Terwijl de spanning in Barcelona toeneemt, bereidt dit Catalaans dorpje zich rustig voor op het referendum
Terwijl de spanning in Barcelona toeneemt, bereidt het dorp San Esteve zich rustig voor op de volksraadpleging van zondag.
"Voor onderhandelingen is het nu veel te laat", zegt Jordi Ginabreda Felip (37) ernstig, achter een stuk rood doorlopen biefstuk van eigen koe. De veehouder en viceburgemeester van twaalf Noord-Catalaanse gehuchten in het kloppend hart van het separatistische achterland, neemt tijdens het avondeten met zijn vrouw Sandra en dochters Jana (9) en Arlet (7) de laatste ontwikkelingen door rond het onafhankelijkheidsreferendum. Dat staat voor 1 oktober gepland en zorgt voor grote spanningen in het land. Het hooggerechtshof en de regering in Madrid hebben de volksraadpleging illegaal verklaard.
Ginabreda - met paardenstaart en grote oorringen - krijgt op zijn telefoon constant het laatste nieuws uit het separatistische kamp door. Hij twijfelt er geen moment aan dat er in San Esteve de Guialbes gestemd gaat worden. Ondanks aanhoudingen van hoge ambtenaren in Barcelona en de komst van duizenden Spaanse agenten naar Catalonië die de stembusgang moeten blokkeren. In het dorpje van driehonderd zielen, omgeven door glooiend groene heuvels en varkensstallen zullen zondag gewoon stembussen in de school en in het stadhuis van de overkoepelende gemeente Vilademuls staan, denkt hij. Net zoals bij alle voorgaande verkiezingen.
Over hoe deze nu 'clandestiene' verkiezingsoperatie precies moet plaatsvinden onder de huidige omstandigheden blijft hij schimmig.
Maar de viceburgemeester verzekert dat er een geheim plan bestaat om de stembusgang toch door te laten gaan. "Met alles is rekening gehouden. Het is zoals drugskartels soms een kleine lading in beslag laten nemen om elders een grotere door te laten gaan", zegt hij bezwerend, verwijzend naar de recente inbeslagname van stembiljetten en campagnemateriaal. "Waar de stembussen zijn opgeslagen weet regiopremier Puigdemont zelf waarschijnlijk niet eens. Maar ze zijn er wel."
'Met alles is rekening gehouden. Het is zoals drugskartels soms een kleine lading in beslag laten nemen om elders een grotere door te laten gaan'
Burgemeester Alex Terés i Cordón lijkt meer in de rats te zitten over de hele situatie. Zijn vrouw waarschuwde hem al dat hun dochter volgend jaar gewoon medicijnen moet gaan studeren. Dus dure boetes voor bestuurlijke ongehoorzaamheid of zelfs een vader achter de tralies komt nu echt niet uit, leek de boodschap.
Terés i Cordón kiest zijn woorden dan ook zorgvuldig. "Belangrijke zaken bespreken wij buiten", zegt de burgemeester samenzweerderig voor het stadhuis waar hij net een onderhoud heeft. Binnen vreest hij namelijk voor afluisterpraktijken. Op Whatsapp gebruiken hij en Ginabreda liever codetaal. "We schrijven bijvoorbeeld: De kok moet daar zijn om het recept af te maken zodat de ober het op tijd kan serveren", vertelt hij met een grijns. "Alleen wij weten wat dit betekent."
De burgemeester praat liever buiten het stadhuis. Binnen vreest hij afluisteraars
Voor Antionia (72), de kwieke moeder van vice-burgemeester Ginabreda is de onzekerheid dezer dagen zeer onaangenaam. Zij maakte de Franco-dictatuur nog mee waarbij de Catalaanse taal en onderwijs in de eigen taal in de ban werden gedaan. In het afgelegen dorp waar de familie al eeuwen wortels heeft, had zij desondanks een gelukkige jeugd, vertelt zij aan de ontbijttafel in haar huis, waar de familie koffie drinkt en brood met tomaat eet. Op de Catalaanse regionale zender TV3 ziet de familie hoe de Guardia Civil en de nationale politie in Barcelona acties tegen de referendum-organisatie onderneemt. De generatie van zijn moeder is volgens Jordi's broer Ramón niet gewend om over de dictatuur te spreken, maar de beelden van de afgelopen dagen brengen oud zeer naar boven.
"Als mijn moeder de demonstranten hoort zeggen dat 'zij niets verkeerds doen' en dat 'het allemaal goed komt' springen bij haar de tranen in de ogen", vertelt hij. Dit doet haar denken aan een dorpsgenoot die met woorden van gelijke strekking tijdens de dictatuur meeging met Franco's mannen, maar nooit terugkwam. "Wij zeggen altijd: het is overtuigender om 'handen omhoog' in het Spaans te zeggen dan in het Catalaans", zegt Ramón.
Zijn broer de viceburgemeester heeft de Guardia Civil in de omgeving van zijn dorp nog niet zien opdoemen. Bovendien, wie zal zich op 1 oktober druk maken over het piepkleine San Esteve, peinst hij. Het gehucht organiseert daarom die dag liever een straatfeest. Bijna alle driehonderd inwoners hopen dat dan 's avonds de onafhankelijkheid van de Catalaanse republiek gevierd kan worden.