Live - Macron en Scholz: Oekraïne mag doelen in Rusland aanvallen • Oekraïne krijgt binnen enkele dagen eerste levering Tsjechisch munitieplan
Lees de belangrijkste ontwikkelingen over de oorlog in Oekraïne hieronder in de liveblog. Download de app van De Morgen en krijg meteen een bericht bij belangrijk nieuws.
• Reportage. Het levensgevaarlijke werk van de elektriciens in Charkiv: ‘Hier sturen we uiterst ervaren kerels op af’
• Achtergrond. Na nieuwe nucleaire oefeningen: ‘Poetins strategie werkt: we laten ons opnieuw gijzelen uit angst voor escalatie’
• Interview. Professor Europese politiek Steven Van Hecke: ‘We mogen niet opnieuw verrast worden door een Russische inval’
• Achtergrond. Westerse kritiek op Oekraïense aanval: neemt Kiev te grote risico’s?
Live
Macron en Scholz: 'Oekraïne toelaten militaire sites te treffen op Russisch grondgebied'
Oekraïne moet het recht hebben om Russische militaire installaties uit te schakelen met wapens uit het Westen, ook als die installaties zich op Russisch grondgebied bevinden. Dat hebben de Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Olaf Scholz vanavond gezegd op een gezamenlijke persconferentie in het Duitse Meseberg.
"Wij steunen Oekraïne, en we willen geen escalatie. Daar is niets aan veranderd", zei Macron na een vraag van een journalist over de kwestie die de laatste weken voor fel debat zorgt. Oekraïne zegt dat met een hand op de rug moet vechten doordat het met wapens die het van zijn bondgenoten krijgt niet mag vuren op bijvoorbeeld Russische raketinstallaties binnen Rusland.
Vooral de Verenigde Staten laten dat niet toe. Maar Macron maakte duidelijk dat wat hem betreft die beperking onnodig is. "Wij (Macron en Scholz, red.) vinden dat we hen zouden moeten toelaten om militaire sites te neutraliseren van waaruit raketten worden afgevuurd en van waaruit Oekraïne wordt aangevallen." Macron zei dat "andere doelwitten in Rusland en civiele of andere militaire sites in Rusland" echter nog steeds uitgesloten zouden moeten zijn.
De Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Olaf Scholz.Beeld AFP Scholz zei op zijn beurt dat hij het eens was met Macron, en dat Oekraïne het recht heeft zich te verdedigen "zolang het de voorwaarden naleeft volgens het internationaal recht en die de landen die de wapens leveren opleggen, inclusief de Verenigde Staten". "Maar Oekraïne heeft elke toelating onder het internationaal recht voor wat het doet. Dat moet expliciet gezegd worden. Ik vind het vreemd dat sommige mensen zeggen dat Oekraïne zich niet mag verdedigen en daarvoor de gepaste maatregelen mag nemen."
Eerder vandaag waarschuwde Russisch president Vladimir Poetin voor een "permanente escalatie die ernstige gevolgen kan hebben" indien Oekraïne met bijvoorbeeld westerse raketten Russische doelwitten op Russisch grondgebied zou proberen uitschakelen (zie bericht 17.51 uur). NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg zei echter geen escalatie te vrezen en riep de lidstaten van de alliantie op de beperking achterwege te laten.
Rutte: leveren artilleriegranaten aan Kiev loopt volgens plan, eerste levering binnen enkele dagen
Het Tsjechische initiatief om honderdduizenden artilleriegranaten te kopen voor Oekraïne loopt op dit moment volgens plan, aldus Nederlands ontslagnemend premier Mark Rutte. Hij is dinsdagavond in Praag voor overleg met de Tsjechische premier Petr Fiala en enkele andere bondgenoten.
Tijdens de bijeenkomst wordt gekeken of er "aanpassingen nodig zijn en hoe we het kunnen versnellen", zei Rutte. Landen moeten volgens hem worden aangezet om te blijven leveren aan Oekraïne dat te maken heeft met een Russisch offensief. De situatie aan het front is enigszins gestabiliseerd, hoorde Rutte van de Oekraïeners.
Volgens premier Fiala heeft het Tsjechische initiatief dat wordt gesteund door vijftien lidstaten van de NAVO en de EU, inmiddels meer dan 1,6 miljard euro opgeleverd. Hij zei volgens persbureau Reuters dat volgende maand de eerste tienduizenden 155 mm artilleriegranaten aan Oekraïne zullen worden geleverd. De eerste leverantie kan Oekraïne binnen enkele dagen verwachten, aldus Fiala.
De Tsjechische premier Petr Fiala (l.) samen met Nederlands premier Mark Rutte in Praag.Beeld ANP / EPA Zelensky bij herdenking D-day in Frankrijk
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky is volgende week aanwezig bij de officiële herdenking van D-day in Frankrijk, meldt de Franse president Emmanuel Macron. Samen met andere leiders staat Zelensky op 6 juni stil bij de landing van de geallieerden tachtig jaar geleden op de kust van Normandië.
D-day geldt als begin van het einde van de Tweede Wereldoorlog in West-Europa. Hoewel ook de Russen meevochten tegen nazi-Duitsland, is de Russische president Vladimir Poetin niet welkom bij de herdenking door de Russische oorlog tegen Oekraïne. Rusland mag zich wel op een andere manier laten vertegenwoordigen.
Poetin bedreigt ‘kleine en zeer dichtbevolkte’ Europese landen
De Russische president Vladimir Poetin heeft opnieuw gewaarschuwd tegen het eventueel toekomstig Oekraïens gebruik van westerse wapens tegen Russische doelwitten op Russisch grondgebied. Daarover is er steeds meer discussie in de westerse hoofdsteden, al staan onder andere vooral de Verenigde Staten, Duitsland en Italië Oekraïne voorlopig nog niet toe terug te schieten naar de Russen wanneer die Oekraïne vanuit Russisch grondgebied aanvallen en bombarderen.
"In Europa, en zeker in de kleine landen, moeten ze goed nadenken waar ze mee spelen", zo zei Poetin deze namiddag op een persbriefing tijdens een bezoek aan Oezbekistan. "Ze kunnen zich maar beter herinneren dat het vaak gaat om staten met een klein grondgebied en een zeer hoge bevolkingsdichtheid. Dat is een belangrijke factor om in het achterhoofd te houden voor ze spreken over het in de diepte toeslaan op Russisch grondgebied. Deze permanente escalatie kan ernstige gevolgen hebben."
Russisch president Poetin vanmiddag in Oezbekistan.Beeld AFP De waarschuwing van Poetin lijkt specifiek gericht tegen de kleine Baltische staten Estland, Letland en Litouwen. Daar leeft effectief de vrees dat Rusland na een eventuele overwinning in Oekraïne ook hen zal bedreigen en mogelijk de gok wil nemen dat de NAVO geen oorlog met Rusland zal durven riskeren voor een van de drie kleine NAVO-lidstaten.
Eerder vandaag zei NAVO-topman Jens Stoltenberg dat wat hem betreft de bestaande beperkingen voor Oekraïense aanvallen worden opgeheven. Voor Oekraïne is het moeilijk zich te verdedigen in de oblast Charkiv, wanneer de Oekraïners geen doelwitten zoals artillerieposities of luchthavens aan de andere kant van de grens kunnen aanvallen, aldus de secretaris-generaal. De gevechten in de oblast vinden vooral plaats aan de grens tussen Rusland en Oekraïne.
Levering Zweedse Gripens opgeschort, F-16's krijgen de voorkeur
Zweden schort het project om Gripen-gevechtsvliegtuigen naar Oekraïne te sturen op. Het land reageert zo op de vraag van partnerlanden om eerst de voorkeur te geven aan de levering van F-16's. Dat zegt het Zweedse defensieministerie.
"De andere landen (...) hebben ons gevraagd te wachten met het doneren van het Gripen-systeem", aldus de woordvoerder van Pål Jonson, de Zweedse minister van Defensie.
"Onze partners van de coalitie (...) onderstrepen dat de gelijktijdige invoering van twee luchtgevechtssystemen erg complex is en dat we ons nu moeten concentreren op de invoering van het F-16-systeem in de Oekraïense luchtmacht", aldus Jonson. De Gripen-straaljager is geproduceerd door de Zweedse fabrikant Saab.
Een Gripen-gevechtsvliegtuig.Beeld Getty Images Een ander obstakel voor de mogelijke levering van de Gripens aan Kiev, is het gebrek aan "beschikbaarheid van Oekraïense piloten", aldus nog de woordvoerder van de minister.
De Zweedse regering kondigde in september aan dat Oekraïense piloten met succes een eerste vorming op de Gripen hadden gevolgd. "We sluiten de levering van Gripens later niet uit, maar we concentreren ons nu op het F-16-systeem."
EU wil nog meer Oekraïense soldaten trainen, geen consensus over locatie
De lidstaten van de Europese Unie willen het ambitieniveau van de missie voor de opleiding van Oekraïense soldaten verder optillen. Dat heeft hoge vertegenwoordiger Josep Borrell van het Europese veiligheidsbeleid dinsdag aangegeven. Er is wel geen consensus over de vraag of Europese instructeurs dat ook op Oekraïens grondgebied moeten doen.
"Oekraïne gaat meer soldaten mobiliseren, dus het heeft meer opleiding nodig", zo verklaarde Borrell na afloop van een vergadering met de defensieministers van de 27 lidstaten. "Wij gaan onze opleidingscapaciteit moeten aanpassen aan de noden van Oekraïne en binnenkort nieuwe doelstellingen moeten vastleggen. Er is een groeiende consensus om het ambitieniveau te verhogen".
De opleidingsmissie EUMAM startte in 2022 met de ambitie om 15.000 Oekraïense soldaten te trainen. Intussen hebben ruim 50.000 soldaten een opleiding gekregen. Borrell hoopt dat de lidstaten dit aantal tegen het einde van de zomer kunnen optillen tot 60.000, maar de Spanjaard laat zich vooralsnog niet vastpinnen op een nieuwe doelstelling. Dat deed de Estse minister Hanno Pevkur wel: hij suggereerde de lat te verleggen naar 100.000 soldaten.
De opleidingen vinden voorlopig enkel in de EU plaats. Sommige lidstaten menen dat het zinvol zou zijn om een aantal trainingen in Oekraïne zelf te geven, maar andere zijn beducht voor de risico's die gepaard gaan met de aanwezigheid van Europese militaire instructeurs op Oekraïens grondgebied, ook al gaat het niet om gevechtstroepen. "Er is over gepraat, maar er is geen duidelijk gemeenschappelijk Europees standpunt", stelde Borrell.
Oekraïense soldaten bij een opleiding in de regio Donetsk.Beeld Anadolu via Getty Images Eerste F-16’s ‘zeer binnenkort’ te zien boven het slagveld, zegt Oekraïne
Oekraïne zegt dat het ‘zeer binnenkort’ kan beschikken over de eerste door het Westen geleverde F-16’s. Minister van Defensie Roestem Oemerov maakt dat bekend in een interview met persbureau Reuters. Daarin zegt hij ook dat het Westen haast moet maken met het sturen van meer wapens.
De training van F-16-piloten is op dit moment in volle gang. Als de straaljagers eenmaal zijn geleverd, hoopt Oekraïne weer een luchtoverwicht te kunnen bereiken in eigen land. Op dit moment heeft Oekraïne niet voldoende geavanceerde vliegtuigen om Russische raketten en gevechtsvliegtuigen tegen te houden. Daar zou de F-16 verandering in moeten brengen.
De allereerste F-16’s zullen waarschijnlijk van Nederland en Denemarken afkomstig zijn. Die landen zijn ook betrokken bij de training van piloten. Eerder vandaag kondigde ook België aan dertig F-16’s te zullen leveren. Die levering vindt plaats in de loop van een paar jaar, al zullen de eerste F-16’s dit jaar nog naar Oekraïne gaan. België heeft expliciet gezegd dat de F-16’s alleen boven Oekraïens grondgebied mogen worden ingezet. Op dit moment woedt binnen de NAVO een discussie of westerse wapens niet ook op Russisch grondgebied ingezet moeten kunnen worden. Met name de VS en Duitsland zien dat niet zitten.
Hoewel Oemerov blij is dat F-16 binnenkort zijn intrede kan maken boven het slagveld, is dat volgens hem niet voldoende om Rusland af te houden: ‘We hebben meer wapens nodig, meer vuurkracht, meer langeafstandsraketten, we moeten ze niet toestaan ons grondgebied te betreden.’ Volgens Oemerov laat tot de helft van de toegezegde militaire hulp op zich wachten: ‘Tijd is supercruciaal. Om aanvallen af te weren, moeten de leveringen op tijd plaatsvinden’.
De Oekraïense minister van Defensie Roestem Oemerov.Beeld REUTERS Joram Bolle
NAVO-chef sust: geen oorlog met Rusland bij inzet westerse wapens
In het debat over het gebruik van westerse wapens voor Oekraïense aanvallen op militaire doelwitten in Rusland, verhoogt de NAVO-topman Jens Stoltenberg de druk. Hij wil dat de bestaande beperkingen voor Oekraïense aanvallen worden opgeheven.
Voor Oekraïne zou het moeilijk zijn zich te verdedigen in de oblast Charkiv, wanneer de Oekraïners geen doelwitten zoals artillerieposities of luchthavens aan de andere kant van de grens kunnen aanvallen, aldus de secretaris-generaal. De gevechten in de oblast vinden vooral plaats aan de grens tussen Rusland en Oekraïne.
Zijn uitspraken - in de marge van de vergadering van de EU-defensieministers in Brussel - zetten landen zoals Noorwegen en Duitsland onder druk. Zij leggen beperkingen op het gebruik van door hen geleverde wapens op. Zo mogen ze geen doelwitten in Rusland aanvallen. Ook premier De Croo zei eerder vandaag dat Oekraïne de Belgische F-16's enkel boven hun eigen grondgebied mogen gebruiken. De vrees bestaat dat de NAVO zo een conflictpartij wordt.
Stoltenberg en defensieministers uit oostelijke NAVO-landen zeiden dinsdag in Brussel geen groot risico op escalatie te zien. De secretaris-generaal van de NAVO benadrukte dat de wapens na levering eigenlijk Oekraïense wapens zijn en dat enkele NAVO-landen al lang wapens zonder beperkingen leveren. Bovendien dekt het zelfverdedigingsrecht van Oekraïne het gebruik van wapens tegen militaire doelwitten, klonk het.
De Estse minister van Defensie, Hanno Pevkur, verklaarde dat er ook was gewaarschuwd voor het risico op escalatie bij de levering van tanks, gevechtsvliegtuigen en kruisraketten door Frankrijk en Groot-Brittannië, maar dat er uiteindelijk niets is gebeurd. "Rusland gebruikt natuurlijk elke mogelijkheid om te zeggen dat het een escalatie is wanneer we iets nieuws sturen", aldus Pevkur.
NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg.Beeld Photo News Polen sluit sturen troepen naar Oekraïne niet uit
De Poolse minister van Buitenlandse Zaken zegt niet te willen uitsluiten dat er Poolse troepen naar Oekraïne gaan. Radoslaw Sikorski deed die uitspraak in een interview met de Poolse krant Gazeta Wyborcza.
Hoe serieus het plan daadwerkelijk is, is nog de vraag. Sikorski zegt dat hij met zijn opmerking verwarring wil zaaien bij de Russen: "Laat Poetin maar raden wat we zullen doen." Met zijn woorden sluit Sikorski zich aan bij Frans president Emmanuel Macron, die eerder al zei niet te willen uitsluiten dat de NAVO troepen naar Oekraïne stuurt. Die ambiguïteit leidde tot afwijzende reacties van andere NAVO-lidstaten en NAVO-baas Stoltenberg.
Sikorski liet zich er niet over uit wanneer en in welke hoedanigheid Poolse troepen mogelijk naar Oekraïne gaan. De Duitse krant Der Spiegel berichtte dit weekend dat naast Polen ook de Baltische staten overwegen troepen te sturen als Rusland een grote doorbraak bewerkstelligt. Polen, Estland, Letland en Litouwen vrezen dat als Rusland wint in Oekraïne een inval in hun land een kwestie van tijd is.
Joram Bolle
Wat moeten we onthouden van de persconferentie?
Politiek journalist Ann De Boeck volgde de ontmoeting van Zelensky en De Croo en de persconferentie van de twee staatsleiders ter plaatse. "Het is duidelijk dat er draconische veiligheidsmaatregelen werden getroffen", zegt ze aan de telefoon.
Lees hier meer: Over het verrassingsbezoek van Zelensky aan België: ‘Dit is mooi meegenomen voor De Croo in de campagne’
Ann De Boeck volgde de persconferentie van Zelensky en De Croo.Beeld Eva Beeusaert - Photo News Zelensky: Biden zou naar vredestop in Zwitserland moeten komen
Op de persconferentie haalde Oekraïens president Volodymyr Zelensky ook nog een geplande vredestop over de invasie in zijn land aan. Die zal half juni plaatsvinden in Zwitserland. Om van die top een succes te maken, zou ook Amerikaans president Joe Biden moeten aansluiten, aldus Zelensky.
Dat Biden zijn aanwezigheid nog niet bevestigd heeft, noemt de Oekraïense president "geen sterke beslissing". Bovendien speelt Bidens afwezigheid volgens hem in het voordeel van Poetin.
Zelensky beschuldigt Russisch president Vladimir Poetin er ook van de top te willen "saboteren". "Poetin is erg bang voor de vredestop", aldus Zelensky tijdens de persconferentie. "Hij heeft geprobeerd deze top te doen mislukken en hij blijft dat doen."
Oekraïens president Volodymyr Zelensky en Belgisch premier Alexander De Croo tijdens de persconferentie.Beeld Photo News Nederland doet poging om met verschillende landen één compleet Patriot-systeem bij elkaar te sprokkelen
Nederland probeert samen met andere landen een Patriot-systeem samen te stellen, meldt het Nederlandse ministerie van Defensie. Door in verschillende landen naar Patriot-onderdelen te zoeken, hoopt Nederland Oekraïne één volledig systeem te kunnen bieden.
Oekraïne vraagt al maanden om meer Patriot-systemen. Die geavanceerde Amerikaanse luchtafweer moet helpen om grote steden in het land te verdedigen. Vanwege een gebrek aan luchtafweer kunnen de Russen de afgelopen weken onder meer met regelmaat Charkiv treffen, de tweede stad van het land. Westerse landen zijn echter zeer terughoudend in de levering van Patriots. Hoewel Oekraïne op korte termijn vijf tot zeven Patriots nodig zegt te hebben, heeft alleen Duitsland beloofd een compleet systeem te leveren.
Twitter bericht wordt geladen...
Een systeem bestaat meestal uit zes tot acht lanceerinstallaties met verschillende raketten, een radarsysteem, een besturingssysteem, stroomvoorziening en een antennemast. Eerder heeft Nederland Oekraïne enkele lanceerinstallaties en raketten geleverd. Nederland heeft drie volledige Patriot-systemen en eenheden die ze bedienen. Ook beschikt Nederland over materiaal om een vierde vuureenheid operationeel te maken. De onderdelen daarvan dienen ook als reserve voor de drie operationele systemen.
Welke onderdelen Nederland nu aan Oekraïne ter beschikking wil stellen, is onduidelijk. Volgens minister Ollongren van Defensie kan Nederland het risico nemen om zelf tijdelijk minder onderdelen te hebben, omdat toeleveranciers gezegd hebben versneld met vervanging te komen. Bovendien heeft NAVO-baas Stoltenberg opgeroepen om voor Oekraïne toch de reserves in te zetten die een land volgens de regels eigenlijk zelf aan moet houden.
Joram Bolle
Oekraïne mag Belgische F-16's alleen gebruiken op eigen grondgebied
De F-16's die ons land levert aan Oekraïne mag het Oekraïense leger enkel gebruiken op het eigen grondgebied. Dat heeft premier Alexander De Croo geantwoord tijdens de persconferentie. Nochtans vraagt Oekraïens president Volodymyr Zelensky om Oekraïne "alsjeblieft het recht te geven om met de geleverde wapens aanvallen op Russisch grondgebied uit te voeren".
Het is door de recente Russische opmars in de grensregio Charkiv dat in het Westen de discussie is ontstaan of Oekraïne de geleverde wapens ook mag gebruiken om doelen op Russisch grondgebied te treffen. Verschillende landen hebben het gebruik van de wapens die ze leveren beperkt tot het grondgebied van Oekraïne, waaronder de Krim en de Donbas. Aanvallen op Russisch grondgebied zijn dus verboden met die westerse wapens.
Toch krijgt Zelensky in zijn vraag steun vanuit de NAVO-top. Gisteren zei secretaris-generaal Jens Stoltenberg nog dat Oekraïners "met een hand op de rug gebonden" moeten vechten als ze geen doelen op Russisch grondgebied mogen treffen. Hij acht het tijd "om een aantal beperkingen te heroverwegen".
Die oproep herhaalt Stoltenberg vandaag op een EU-top met de defensieministers in Brussel. Het gebruik van westerse wapens door het Oekraïense leger op doelen in Rusland "zou de NAVO en zijn leden geen deel van het conflict maken", benadrukt hij.
De Croo bevestigt 'zo snel mogelijk' F-16's te sturen: 'We moeten meer doen, sneller en beter'
In een persconferentie bevestigt premier Alexander De Croo (Open Vld) dat ons land "zo snel mogelijk" F-16's aan Oekraïne zal leveren. Het doel is om het eerste gevechtsvliegtuig "voor het einde van 2024" te kunnen bezorgen, zegt De Croo, al staat dat volgens een Belgische bron niet zwart op wit in het veiligheidsakkoord. Het Oekraïense volk heeft "het juiste materiaal nodig om zich te verdedigen tegen deze brutale invasie", aldus De Croo.
Daarnaast zal ons land het Oekraïense leger ook bijstaan in het onderhoud van het materieel en zal het ook op industrieel vlak steun geven. De overeenkomst voorziet ook in steun aan de heropbouw van het verwoeste land. Daarnaast erkent De Croo dat "er meer gedaan moet worden, sneller en beter".
De Croo drukt ook de blijvende steun van België aan Oekraïne uit. Hij benadrukt dat Oekraïne in België een partner heeft gevonden die het land zal bijstaan in het pad naar het EU- en NAVO-lidmaatschap.
Zelensky en De Croo tekenen veiligheidsakkoord: '997 miljoen euro militaire hulp'
Oekraïens president Volodymyr Zelensky en premier Alexander De Croo hebben in Brussel een veiligheidsakkoord ondertekend. Dat omvat voor dit jaar nog de levering van zeker 977 miljoen euro aan militaire hulp. Daarnaast belooft Brussel de komende tien jaar verdere steun aan Kiev. Dat meldt Zelensky op X.
Zelensky en De Croo tekenen het bilaterale akkoord.Beeld BELGA Zoals Belgisch minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR) eerder al aankondigde, zal België dertig F-16's leveren. De eerste moeten dit jaar al aankomen, werd afgesproken. Zelensky bedankt op X De Croo, de Belgische regering en alle Belgen voor hun "onwrikbare en langdurige" steun.
Twitter bericht wordt geladen...
De steun bestaat verder uit moderne pantservoertuigen, de uitrusting om te voldoen aan de Oekraïense luchtmacht- en luchtverdedigingsbehoeftes, het beschermen van maritieme veiligheid, het helpen met de opruiming van mijnen, de deelname aan de artilleriemunitiecoalitie en militaire opleiding.
Een ander luik van het akkoord behelst de samenwerking op het vlak van defensie-industrie, steun voor het Oekraïense tienpuntenplan voor vrede, strengere sancties tegen Rusland, schadevergoedingen, gerechtigheid voor de aanvallen, gebruik van bevroren Russische tegoeden en economisch herstel.
Er komt ook een verdere samenwerking op het vlak van inlichtingen, cyberveiligheid en de aanpak van desinformatie. Er is, nog volgens Zelensky, Belgische steun voor het Oekraïense lidmaatschap van EU en NAVO.
Tijdens zijn bezoek aan Brussel zal Zelensky ook nog door de koning ontvangen worden, om daarna op de militaire luchthaven van Melsbroek de piloten, instructeurs en technici van de F-16's te ontmoeten, samen met minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS).
België wil in totaal 30 F-16's leveren aan Oekraïne tegen 2028, eerste vliegtuig dit jaar geleverd
Ons land wil in totaal dertig F-16's leveren aan Oekraïne tegen 2028, dat kondigde minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR) aan op Bel-RTL. Dat is een forse verhoging van de eerste belofte: eerder ging het om maximaal vier vliegtuigen.
Het eerste gevechtsvliegtuig moet "tegen het einde van dit jaar" geleverd worden, zegt Lahbib. De federale regering had zich eerder al geëngageerd om, indien mogelijk, een eerste F-16 dit jaar nog te leveren.
Ons land heeft nieuwe gevechtsvliegtuigen aangekocht, de F-35's. De oudere F-16's kunnen pas geleverd worden aan Oekraïne wanneer de F-35's inzetbaar zijn, wat naar verwachting "vanaf 2025" is.
Zelensky vandaag in ons land: dit staat op de planning
Voor de vierde keer sinds het begin van de oorlog in februari 2022 brengt Oekraïens president Volodymyr Zelensky een bezoek aan ons land. Hij zal vandaag premier Alexander De Croo (Open Vld) ontmoeten en beide staatsleiders zullen een bilateraal veiligheidsakkoord ondertekenen. Ook zullen ze de militaire steun van ons land aan Oekraïne bespreken. Om 10.30 uur volgt daarover een gezamenlijke persconferentie, die u hier ook live zult kunnen volgen.
Na de persconferentie, om 11.30 uur, zal koning Filip de Oekraïense president ontvangen op het paleis voor een audiëntie.
Het bezoek eindigt om 12.15 uur op de militaire basis van Melsbroek. Daar zal Zelensky samen met premier De Croo en minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) enkele Belgische F-16-piloten, -instructeurs en -technici ontmoeten. Daarna zal Zelensky verder reizen naar Portugal.
EU-ministers van Defensie bijeen over Oekraïne
De ministers van Defensie van de Europese Unie komen dinsdag bijeen in Brussel om over militaire hulp aan Oekraïne te praten en over pogingen om de Europese defensie-industrie te versterken.
De EU heeft 5 miljard euro gestoken in militaire hulp aan Oekraïne via het fonds Europese Vredesfaciliteit. Maar de betalingen worden opgehouden door Hongarije. Alle lidstaten hebben vetorecht.
"Deze vertraging kan worden uitgedrukt in mensenlevens", zei EU-buitenlandchef Josep Borrell maandag na een vergadering met de EU-ministers van Buitenlandse Zaken. "We hebben afgesproken dat de Hongaarse bijdrage aan de European Peace Facility niet zal worden gebruikt om militaire steun aan Oekraïne te geven."
De ministers zullen de situatie op het slagveld in Oekraïne bespreken. Oekraïens minister van Defensie Roestem Oemjerov en secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg zullen deelnemen aan de discussies.
Onderdeel van de agenda is ook een EU-plan ter waarde van 1 miljard euro om de wapenindustrie te versterken, zodat de EU zich beter kan verdedigen en Oekraïne kan bewapenen.
Oost-Oekraïense stad Loehansk opnieuw aangevallen
De door Rusland gecontroleerde stad Loehansk in het oosten van Oekraïne is voor een tweede keer 's nachts aangevallen. Dat zegt Rodion Mirosjnik, een functionaris van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. Volgens Mirosjnik hebben de inwoners van de stad twee explosies gehoord. “Het kan niet worden uitgesloten dat de herhaalde aanval plaatsvond op de plek waar reddingsteams bezig zijn met de nasleep van de vorige raketaanval”, schrijft hij op Telegram.
Loehansk ligt in de oostelijke Donbas-regio, waar Rusland al sinds 2014 de macht probeert over te nemen. In september 2022 claimde Rusland de annexatie van de regio Loehansk via schijnreferenda die internationaal niet erkend worden.
Zelensky brengt verrassingsbezoek aan België
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky brengt morgen een verrassingsbezoek aan België, na een bezoek aan Spanje eerder vandaag.
Morgen zal Zelensky in Brussel premier Alexander De Croo (Open Vld) ontmoeten, waar ze een bilateraal veiligheidsakkoord zullen ondertekenen. Om 10.30 uur volgt er een persbriefing die ook online wordt uitgezonden, en om 11.30 uur wordt Zelensky ook ontvangen bij koning Filip. De Croo maakte het bezoek vanavond bekend in het Play4-programma De verkiezingstafel.
Zelensky zal het samen met De Croo en minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) ook hebben over de F-16-gevechtsvliegtuigen, waarvan Oekraïne er mogelijk nog dit jaar er een aantal zal krijgen van ons land. België voorziet nu ook al opleidingen en technische ondersteuning voor de Oekraïense piloten en onderhoudstechniekers, onder andere in Denemarken.
Zelensky zou oorspronkelijk eerder deze maand al naar ons land komen. Het bezoek werd geannuleerd nadat gevechten oplaaiden in het gebied rondom de stad Charkiv. Oekraïne heeft volgens Zelensky dringend meer internationale hulp nodig. Hij verklaarde op een persconferentie in Madrid dat Rusland deze maand al zo’n 3.200 geleide bommen heeft gebruikt bij aanvallen op zijn land. De Oekraïners zouden niet de middelen hebben om de grootschalige bombardementen te stoppen.
Zelensky ondertekende samen met premier Sanchez wel een bilateraal veiligheidsakkoord, en kreeg van de Spaanse regeringsleider de toezegging voor een nieuw militair steunpakket ter waarde van meer dan 1 miljard euro.
Het is het vierde bezoek van Zelensky aan België sinds het begin van de oorlog in februari 2022.
Nog steeds overleg over sturen Franse troepen, preciseert Kiev
Het Oekraïense ministerie van Defensie verduidelijkt in een mededeling dat het nog niet zeker is dat Frankrijk militaire instructeurs naar het land zal sturen. Dat voorstel maakt nog steeds onderdeel uit van gesprekken, klinkt het vanuit Kiev.
Eerder vanavond had Oleksandr Syrsky, de commandant van de Oekraïense strijdkrachten gemeld dat hij alle documenten in orde had gebracht en dat Frankrijk "binnenkort" de eerste militairen zou sturen. Vanuit Parijs kwam daar echter geen bevestiging van.
Grote explosie en brand na Oekraïense aanval op fabriek in door Rusland bezette stad Loehansk
In de door Rusland bezette Oost-Oekraïense stad Loehansk heeft vanavond een grote explosie plaatsgevonden. Op beelden is te zien dat de explosie een grote brand heeft veroorzaakt. Volgens Artem Lysohor, de Oekraïense gouverneur van de provincie Loehansk, ging het om een Oekraïense aanval. Bij de aanval zou een fabriek zijn getroffen waar vliegtuigen worden gerepareerd. De door Rusland aangestelde autoriteiten melden eveneens een explosie, maar laten zich niet uit over het doelwit van de aanval.
Delen van Loehansk worden al sinds 2014 door Rusland bezet, inclusief de gelijknamige provinciehoofdstad. Na de grootschalige Russische invasie is vrijwel de hele provincie in Russische handen gevallen. De afgelopen weken heeft Oekraïne meermaals succesvolle aanvallen uitgevoerd op brandstofdepots in bezette delen van Loehansk.
Twitter bericht wordt geladen...
Daan de Vries
Warschau koopt raketten met bereik van 1.000 kilometer van VS
Polen koopt kruisraketten met een bereik van duizend kilometer van de Verenigde Staten voor een bedrag van 677 miljoen euro. Dat heeft Warschau maandag aangekondigd. Bedoeling van Polen is om zijn defensiecapaciteit te vergroten in het licht van een mogelijke dreiging van Rusland.
"De oorlog in Oekraïne toont het belang aan van het kunnen afvuren van raketten op doelen zelfs ver van de frontlinie", stelt het Poolse ministerie van Defensie in een verklaring. Daarom koopt Warschau raketten van het type AGM-158 JASSM-ER aan met een bereik van ongeveer duizend kilometer. De leveringen zullen tussen 2026 en 2030 plaatsvinden.
Polen heeft al JASSM-raketten met een bereik van 370 kilometer. Die gebruikt het in zijn F-16-vliegtuigen.
Het contract, dat dinsdag officieel wordt ondertekend, maakt deel uit van een modernisering van het Poolse leger. Die modernisering wordt versneld door de Russische oorlog tegen Oekraïne.
Als reactie op de Russische dreiging heeft Warschau zijn defensiebudget verhoogd tot ongeveer 4 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Dat is het hoogste percentage van alle NAVO-lidstaten.
Eén dode bij Russische aanval op Charkiv
Bij een Russische aanval op de stad Charkiv is vandaag één burger om het leven gekomen en zijn tien gewonden gevallen. Dat meldt de gouverneur van de regio op Telegram.
Het zou gaan om een aanval met een geleide bom, een bom die na het afvuren nog bijgestuurd kan worden. De aanval valt niet onafhankelijk te verifiëren; Rusland heeft nog niet gereageerd en doet dat vrijwel nooit. Op foto’s van persbureaus zijn meerdere beschadigde gebouwen en een beschadigde weg in de stad te zien.
Rusland opende in de regio Charkiv zo’n twee weken geleden een nieuw front in de oorlog, toen troepen de grens bij het dorp Vovtsjansk overtrokken. Het Russische offensief in het noorden van Charkiv is volgens Oekraïne inmiddels stilgevallen.
Een zwaarbeschadigde weg in Charkiv.Beeld REUTERS Dylan van Bekkum
EU zet Voice of Europe op sanctielijst
De Europese Unie heeft de pro-Russische nieuwssite Voice of Europe en de zakenmannen Viktor Medvedtsjoek en Artem Martsjevsky op haar sanctielijst gezet. De lidstaten achten de site en de twee mannen verantwoordelijk voor de verspreiding van fake news over de Russische inval in Oekraïne.
Voice of Europe voerde "een systematische, internationale campagne van manipulatie van media en het verdraaien van feiten om Oekraïne, de EU en haar lidstaten te destabiliseren", zo stelt de EU in een mededeling. De site fungeerde ook als "een vehikel voor het doorsluizen van financiële middelen bestemd voor het vergoeden van propagandisten en het uitbouwen van een netwerk om vertegenwoordigers van politieke partijen in Europa te beïnvloeden".
De vroegere Oekraïense volksvertegenwoordiger en zakenman Viktor Medvedtsjoek wordt omschreven als iemand met nauwe banden met president Vladimir Poetin, die via partners verscheidene Oekraïense media controleert en gebruikt om "pro-Russische propaganda te verspreiden". Eén van die partners is Martsjevsky, die door de EU wordt bestempeld als "een verdoken leider" van Voice of Europe.
Sinds de Russische invasie van Oekraïne in februari 2022 heeft de EU meer dan 2.100 individuen en organisaties sancties opgelegd. Hun activa op Europees grondgebied worden bevroren en ze mogen niet langer geld ontvangen van Europese burgers en bedrijven. Tegen de individuen op de lijst wordt er ook een Europees inreisverbod uitgevaardigd.
Eerder besloot de EU al om Voice of Europe offline te halen. De nieuwssite kwam enkele maanden geleden in het nieuws nadat de Tsjechische inlichtingendiensten het bestaan van een netwerk hadden onthuld dat door Moskou wordt gefinancierd en via de website van Voice of Europe pro-Russische propaganda in Europa verspreidde.
Oekraïense opperbevelhebber: 'Franse instructeurs naar Oekraïne'
De Oekraïense opperbevelhebber Oleksandr Syrsky heeft vandaag de nodige documenten getekend die Franse instructeurs moeten toelaten om binnenkort hun opleidingen op Oekraïens grondgebied te geven. Dat kondigt Syrsky op Telegram aan. Vanuit Franse zijde is er nog geen bevestiging dat binnenkort Franse militairen naar Oekraïne zullen trekken, maar Frans president Emmanuel Macron ijvert wel al langer voor dat idee.
"Ik ben blij het Franse initiatief te mogen verwelkomen om instructeurs naar Oekraïne te sturen om Oekraïense soldaten op te leiden", aldus Syrsky na een gesprek dat hij samen met minister van Defensie Roestem Oemerov had met de Franse minister van Defensie Sebastien Lecornu. "Ik heb de nodige documenten al ondertekend die de eerste Franse instructeurs zullen toelaten onze trainingscentra binnenkort te bezoeken zodat ze onze infrastructuur en medewerkers kunnen leren kennen."
Tot nog toe werden Oekraïense militairen vooral in het buitenland opgeleid door militaire instructeurs van de bondgenoten van het land. Maar steeds meer landen denken na om die opleidingen in Oekraïne zelf te geven, om meer snelheid te kunnen maken. Syrsky heeft het over een "ambitieus project" en zegt dat "de Franse vastberadenheid" andere landen zal aanmoedigen het Franse voorbeeld te volgen.
Drie doden bij Russische aanval op Mykolajiv
Een Russische luchtaanval op de Zuid-Oekraïense stad Mykolajiv heeft vanmiddag drie burgers gedood. Dat melden Oekraïense hulpdiensten. Ook raakten vijf mensen gewond.
De luchtaanval valt momenteel niet onafhankelijk te verifiëren; Rusland heeft nog niet gereageerd en doet dat vrijwel nooit. De aanval zou een brand hebben veroorzaakt in verschillende winkelpanden in de stad.
Mykolajiv werd aan het begin van de Russische invasie en in de afgelopen winter regelmatig door Rusland onder vuur genomen, met grote verwoestingen tot gevolg. De afgelopen maanden was het rustiger wat betreft aanvallen op de stad.
Dylan van Bekkum
Spanje zegt 1 miljard euro militaire hulp toe aan Kiev
De veiligheidsovereenkomst die Spanje en Oekraïne maandag tijdens het officiële bezoek van de Oekraïense president Zelensky aan Madrid hebben ondertekend, omvat een miljard euro aan militaire hulp van Madrid, zo heeft de Spaanse premier Pedro Sanchez bekendgemaakt.
"De overeenkomst omvat een militaire steuntoezegging voor 2024 van een miljard euro, die Oekraïne in staat zal stellen zijn defensiecapaciteit te versterken in het licht van het Russische offensief", zei Sanchez op een gezamenlijke persconferentie met de Oekraïense president.
"We zullen Oekraïne bijstaan zolang dat nodig is", aldus Sanchez, die ook zei dat Spanje Leopard-tanks aan Kiev zou leveren. Zelensky was eerder op maandag gearriveerd in Spanje en werd op de luchthaven ontvangen door koning Felipe. Die ontvangst door het staatshoofd onderstreept dat Spanje veel waarde hecht aan het bezoek van de Oekraïense leider. Die tekende later de veiligheidsdeal met de Spaanse premier die voorziet in meer wapensteun.
De militaire hulp van Madrid aan Kiev is tot nu toe beperkt gebleven. Zelensky van zijn kant riep het Westen op om Rusland te dwingen vrede te sluiten "met alle noodzakelijke middelen". Hij verklaarde op een persconferentie dat Rusland deze maand al zo'n 3.200 geleide bommen heeft gebruikt bij aanvallen op zijn land. De Oekraïners zouden niet de middelen hebben om de grootschalige bombardementen te stoppen.
Zelensky reist dinsdag door naar Lissabon voor een ontmoeting met de Portugese president en premier, zo maakte de Portugese regering bekend.
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky en de Spaanse premier Pedro Sanchez in Madrid.Beeld AP Oekraïense drone valt op ‘recordafstand’ Russische waarschuwingsradar aan
Een Oekraïense langeafstandsdrone heeft op ‘recordafstand’ een Russische waarschuwingsradar aangevallen in de buurt van de stad Orsk, in de Russische regio Orenburg. Dat zegt een inlichtingenbron tegen het Oekraïense medium Kyiv Independent. De stad ligt volgens de bron op zo’n 1.800 kilometer van het lanceerpunt.
De aanval zou zijn uitgevoerd door de Oekraïense inlichtingendienst. Of er schade is aangericht aan de radar is onbekend. Hoewel Moskou nog niet heeft gereageerd op de Oekraïense bewering, meldden verschillende Russische media dat er gisteren een drone is neergekomen in de Orenburg-regio. Daarbij zou niemand gewond zijn geraakt.
Het doelwit van de aanval was een Russische ‘Voronezh M’-radar, die bedoeld is om vijandige raketaanvallen vroegtijdig te detecteren en te waarschuwen voor een (nucleaire) aanval. Het bereik van de radar is tot wel 6.000 kilometer. Volgens het Russische persbureau TASS zijn in 2017 drie van deze radars geïnstalleerd, waaronder een in de regio Orenburg.
Volgens de bron is vorige week donderdag ook al een Voronezh-radar bestookt met een drone. Dit zou dichtbij de stad Armavir zijn geweest, gelegen in de zuidelijke Krasnodar Krai-regio. Daar zou als gevolg van de aanval een brand zijn uitgebroken. Het medium RFE/RL, dat wordt gefinancierd door de Verenigde Staten, spreekt op basis van satellietbeelden van ‘significante schade’ aan die radar.
Twitter bericht wordt geladen...
Sebas van Aert
Koning Felipe verwelkomt Oekraïense president Zelensky in Spanje
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky is maandag aangekomen in Spanje. De Oekraïense leider landde in de ochtend op de luchthaven Madrid Barajas. Bij aankomst stond de Spaanse koning Felipe op Zelensky te wachten, zo is te zien op foto's van het Spaanse hof.
Zelensky had maandag eerst een ontmoeting met de Spaanse premier Pedro Sánchez om te praten over militaire steun aan Oekraïne, dat in oorlog is met Rusland. Volgens de krant El País gaat het om 1,1 miljard euro aan militaire hulp en materieel (zie eerdere berichtgeving).
De Oekraïense president gaat ook bezoek bij het Koninklijk Paleis in Madrid. Koning Felipe en koningin Letizia organiseren daar een lunch.
Zelensky zou oorspronkelijk eerder deze maand al naar Spanje komen. Het bezoek werd geannuleerd nadat gevechten oplaaiden in het gebied rondom de stad Charkiv.
De Spaanse koning Felipe en de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Beeld via REUTERS Stoltenberg: 'Handen van Oekraïne gebonden door beperkingen op inzet wapens in Rusland'
De handen van Oekraïne zijn gebonden door beperkingen op de inzet van wapens in Rusland die zijn geleverd door westerse bondgenoten. Dat heeft NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg maandag in Sofia gezegd.
Verschillende landen hebben het gebruik van de wapens die ze aan Oekraïne leveren, beperkt tot het grondgebied van Oekraïne, waaronder de Krim en de Donbas, en hebben aanvallen op Russisch grondgebied verboden.
"Dit maakt het heel erg moeilijk voor de Oekraïners om zichzelf te verdedigen", verklaarde Stoltenberg bij de opening van een NAVO-bijeenkomst in de Bulgaarse hoofdstad.
"Ik denk dat het tijd is om een aantal van deze beperkingen te heroverwegen", aldus Stoltenberg. "Kiev heeft het recht om zichzelf te verdedigen en daarom het recht om legitieme militaire doelen buiten Oekraïne aan te vallen", benadrukte hij.
NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg.Beeld ANP / EPA De secretaris-generaal van de NAVO heeft in het verleden gepleit voor het opheffen van westerse beperkingen.
"Maar", benadrukte hij maandag, "dit is een beslissing voor de geallieerden. Sommigen van hen hebben geen beperkingen opgelegd, maar anderen wel," voegde hij eraan toe, zonder verdere details te geven.
De Verenigde Staten, de belangrijkste leverancier van militaire hulp aan Oekraïne, en andere Europese landen zoals Duitsland, hebben zich zeer terughoudend opgesteld bij het leveren van wapens zonder beperkingen.
Toch zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken onlangs, tijdens een bezoek aan Kiev op 15 mei, dat het aan Oekraïne is om te beslissen. "We hebben aanvallen buiten Oekraïne niet aangemoedigd of bepleit, maar uiteindelijk is het aan Oekraïne om zijn eigen beslissingen te nemen over hoe het deze oorlog voert", zei hij.
Rusland laat niet na het Westen te waarschuwen voor elke aanval op zijn grondgebied met westerse wapens.
Rusland: twee dorpen in Oekraïne veroverd
Russische troepen hebben twee Oekraïense dorpen veroverd. Dat zegt het Russische ministerie van Defensie op maandag. Het zou gaan om de dorpen Ivanivka (in de oblast Charkiv) en Netailove (oblast Donetsk). De berichten zijn niet onafhankelijk te verifiëren.
Rusland wint al enige tijd terrein in het oosten van Oekraïne. Op 10 mei lanceerde Rusland een nieuw offensief in de regio Charkiv in het noordoosten. Het Oekraïense leger beweerde daar afgelopen vrijdag wel de Russische troepen een halt te hebben toegeroepen.
Het levensgevaarlijke werk van de elektriciens in Charkiv: ‘Hier sturen we uiterst ervaren kerels op af’
In de eerste helft van mei werd 80 procent van de energievoorzieningen in Oekraïne aangevallen door Russische raketten en glijbommen. In de regio Charkiv liep dat aantal op tot bijna 90 procent. De Morgen ging op stap met de elektriciens van Energo: "Het is altijd weer spannend."
Beeld Vincent Haiges Polen presenteert plannen voor versterking oostelijke grens
Polen heeft plannen gepresenteerd om de grens met Rusland en Belarus te versterken. Er moeten onder meer verdedigingswerken worden aangelegd. Minister van Defensie Wladyslaw Kosiniak-Kamysz sprak over de grootste operatie om de Poolse oostgrens, en daarmee de oostelijke NAVO-flank, weerbaarder te maken sinds 1945.
Het initiatief wordt 'Oostelijk Schild' genoemd en er is een bedrag mee gemoeid van 10 miljard zloty, omgerekend zo'n 2,3 miljard euro. Naast de nieuwe fortificaties komen er ook communicatiesystemen en wordt antidronetechnologie aangeschaft.
Een onderminister vertelde dat de eerste investeringen in 2025 worden gedaan. De werkzaamheden worden naar verwachting in 2028 afgerond. Polen hoopt ook EU-geld te ontvangen voor sommige onderdelen van het project. De regering had eerder ook de defensie-uitgaven al verhoogd na de Russische inval in Oekraïne.
Het is niet de eerste keer dat Polen de oostelijke buitengrens van de EU en de NAVO versterkt. De vorige regering had metershoge hekwerken laten neerzetten bij de grens met Belarus om ongedocumenteerde migranten tegen te houden.
Polen grenst in het oosten aan Belarus, de Russische exclave Kaliningrad en aan Oekraïne. In de Oekraïense grensregio Lviv worden regelmatig aanvallen gemeld en het is voorgekomen dat projectielen door het luchtruim van Polen vlogen.
Ook andere Oost-Europese landen voeren de veiligheidsmaatregelen aan de grens op. Litouwen maakte vorige week bekend dat een groep NAVO-landen, waaronder ook Polen, heeft afgesproken om een 'dronemuur' te creëren. Er worden dan onbemande vliegtuigjes ingezet om het grensgebied beter te beschermen.
Duitse legerofficier krijgt 3,5 jaar cel wegens spionage voor Rusland
Een officier van de Duitse krijgsmacht heeft maandag in Düsseldorf 3,5 jaar cel gekregen wegens spionage voor Rusland. Als kapitein bij de Bundeswehr was de 54-jarige verantwoordelijk voor elektronische oorlogsvoeringssystemen. Hij gaf Rusland vertrouwelijke militaire documenten na de invasie van Oekraïne.
Volgens de aanklager gaf Thomas H. op eigen initiatief informatie door aan de Russische geheime diensten. Volgens de man was dat in de hoop om een nucleaire escalatie in de oorlog in Oekraïne te voorkomen.
Thomas H. had informatie van de Bundeswehr op een harde schijf gedownload en in de brievenbus van het Russische consulaat gedeponeerd. Hij fotografeerde ook opleidingsdocumenten van de luchtmacht met zijn mobiele telefoon.
Vanaf mei 2023 stuurde de kapitein vervolgens meerdere keren op eigen initiatief vertrouwelijke informatie naar het Russische consulaat in Bonn en de Russische ambassade in Berlijn. Hoewel hij geen antwoord kreeg, probeerde hij het steeds opnieuw: per post, per e-mail, met telefoontjes via internet en vanuit een telefooncel.
Agenten van de federale recherche arresteerden de kapitein op 9 augustus in Koblenz.
‘Spanje levert Patriot-raketten en tanks aan Oekraïne’
Spanje zal een nieuw wapenpakket van 1,13 miljard euro toezeggen aan Oekraïne. Dat schrijft de Spaanse krant El País. De nieuwe steun zal, volgens de krant, maandag aangekondigd worden tijdens een bezoek van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky aan Madrid.
Het wapenpakket zou bestaan uit de levering van negentien Leopard 2A4-tanks en Patriot-raketten. Oekraïne vraagt al langer om de levering van bijkomende luchtverdedigingssystemen, zoals Patriot. Spanje zou ook anti-dronesystemen en munitie leveren.
De Spaanse regering heeft nog niet gereageerd op de berichtgeving.
Een Duits Patriot-luchtverdedigingssysteem in Litouwen.Beeld AFP ‘Russische beschietingen doden vier Oekraïense burgers’
Russische aanvallen op drie steden in de regio Donetsk hebben drie mensen het leven gekost. Dat zegt het Oekraïense Openbaar Ministerie. De burgers zouden omgekomen zijn in Siversk in het noorden van de regio en verder naar het zuiden in Krasnohorivka en Tjasiv Jar.
Het Russische leger is opgerukt naar Tjasiv Jar, de toegangspoort tot andere steden in de regio Donetsk.
Ook in de buurt van de stad Tsjoehoejiv, ten zuidoosten van Charkiv, is een burger om het leven gekomen, zo zegt het Openbaar Ministerie. Op zaterdag kwamen er nog minstens veertien mensen om het leven bij een aanval op een doe-het-zelfzaak.
De berichten zijn niet onafhankelijk te verifiëren.
Zelensky maandag in Madrid voor ontmoeting met Sanchez
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky, die er bij zijn bondgenoten op aandringt hun hulp op te voeren om het Russische offensief tegen te gaan, heeft maandag in Madrid een ontmoeting met de Spaanse premier Pedro Sanchez. Dat maakte de Spaanse regering zondag bekend.
"De voorzitter van de regering, Pedro Sanchez, zal de president van Oekraïne ontvangen" om 12 uur 's middags, waarna de twee leiders een persconferentie zullen houden, kondigden de diensten van de Spaanse premier aan in een persbericht.
VS zullen aan vredesconferentie in Zwitserland deelnemen
De Verenigde Staten zullen aan de conferentie over vrede in Oekraïne deelnemen die in juni in Zwitserland wordt gehouden. Dat hebben hoge Amerikaanse functionarissen zondag aan persbureau Reuters gezegd. De functionarissen preciseerden niet op welk niveau de VS vertegenwoordigd zouden zijn of wie naar Luzern zou afreizen.
De vredesconferentie komt er op verzoek van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Hij riep de presidenten Joe Biden en Xi Jinping zondag op deel te nemen.
Italië kant zich tegen inzet van geleverde wapens tegen doelen op Russisch grondgebied
Rome verzet zich tegen het gebruik van aan Oekraïne geleverde wapens tegen doelwitten op het Russische grondgebied. Dat heeft de Italiaanse premier Giorgia Meloni zondag herhaald naar aanleiding van uitspraken van de secretaris-generaal van de NAVO, Jens Stoltenberg, die de deur openzette voor deze optie.
"Ik weet niet waarom de heer Stoltenberg zoiets gezegd heeft, ik denk dat we heel voorzichtig moeten zijn. Ik ben het ermee eens dat de NAVO vastberaden moet blijven, niet het signaal moet geven dat ze zwicht", zei Meloni in een televisie-uitzending.
Stoltenberg zei zaterdag in een interview met het weekblad The Economist dat "de tijd was gekomen voor de bondgenoten om te bekijken of sommige beperkingen op het gebruik van de wapens die ze aan Oekraïne leveren, opgeheven kunnen worden". "Vooral nu er belangrijke gevechten in Charkiv aan de gang zijn. Het is voor Oekraïne veel moeilijker zich te verdedigen als het deze wapens niet tegen legitieme militaire doelwitten op Russisch grondgebied mag gebruiken", aldus Stoltenberg.
Zijn verklaringen lokten verontwaardiging uit in Rome, dat Oekraïne militair steunt maar een uitbreiding van het conflict vreest.
Vicepremier Matteo Salvini reageerde fel op de uitspraken van Stoltenberg. "Deze meneer moet ofwel vergeving vragen, of zijn uitspraken rechtzetten of ontslag nemen", zei hij op een verkiezingsmeeting in Napels. De Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken, Antonio Tajani, had zaterdag al gezegd dat "de militaire instrumenten die Italië levert, binnen Oekraïne moeten worden gebruikt" en niet op Russisch grondgebied.
EU-Raadsvoorzitter Charles Michel pleit voor betere luchtafweer voor Oekraïne
EU-Raadsvoorzitter Charles Michel heeft de Russische raketaanval op een doe-het-zelfzaak in de Oekraïense stad Charkiv veroordeeld. Bij die aanslag kwamen minstens veertien mensen om het leven. Michel noemde de aanval op X "afschuwelijk".
"De pogingen van Rusland om Oekraïense burgers te terroriseren als onderdeel van zijn aanvalsoorlog tegen Oekraïne zijn misdadig", schreef de voorzitter van de Europese Raad op het socialemediaplatform. "Samen kunnen we de wrede aanvallen van Rusland stoppen. We moeten dringend werk maken van een oplossing voor een alomvattende luchtverdediging voor Oekraïne."
De drukke doe-het-zelfzaak werd zaterdag geraakt door Russische geleide projectielen. Er zouden bij de aanvallen ook meer dan veertig gewonden zijn gevallen. Nog zeker tien mensen zijn vermist.
Zelensky nodigt Amerikaanse en Chinese presidenten uit voor vredestop in Zwitserland
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft zondag de Amerikaanse president Joe Biden en de Chinese president Xi Jinping gevraagd om deel te nemen aan een vredestop die op 15 en 16 juni gepland is in Zwitserland.
"Ik roep de wereldleiders op (...), president Biden, de leider van de Verenigde Staten, en president Xi, de leider van China (...), alstublieft, steun de vredestop met uw leiderschap en uw deelname", aldus Zelensky in een videoboodschap.
De vredesconferentie is gepland in de stad Luzern. Zwitserland heeft meer dan 160 delegaties uitgenodigd, maar Rusland nog niet. Rusland, dat Oekraïne op 24 februari 2022 binnenviel, liet weten geen interesse te hebben in een deelname aan deze conferentie.
Het Kremlin heeft al herhaaldelijk laten weten dat het aan geen enkele onderhandeling zal deelnemen als Kiev niet akkoord gaat met een annexatie door Rusland van de zowat 20 procent van het Oekraïense grondgebied die momenteel door Rusland bezet wordt.
'Russische luchtaanvallen met raketten en drones'
Het Oekraïense leger stelt op haar Telegram-kanaal dat Rusland in de nacht van zaterdag op zondag luchtaanvallen uitvoert met raketten en drones. De doelen van de nachtelijke aanvallen zouden vooral in het westen van Oekraïne liggen. Er werden onder meer explosies gemeld in de regio Chmelnytsky, waar een belangrijke Oekraïense luchtmachtbasis ligt.
Ook is Lviv bij de grens met Polen aangevallen, schrijft de burgemeester van die stad op Telegram. Een gedegen beeld van de schade door de aanvallen is er nog niet, stelt persbureau 'DPA'.
In Kiev is volgens de publieke omroep 'Suspilne' in de nacht van zaterdag op zondag ook een explosie gehoord. In de stad zochten veel mensen beschutting tegen de luchtaanvallen in schuilkelders.
Door Russische raketaanvallen op de Oost-Oekraïense stad Charkiv kwamen zaterdag al zeker elf mensen om het leven, laat de gouverneur van de regio weten op zondagochtend. Eerder werd nog melding gemaakt van zes doden, en veertig gewonden. De meeste slachtoffers vielen in een grote en drukke doe-het-zelfzaak in een winkelcentrum. De zaak werd geraakt door waarschijnlijk twee geleide projectielen.
Door Oekraïense beschietingen van Russische dorpen in het grensgebied bij Belgorod zijn volgens de plaatselijke autoriteiten zaterdag ook vier personen gedood. De Russische grensstreek, circa 50 kilometer ten noorden van de Oekraïense stad Charkiv, wordt sinds de Russische inval in Oekraïne in februari 2022 vaak onder vuur genomen.
Zeker zes doden bij Russische raketaanval op bouwmarkt in Charkiv
Door Russische raketaanvallen op de Oost-Oekraïense stad Charkiv zijn zaterdag ten minste zes mensen om het leven gekomen. Veertig anderen raakten gewond. De meeste slachtoffers vielen in een grote en drukke bouwmarkt, die werd geraakt door geleide projectielen.
Burgemeester Ihor Terechov noemde het bombarderen van een winkelcentrum "puur terrorisme". Naar schatting waren er op het moment van de aanval zo'n tweehonderd mensen binnen. Na de inslag brak een enorme brand uit in het complex.
President Volodymyr Zelensky reageerde ontsteld op de nieuwssite Ukrinform. "Weer een nieuwe uiting van Russische waanzin, anders kan ik het niet noemen. Een aanval op een overduidelijk civiel doel, een bouwmarkt. Een van de grootste, op zaterdag, op klaarlichte dag. Alleen compleet gestoorden zoals Poetin zijn in staat mensen op zo'n walgelijke wijze te vermoorden en te terroriseren."
Zeker twee doden bij Oekraïense beschieting van Russisch dorp
Bij de Oekraïense beschieting van een Russisch dorp, ruim 10 kilometer van de Oekraïense grens bij Belgorod, zijn volgens de plaatselijke autoriteiten een man en een vrouw gedood. Ze bezweken aan de gevolgen van granaatscherven die afkomstig waren van een Oekraïense MLRS (Multiple Launch Rocket System). Tien mensen, onder wie een kind van 8 jaar, raakten gewond volgens de Russische gouverneur van de regio.
Meer dan twintig woningen zouden bij de beschieting van Oktjabrski zijn beschadigd. De Russische grensstreek, circa 50 kilometer ten noorden van de Oekraïense stad Charkiv, wordt sinds de Russische inval in Oekraïne in februari 2022 vaak onder vuur genomen.
Minstens twee doden bij Russische aanval op bouwmarkt in Charkiv
In de Oekraïense stad Charkiv zijn zaterdag zeker twee mensen om het leven gekomen bij een Russische aanval op een winkel met bouwmateriaal. Dat heeft de burgemeester van de stad, Igor Terechov, aangekondigd op Telegram. Er zijn ook meerdere gewonden en vermisten.
De bouwmarkt maakt deel uit van een groter winkelcomplex dat werd geraakt door twee Russische raketten. Volgens gouverneur Oleg Sinegoebov staat een oppervlakte van 15.000 vierkante meter in brand. Burgemeester Terechov spreekt van "puur terrorisme".
"Momenteel weten we dat er mogelijk meer dan 200 mensen binnen in de hypermarkt waren. Alle diensten zijn ter plaatse om de mensen hulp te bieden en de brand te blussen", aldus Zelensky op Telegram.
Charkiv telde voor de oorlog 1,5 miljoen inwoners en is daarmee de op een na grootste stad in Oekraïne. De stad ligt in het noordoosten van het land, dicht bij de Russische grens, en is daarom geregeld het doelwit van Russisch raketvuur. Donderdag vuurde Rusland vijftien raketten op Charkiv af, met zeven doden tot gevolg. Een drukkerij in de stad raakte toen volledig vernield.
Op 10 mei begonnen de Russen een grondoffensief in de regio. Maar volgens de Oekraïense president Volodymyr Zelensky kon het Oekraïense leger vrijdag de controle over een aantal door de Russen veroverde gebieden ten noorden van Charkiv teruggrijpen.
Strafrechtelijk onderzoek in Oekraïne naar legereenheid vanwege 'onzorgvuldige houding' bij verdediging van Charkiv
Oekraïense autoriteiten zijn een strafrechtelijk onderzoek gestart naar een brigade die gestationeerd is in de regio Charkiv. Volgens het onderzoeksbevel is de 125ste Brigade mogelijk nalatig geweest toen de Russen twee weken terug een offensief begonnen in de regio. Het Russische leger veroverde in korte tijd meer dan honderd vierkante kilometer in het grensgebied en enkele dorpen.
Het Oekraïense Staatsonderzoeksbureau (DBR), dat belast is met onder meer de vervolging van ambtelijke misdrijven, vermoedt dat de brigade "zijn verdediging van posities aan de grens van de regio Charkiv niet op de juiste manier heeft georganiseerd". Er zou sprake zijn van een "onzorgvuldige houding".
De DBR verwijt het de brigade dat er "posities zijn verlaten". Dat heeft geleid tot terreinverlies, verlies van militaire apparatuur en van mensenlevens. In totaal worden er 28 commandanten en andere leidinggevende militairen verantwoordelijk gehouden voor de Oekraïense verliezen.
Hoewel het offensief in Charkiv nog altijd voortduurt, zegt Oekraïne het front in de afgelopen week te hebben gestabiliseerd. Volgens president Zelensky lijdt Rusland, ondanks de terreinwinst, zware verliezen. Voor elke Oekraïense soldaat zouden er acht Russische sneuvelen. Die bewering valt niet onafhankelijk te verifiëren, maar ook analisten in de VS en het VK spreken van hoge Russische sterftecijfers.
In Oekraïne klinkt ook kritiek op het Westen over het offensief in Charkiv. De meeste westerse landen staan niet toe dat Oekraïne geleverde wapens gebruikt om doelen in Rusland aan te vallen. Daarom zou het land de troepenopbouw van Rusland aan de grens niet hebben kunnen tegengaan. Dat was voor NAVO-baas Jens Stoltenberg reden om zijn lidstaten op te roepen hun bezwaren tegen aanvallen op Russisch grondgebied te laten vallen.
Joram Bolle
Oekraïense drone heeft mogelijk Russisch waarschuwingssysteem voor kernbommen beschadigd
Een Russisch waarschuwingssysteem voor kernbommen zou beschadigd geraakt zijn bij een Oekraïense droneaanval. Foto's van schade aan de installatie in de buurt van de stad Armavir, in het zuiden van Rusland, zijn opgedoken op Russische en Oekraïense zenders, zo schreef het Amerikaanse Institute of War vrijdagavond. Aan Russische zijde uitte de voormalige NAVO-ambassadeur Dmitri Rogozin zich zaterdag over het incident. Hij sprak op X over schade aan "een sleutelelement van de militaire controle over strategische kernwapens". Een officiële bevestiging is er nog niet.
Rogozin, die ondertussen in de Russische Senaat zetelt, verweet de VS de aanval gepland te hebben of er toch minstens van op de hoogte te zijn geweest. Hij waarschuwde dat dergelijke incidenten de wereld dichter bij een kernoorlog brengen. Het Kremlin en het Russische ministerie van Defensie lieten zich nog niet uit over de zaak.
De aanval zou in de nacht van woensdag op donderdag hebben plaatsgevonden, toen Oekraïne ook een communicatiepost van het Russische leger op de Krim onder vuur nam. De Russische radar in Armavir zou volgens berichten kernwapens vanop 6.000 kilometer kunnen spotten. De radar staat in voor de bewaking van het luchtruim boven de Krim en Zuidwest-Europa tot aan de Atlantische Oceaan.
Rusland claimt verovering van dorpje in oosten van Oekraïne
Het Russische leger heeft zaterdag de verovering geclaimd van het dorpje Archanhelske, in de oblast Donetsk in het oosten van Oekraïne. Begin mei veroverde het Russische leger nog het nabijgelegen dorpje Otsjeretyne en sindsdien zette het er zijn gestage opmars door.
Rusland wint al maanden bij mondjesmaat terrein in het oosten van Oekraïne. Op 10 mei lanceerde het ook een nieuw offensief in de regio Charkiv in het noordoosten. Het Oekraïense leger beweerde daar vrijdag wel de Russische troepen een halt te hebben toegeroepen.
NAVO-baas Stoltenberg wil dat lidstaten Oekraïne toestaan doelen diep in Rusland te treffen
Oekraïne moet ook militaire doelen kunnen treffen op Russische bodem met westerse wapens, vindt NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg. Hij doet in een interview met The Economist een oproep aan landen die wapens leveren om Oekraïne geen restricties meer op te leggen over waar de wapens mogen worden ingezet.
Met zijn opmerkingen geeft Stoltenberg een flinke zet aan een discussie die al heel lang duurt. Vooral de VS en Duitsland zijn bevreesd om Oekraïne toestemming te geven militaire doelen in Rusland aan te vallen uit angst voor escalatie. Zij vinden dat Oekraïne wel zijn eigen territorium mag verdedigen, maar willen niet dat hun wapens in Rusland worden ingezet. Het VK heeft recent als eerste grote NAVO-lidstaat gezegd dat Oekraïne ook doelen in Rusland mag treffen. Oekraïne gebruikt Britse Storm Shadow-langeafstandsraketten.
Secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg.Beeld ANP / EPA Stoltenberg verwijst in zijn oproep onder meer naar het Russische offensief dat gaande is in de regio Charkiv, aan de grens met Rusland. Vanwege restricties kon Oekraïne de Russen niet met westerse wapens aanvallen toen hun troepenopbouw nog bezig was aan de Russische kant van de grens. Daardoor kon Oekraïne "zijn recht op zelfverdediging niet uitvoeren", aldus Stoltenberg.
Op dit moment valt Oekraïne al geregeld doelen aan in grensregio’s zoals Belgorod. Ook slaan ze diep in Rusland toe bij bijvoorbeeld olie- en gasinstallaties. Daarvoor zet Oekraïne drones in, waarvan de slagkracht veel kleiner is dan van raketsystemen.
Joram Bolle
