Als je niet alleen naar het geld kijkt, zie je dat we steeds gelijker en daardoor gelukkiger worden

Terecht werd de absurde salarisverhoging van ING-baas Ralph Hamers teruggedraaid. Waarom zou de hoogste manager van een bank 100 keer méér moeten ontvangen dan zijn medewerker achter de balie? De baas van de ABN Amro krijgt 23 keer meer, die van de Triodos Bank 10 keer en de topman van de ASN ongeveer 6 keer meer. Zo kan het dus ook.

Landen met kleine inkomensverschillen zijn gelukkiger. Landen met forse verschillen tussen rijk en arm kennen meer criminaliteit, meer obesitas, meer geesteszieken, meer zelfmoorden en meer drugsverslaafden.

In economisch ongelijke landen, nemen de armeren minder deel aan het sociale leven en steken mensen zich veel dieper in de schulden.

minder tevreden

Ook zijn mensen in ongelijke landen minder tevreden. Waarom is hun inkomen tien, twintig of vijftig keer lager dan dat van hun buurman? Deze landen kennen dan ook sterke populistische bewegingen die zich afzetten tegen een rijke en machtige ‘elite’.

In Nederland zijn de verschillen tussen arm en rijk kleiner dan in bijvoorbeeld China, zuidelijk Afrika, Zuid-Amerika en de Verenigde Staten. Maar de verschillen zijn groter dan in Scandinavische landen, Japan en onze buren België en Duitsland.

Belangrijker echter is de vraag: neemt onze economische ongelijkheid nu toe of af? In Nederland neemt zij helaas toe, zie de populariteit van voedselbanken en het succes van tweedehandswinkels.

Aan de bovenkant groeit het aantal rijken, aan de onderkant het aantal armen. Maar spectaculair is die toename gelukkig niet. De inkomens van acht op de tien Nederlanders liggen nog steeds dicht bij elkaar.

Wereldwijd is dat anders. De rijkste man ter wereld, Amazon-baas Jeff Bezos, is op dit moment 132 miljard dollar waard. Daarmee is hij 132 miljard keer rijker dan, bijvoorbeeld, een voddenraapster in India die ’s ochtends nog maar moet zien of zij ’s avonds te eten heeft.

niet alleen geld

Gelukkig is er nóg een verhaal. Want ongelijkheid gaat niet alleen over geld. Ongelijkheid gaat ook over kansen op onderwijs en gezondheidszorg, over rechten tussen mannen en vrouwen, rassen en religies. Ongelijkheid gaat over toegang tot schoon water, tot elektriciteit en tot internet. En over eerlijke behandeling door de politie of een gemeenteambtenaar. Wanneer we ongelijkheid wat breder bekijken dan ‘economische ongelijkheid’, dan is zij de afgelopen eeuw oneindig afgenomen en neemt zij steeds verder af.

Stel je voor. In 1900, het jaar waarin enkele van mijn grootouders werden geboren, was 88 procent van de wereldbevolking extreem arm, vandaag is dat 10 procent. In 1900 ging een derde van alle kinderen naar de basisschool, vandaag is dat 91 procent.

Niet meer dan twee op de tien mensen konden toen lezen, vandaag zijn het er bijna negen op de tien. Alleen een handjevol superrijken kon zich enigszins beschermen tegen gevaarlijke ziektes, vandaag is 86 procent van álle mensen ter wereld gevaccineerd. Polio en pokken zijn niet alleen uitgeroeid onder de rijksten, dat gebeurde ook onder de allerarmsten.

Overal waren vrouwen bij wet ondergeschikt aan hun man en zwarten onderworpen aan witten. Vandaag neemt het aantal landen met discriminerende wetten in hoog tempo af. Homo’s konden er in 1900 alleen van dromen om met iemand naar eigen keuze te trouwen. Sinds Nederland in 2000 het huwelijk opende voor iedereen, liep het aantal landen waarin iedereen met iedereen kan trouwen op tot 25. De lijst met voorbeelden is onuitputtelijk.

70 keer rijker

Zo zouden we ook kunnen kijken naar de ongelijkheid tussen de ING-baas en zijn baliemedewerkster. Nog steeds is Ralph Hamers 70 keer rijker, maar wanneer beiden in een verkeersongeval verzeild raken, rukken voor hém niet meer ambulances uit dan voor háár. Wanneer híj een verkeersongeval veroorzaakt, zal de rechter niet anders oordelen dan wanneer zíj dat doet.

Bij de verkiezingen telt hun stem even zwaar. Beiden drinken dezelfde kwaliteit water en hebben hetzelfde aantal lantaarns in de straat. Bij pijn slikken ze eenzelfde paracetamol, hun kinderen gaan naar vergelijkbare scholen en in zijn dure leaseauto staat Hamers net zo goed in de file als zij in haar tweedehandsje. Ook de bankdirecteur ademt fijnstof, kijkt naar Netflix en geniet van zijn voetballende zoon. Hun inkomens lopen fors uit elkaar, maar verder zijn zij meer gelijk dan ooit tevoren. <