wil. Groen-voorzitter Meyrem Almaci vindt het Australisch model onaanvaardbaar en blijft de Conventie van Genève verdedigen. Zij wees erop dat het aantal vluchtelingen dat aanklopt bij Europa aan het dalen is en betreurde dat het debat wordt 'verziekt' door populisten.

Vlaams Belang wil, zoals bekend, nul migratie. De andere partijen – sp.a, Open Vld en CD&V – zwalpten, zoals wel vaker, tussen Groen en N-VA in, al was het standpunt van John Crombez vooral erg onduidelijk. Wouter Beke lanceerde dan weer een gloednieuwe debatfiche. Omdat hij allicht vreest dat CD&V het met 'solidariteit' en 'menselijkheid' niet meer zal halen, gooide hij een bedrag op tafel: die Australische oplossing, wist hij, kost zomaar eventjes "tussen de 240.000 en 370.000 euro per asielzoeker". Dat lijkt ideologische capitulatie: als je denkt dat je met je 'evangelische' boodschap geen stemmen meer kunt halen, zeg dan dat deze of gene oplossing per asielzoeker te veel kost – hét argument van Vlaams Belang.

Een te kleine tafel

De beste vraag tijdens het debat werd niet gesteld door Phara de Aguirre. Enfin, ze stelde de vraag wel, maar pas nadat De Wever ze al had gesteld. Dat zat zo: Meyrem Almaci wil 'veilige hotspots' in Europa, om mensen op te vangen. En ze wil niet meer dat kinderen worden opgesloten, ook niet met hun ouders. Toen De Wever de pertinente vraag stelde of die hotspots van Almaci 'open' of 'gesloten' zijn, probeerde ze eerst een paar keer rond de pot te draaien – die debatfiche had ze duidelijk niet voorbereid. Tot ze uiteindelijk, zeer tegen haar zin, moest zeggen dat die hotspots wat haar betreft 'open' moeten zijn – het antwoord dat De Wever uiteraard wilde horen.

Ook opvallend: als De Wever iemand onderbreekt, zoals bij Almaci, kreeg hij de steun van Phara de Aguirre. Als De Wever werd onderbroken, begon hij met de ogen te rollen en kreeg hij óók de steun van Phara de Aguirre, die dan de onderbreker het zwijgen oplegde. Wat mij tot het voorzichtige voorstel noopt: als De Wever toch altijd vrije baan krijgt, en zelf de beste vragen stelt: waarom zou de VRT hem dat programma dan ineens ook niet laten presenteren?

Twee cruciale elementen ontbraken in het debat: de PVDA en Vuye & Wouters. Beide partijen/fracties zijn vertegenwoordigd in de federale Kamer en kregen toch geen stoel aan tafel. Volgens VRT-ombudsman Tim Pauwels is de belangrijkste reden daarvoor – hou u vast, of ga even zitten – van technische aard. Ik citeer uit het stukje dat hij daarover online publiceerde: "De studio, belichting en cameraposities zijn in principe ontworpen om zes mensen goed in beeld te kunnen brengen. Voor de meeste coalities uit recente tijden heb je dan drie keer oppositie en drie keer meerderheid."

Een frisser format

Het Grote Voorzittersdebat in de laatste Zevende dag van het seizoen bewees nog maar eens wat niet meer hoefde te worden bewezen: het programma is aan een update toe. De benodigdheden: meer stoelen, meer scherpe vragen, minder ruimte voor debatfiches. Phara de Aguirre moet haar assertieve zelf opnieuw van stal halen en de formats mogen verrassender, frisser, pittiger. Het programma moet bij de tijd worden gebracht. De VRT heeft, kortom, een Tweede Vaticaans Concilie nodig.