Zweden heeft na maanden zwoegen nieuwe regering
Na ruim vier maanden onderhandelen heeft Zweden een nieuwe regering. De Sociaaldemocraten en de Milieupartij, die de afgelopen vier jaar het Scandinavische land bestuurden, kunnen opnieuw gaan regeren. Daarvoor heeft deze minderheidscoalitie een politieke deal moeten sluiten met de Centrumpartij en de Liberalen, twee rechtse partijen die in ruil voor gedoogsteun liberale hervormingen vooropstelden.
Het was de afgelopen maanden een enorme worsteling voor zowel de linkse als rechtse middenpartijen om tot een politiek akkoord te komen. De Centrumpartij en de Liberalen behoorden tot de zogeheten ‘Alliantie’, een politiek verbond dat al vijftien jaar op rechts als hoogste doel heeft de Sociaaldemocraten van hun troon te stoten.
Annie Lööf, de 35-jarige partijleider van de Centrumpartij, zei kort na de verkiezingen dat ze eerder haar schoen zou opeten dan Stefan Löfven, de sociaaldemocratische premier, opnieuw vier jaar aan de macht te helpen.
Maar de Centrumpartij had tevens een andere belofte gemaakt aan haar kiezers: ten koste van alles voorkomen dat de rechts-populistische Zweden Democraten invloed zouden krijgen in de politiek. Jan Björklund, leider van de Liberalen deed een dergelijke belofte in minder sterke bewoordingen.
De enige andere optie voor deze rechtse middenpartijen was akkoord te gaan met de wens van de twee andere bondgenoten uit de Alliantie, die een rechtse minderheidsregering met gedoogsteun van de Zweden Democraten wilden vormen. Voor de Centrumpartij en de Liberalen woog het belang om de sterk gegroeide Zweden Democraten – de derde partij in het land – uit te sluiten uiteindelijk toch zwaarder dan een deal met links te sluiten.
Liberaliseren
Daarvoor hebben ze veel teruggekregen, waaronder de belofte van de Sociaaldemocraten om de huurmarkt voor woningen en tevens de arbeidsmarkt te liberaliseren. Zo moet het mogelijk worden voor bedrijven werknemers te ontslaan zonder dat ze rekening hoeven te houden met wie het laatst is aangenomen. Bedrijven kunnen zo makkelijker ‘dure’, lang dienende werknemers ontslaan.
Op immigratiegebied zal juist een iets soepeler beleid worden gevoerd. In 2015 heeft de regering het tijdens de immigratiecrisis lastiger gemaakt voor immigranten om in Zweden asiel te krijgen. Dit was een poging van de Sociaaldemocraten om de opkomst van de Zweden Democraten tegen te gaan. De grenzen worden nu niet opeens weer opengezet, maar de strengere regels voor gezinshereniging zullen wel weer worden versoepeld.
“Het zal een enorme balanceeract worden voor Löfven”, zegt Anders Sundell, politicoloog verbonden aan de Universiteit van Gotenburg. “Hij moet zowel de middenpartijen als de linkse oppositie tevreden zien te houden.” Even leek de politieke deal namelijk niet door te gaan. Vorige week vrijdag waren de vier partijen er al uit, maar toen dook opeens de Linkse Partij op met eisen.
Clausule
De Linkse Partij dreigde bij de formele goedkeuring van de regering in het parlement vandaag tegen te stemmen. Samen met de tegenstemmen van de andere oppositiepartijen zou de regering voortijdig zijn gesneuveld. De voormalige communisten, in de vorige kabinetsperiode de gedoogsteunpartners van de Sociaaldemocraten, wilden niet meewerken aan een deal waarbij links-Zweden zijn ziel verkoopt. Wat hen vooral stak, was dat er in het politieke akkoord een clausule was opgenomen waarin stond dat de Linkse Partij uitgesloten zou zijn van iedere vorm van politieke invloed.
Er moest de afgelopen dagen nog een spoedoverleg komen tussen Löfven en Jonas Sjöstedt van de Linkse Partij om hem om te praten. Sjöstedt zou de belofte van Löfven hebben gehad om bepaalde sociale voorzieningen in ere te houden. De Linkse Partij heeft besloten zich vervolgens te onthouden, waardoor er formeel groen licht is voor het kabinet-Löfven II. Tegelijk dreigde Sjöstedt met een motie van wantrouwen als de regering een wetsvoorstel indient die de essentiële sociale voorzieningen aantast. “We hebben een regering”, concludeert Sundell, “maar we zullen zien hoe houdbaar die zal zijn de komende tijd”.