“Drugs maken jongeren en gezinnen kapot. We moeten daar heel sterk tegen optreden. En ik zou zelfs verder willen gaan. Ik ben ook tegen roken en ik droom zelf van een rookvrije generatie”, zegt N-VA-minister en Limburgs lijsttrekker Zuhal Demir dinsdag in Het Belang van Limburg. Ze maakt dat meteen ook concreet. “Ik zou in Vlaanderen echt willen gaan naar een bepaald jaar waarvan we zeggen: wie vanaf dan geboren is, mag niet meer roken. Gezondheid is zo belangrijk en we hebben maar één leven. Als overheid moeten we zorg dragen voor onze jongeren.”

Het voorstel van Demir voor een generatieverbod oogt opvallend. Maar het komt niet uit de lucht vallen. De Britse premier Rishi Sunak vond vorige maand nog een grote meerderheid, zelfs met steun van oppositiepartij Labour, voor zijn verregaande tabaks- en vapewetgeving. Daarin staat onder meer ook een rookverbod voor wie geboren is in het jaar 2009 of daarna. De huidige rokers worden wel met rust gelaten.

Moeilijk te handhaven

Ook federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) kwam vorige maand nog met een soortgelijk voorstel in zijn boek 10 franke vragen aan Frank. “De idee om roken te verbieden vanaf een bepaald geboortejaar is verleidelijk, omdat je zo echt een rookvrije generatie afdwingt”, zei hij. Al voegde hij daar meteen aan toe dat “de eerlijkheid me wel gebiedt te zeggen dat het niet zo eenvoudig lijkt om een totaalverbod te handhaven voor slechts een deel van de bevolking en niet voor een ander deel”.

Zo’n generatieverbod vindt Vandenbroucke een te radicaal verschil om als samenleving mee om te gaan, maar hij komt wel met een alternatief. “Je zou de leeftijd van het verkoopverbod stapsgewijs kunnen verhogen tot bijvoorbeeld vijfentwintig jaar. Mensen van achttien of negentien zijn vermoedelijk nog iets gevoeliger voor de verleiding om te beginnen roken dan mensen van zesentwintig.” Al geeft hij aan dat ook dat niet gemakkelijk te handhaven is, aangezien jongeren ook gewoon sigaretten kunnen doorverkopen aan elkaar.

Lees ook

Lees ook

Brits Parlement neemt eerste stap richting verregaand tabaksverbod 

Opvallend: in de verkiezingsprogramma’s zelf gaan zowel Vooruit als de N-VA zo’n drastische maatregelen nog uit de weg. Vooruit focust in eerste instantie op een volledig rookverbod op publieke plaatsen waar veel kinderen en jongeren komen. De federale regering besliste onlangs nog dat roken straks niet meer kan in pretparken, dierentuinen of naast speel- of sportterreinen. Het N-VA-programma wijst dan weer vooral naar de “problematische hype van het vapen bij de jeugd”.

Melkkoe

Ook de andere Vlaamse partijen schrikken terug voor een algemeen rookverbod. “Dat zal alleen maar leiden tot een illegaal circuit van sigaretten, waardoor we ook de controle op de kwaliteit verliezen”, zegt CD&V. In De Stemtest van De Standaard en VRT NWS pleitte Groen, net als Vooruit, wel voor een rookverbod op terrassen van de horeca. Open VLD en Vlaams Belang schrokken dan weer het meest terug voor dergelijke “betuttelende” maatregelen.

Tot slot: het antitabaksplan van Sunak was gebaseerd op een wetsvoorstel dat eind 2022 in Nieuw-Zeeland werd aangenomen. Eind vorig jaar besliste de nieuwe coalitieregering in Nieuw-Zeeland weliswaar om die wet al te schrappen nog voor ze in werking trad. Er moest een belastingvermindering gefinancierd worden, en dan zijn rokers nog altijd een belangrijke melkkoe.

Ook daar waarschuwde Vandenbroucke al voor in zijn boek. Hij noemde het “ergerlijk” dat er soms meer focus gaat naar de opbrengst van de sigarettenverkoop, “terwijl de gezondheidsschade door roken enorm is”. “In 2012 is becijferd wat de financiële ‘kosten’ en ‘baten’ van het roken zijn in België. De accijnzen en taksen brachten ongeveer 2,6 miljard op en de zichtbare kosten bedroegen bijna 1,5 miljard. Maar naast deze kosten was er ook een verlies van 293.550 gezonde levensjaren. Als je daar een financiële ‘waardering’ op plakt, dan gaat het om een kost van 11 miljard euro. Als je het zo bekijkt, dan kun je alleen maar besluiten dat we tabak helemaal uit de wereld moeten bannen.”

Lees ook

 Welke buitenlandse koers willen de politieke partijen varen?