Daarmee is in de openbare sector wél schot in het dossier van de zware beroepen gekomen. De onderhandelaars hebben een volledige lijst af van jobs in de publieke sector die recht geven op een vervroegd pensioen. Daarvoor baseren ze zich op vier criteria, die nu ook officieel zijn vastgelegd. Nacht- en ploegenarbeid, fysiek zwaar werk, veiligheids­risico’s en stress. Die laatste geldt enkel als verzwarende factor.

Bacquelaine moet die lijst nu voorbij de regering krijgen. Onderhandelingsmarge is er niet meer. De bonden hebben laten weten dat als er één letter verandert op de lijst, het compromis aan diggelen ligt. En binnen de regering heeft de pensioenminister lang niet alle partijen mee. N-VA en Open VLD vrezen al langer dat zijn plannen te veel geld zullen kosten.

Tien uur hebben ze aan tafel gezeten. En op het einde van de marathonvergadering heeft minister van Pensioenen Daniel Bacquelaine (MR) zijn akkoord over de zware beroepen op zak. De overheidsbonden ACV Openbare Diensten en VSOA hebben nog wat aanpassingen meegegeven, maar voor de rest kunnen ze leven met het compromis.

Vier criteria

Vier criteria maken uit of iemand een zwaar beroep heeft: ploegen- of nachtarbeid, veiligheidsrisico’s, fysiek belastend werk en stress. Dat laatste geldt enkel als aan een van de andere criteria is voldaan. Voldoe je aan alle criteria, dan kun je ten vroegste op je 60ste met pensioen. Of je kan kiezen om langer te werken en later meer pensioen op te strijken.

Op basis van die criteria hebben de onderhandelaars ook een lijst klaar met functies. Zijn er zeker bij: politieagenten, militairen en brandweer – beroepen die nu al van een gunstig pensioenregime genieten. Ook zou een groot deel van het lerarenkorps vroeger met pensioen mogen dan 67. Over welke andere beroepen in de openbare sector het verder gaat, is nog niet bekend. Dat zullen ze vandaag bekendmaken.

“Belangrijke stap”

“Dit akkoord betekent niet dat we afstand doen van onze kritiek op de hervormingen van de overheidspensioenen”, zegt Luc Hamelinck van ACV Openbare Diensten. “Maar met dit compromis kunnen we de scherpe kantjes bijsturen.”

De socialistische vakbond ACOD wilde voorlopig zijn akkoord nog niet geven. “Wij hebben die lijst nog niet gezien”, zegt Chris Reniers. “Maar in de teksten is vooruitgang geboekt. Ik wil dit nu voorleggen aan de achterban.”

Bacquelaine is blij met deze “belangrijke stap”, maar zijn werk zit er nog lang niet op. Hij moet de lijst nu voorleggen aan de regering. Voor de zware beroepen in de publieke sector had die voor 2019 16 miljoen euro uitgetrokken en daar mag Bacquelaine geen euro over gaan. Doet hij dat wel, dan verliest hij de steun van N-VA en Open VLD. Aan de andere kant voeren ook de bonden de druk op. Wijzigt de lijst nog, dan blazen ze het compromis op.

En alsof die evenwichts­oefening nog niet moeilijk genoeg is, kijkt ook de privé mee. Daar zit de discussie muurvast en willen bonden en werk­gevers zich niet baseren op een lijst, maar enkel op criteria. Veel meer dan een zuchtje wind heeft de situatie niet ­nodig om in elkaar te stuiken.

“Schitterend nieuws”

Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) heeft naar eigen zeggen geen informatie over de lijst van zware beroepen: “Ik kijk uit naar de uitleg deze namiddag over wie op de lijst staat”, aldus de minister.

CD&V-fractieleider in de Kamer, Servais Verherstraeten vond het “schitterend nieuws” dat twee vakbonden een akkoord met de pensioenminister hebben en dat de derde gematigd positief reageert. Hij vond het belangrijk dat er geen afbreuk gedaan wordt aan verworven rechten, er goede overgangsmaatregelen zijn en een ruim pakket van werknemers in aanmerking komen voor een zwaar beroep. Verherstraeten had lof voor de vakbonden die hun nek hebben uitgesproken.

Sp.a-kamerlid Peter Vanvelthoven vond het ook “zeer goed” dat er akkoord is maar hij merkte op dat de lijst van zware beroepen niet beschikbaar is en dat N-VA en Open Vld voorbehoud maken over de lijst. “De minister van pensioenen heeft niet op een eiland onderhandeld. Hij stond in contact met de kabinetten van de vicepremiers en de gemeenschappen”, reageerde Verherstraeten, voor wie er dus geen sprake kan zijn om aan de lijst te morrelen.

Drie voorwaarden

Ook N-VA-pensioenspecialist Jan Spooren is tevreden dat de overheidsvakbonden in het Comité A akkoord zijn gegaan met de afschaffing van bestaande voorkeursregimes zoals bij de NMBS en in het leger. Maar over de lijst van de zware beroepen heeft minister van Pensioenen Bacquelaine volgens hem slechts een voorakkoord met de vakbonden. Er is binnen de regering immers afgesproken dat de lijst eerst nog moet getoetst worden aan een aantal criteria, zegt hij in een reactie aan Belga. De minister van Pensioenen heeft volgens hem het recht om voorakkoorden te sluiten. Maar binnen de regering is afgesproken dat de lijst moet voldoen aan drie voorwaarden: de lijst mag niet leiden tot een daling van de effectieve uitstapleeftijd of tot pensioenverlies, en moet binnen de budgettaire enveloppe passen die de regering heeft vastgelegd. “Als aan die voorwaarden niet voldaan is, is er geen akkoord”, besluit Jan Spooren.

“De N-VA is voor de erkenning van zware beroepen, maar dat mag niet zo geïnterpreteerd worden dat de helft van de ambtenaren een zwaar beroep heeft”, aldus Spooren, die net als zijn Open Vld-collega Van Quickenborne benadrukt dat dezelfde regeling ook moet gelden voor de privésector. Ook daar moet dit betaalbaar zijn, voegt het N-VA-Kamerlid er nog aan toe.