Je moet het maar doen: een ogenschijnlijk zot idee uitspreken en het dan nog realiseren ook

21 september 2018. Honderden UGent’ers stappen door de straten van Gent. Met borden en pamfletten. Een optocht, een betoging bijna, ter gelegenheid van de opening van ons academiejaar. In mijn toespraak in de Aula licht ik de betekenis van deze actie toe: aan de UGent willen wij de wereld niet alleen onderzoeken en beschrijven; we willen ook onze stempel op de toekomst drukken. ‘Positief activisme’ noem ik dat, en ik roep alle collega’s en studenten op om dingen in beweging te zetten. Om op te komen voor datgene waarin ze geloven. Om zich uit te spreken, te argumenteren. Om voor dynamiek, verandering en verbétering te zorgen. In woorden en veel meer nog in daden.

10 januari 2019. Duizenden scholieren verzamelen aan het Centraal Station en stappen door de straten van Brussel. Met borden en pamfletten. Ze vormen een optocht, een échte betoging. En doen dat een week later over, met nog veel meer. Ik vind het fantastisch, positief activisme op zijn best. Want dit zijn scholieren die durven op te komen voor datgene waarin zij geloven. Die zich durven uit te spreken. Die durven te geloven dat de wereld verbeterd kan worden. En die durven te hopen dat zij mee voor de nodige dynamiek en verandering kunnen zorgen.

Spirit van de ware onderzoeker

Want je moet het maar doen: een ogenschijnlijk zot idee uitspreken (wetend dat sommige peers genadeloos kunnen zijn) en het dan nog realiseren ook. Zonder veel ervaring, zonder de middelen waarover professionals beschikken. Zonder goed te weten wat er nog allemaal op je af kan komen. Maar wel in de volle overtuiging: dit is waarvoor ik sta, dit is waarvoor ik ga.

Nogmaals: ik vind het fantastisch. Te meer omdat ik in het positieve activisme van die duizenden scholieren iets herken: de spirit van de ware onderzoeker, de drive van de ware academicus/a. Die in mogelijke obstakels geen reden ziet om het mogelijke succes niet na te streven. Die zo de grenzen van de wetenschap steeds weer verlegt. Tot meerdere eer en glorie van zichzelf? Soms wel, ja. Maar veel vaker tot nut van het algemeen, hier en elders, vandaag en morgen.

En dat zie ik dus ook in de actie van die duizenden scholieren. Een oprechte bekommernis, een oprecht engagement. Bij sommigen misschien een beetje tot Instagram-glorie van zichzelf. Maar vooral: tot nut van u en mij.

Voor de marge

Natuurlijk kunnen er kanttekeningen bij de acties worden gemaakt. Ik stel trouwens vast dat sommigen er als de kippen (of als gretige haantjes) bij waren om die kanttekeningen dan ook te maken. Is dit de beste manier om aan hun idealen uiting te geven? Hoe idealistisch zijn ze eigenlijk, en hoe consequent in het naleven van hun idealen? Is het niet naïef om te geloven dat je met wat optochten de politiek kan bijsturen? Loert politieke recuperatie niet om de hoek? En wat zegt het reglement daar allemaal over?

Er werden zeker zinvolle bedenkingen geuit. Maar voor mij zijn ze toch vooral dat: kant-tekeningen, bij-gedachten. Waarvan sommige best snel naar de marge verwezen worden, terwijl andere het verdienen om meegenomen te worden. Maar dan wel als wat ze horen te zijn: bij-gedachten die helpen om het oorspronkelijke idee verder vorm te geven, om het project krachtiger uit te werken, om de kans op succes te vergroten. Niet om het idee en het idealisme, het engagement en de ondernemingszin bij een hele generatie jongeren cynisch en koudweg te bevriezen. Dat laatste kan onze samenleving zich niet veroorloven – en al zeker niet in tijden van global warming.

Dames en heren politici, beleidsmakers, durf óók. Durf bezorgd te zijn. Zoals die vele duizenden scholieren. Durf concrete en ambitieuze klimaatacties te ondernemen, zelfs wanneer jullie peers wat weerstand bieden. Zoals die vele duizenden scholieren. Durf bij dit alles uit te gaan van de resultaten van wetenschappelijk onderzoek en technologische innovatie. Durf wat vandaag ondenkbaar is morgen te doen. Zoals die vele duizenden scholieren. Durf te kiezen. Voor die vele duizenden scholieren.