Geniet van je chocolade, binnen 5 jaar is het onbetaalbaar

Een reep chocolade, een Mars, met Sinterklaas een letter in je schoen. Het wordt luxe, want de prijzen rijzen straks de pan uit. Chinezen en Indiërs eten zo veel chocola, dat Afrikaanse cacaoboeren het niet meer kunnen bijbenen.

Het fotomoment is voor Chinezen net zo belangrijk als de chocola, weten ze bij Mars. De 'Chinese muur van chocolade' is dan ook de blikvanger in de net geopende M&M's winkel in Shanghai. De wand van 132 buizen, elk gevuld met M&M's in een bepaalde kleur, is ideaal voor een chocoladeselfie.

Mars maakte werk van deze vijfde flagship store ter wereld, de eerste in Azië. Niet gek, want Chinezen ontpoppen zich tot ware chocoholics. Kochten ze in 2010 samen nog 40.000 ton chocola, dit jaar is de afzet bijna verdubbeld, tot 70.000 ton. "Het is in China nu een hit om bij bruiloften een doosje chocola op tafel te hebben", weet Bob Stuurman van cacaohandel Huyser Möller in Edam. Hij handelt volop met Chinezen. "Vooral in de bovenlaag, maar dat zijn daar natuurlijk ook zomaar honderd, tweehonderd miljoen mensen"

Wereldmarkt
Omdat in andere opkomende landen als India en Brazilië ook steeds meer mensen geld hebben voor een reep of doos bonbons, explodeert de vraag naar cacao op de wereldmarkt. Daarnaast wordt in het Westen pure chocolade steeds populairder - met wel 70 procent cacao in plaats van de 10 procent in een doodgewone reep melkchocolade. Er ontstaat dus een gebrek aan de belangrijkste grondstof.

In 2020 is er een tekort van 1 miljoen ton cacao, goed voor ruim 7 miljard chocoladerepen, schatten grote chocoladefabrikanten als Mars en het Zwitserse Barry Callebaut. Nog 10 jaar verder en er is zelfs 2 miljoen ton cacao minder op de markt dan nodig om aan de vraag van consumenten te voldoen. Nu al slinken de voorraden: vorig jaar aten we met z'n allen enkele tienduizenden tonnen meer dan er werd geproduceerd.

Luxeproduct
Als niemand actie onderneemt kan chocola zomaar een luxeproduct worden, waarschuwde landbouwkenner Edward George van de Afrikaanse Ecobank. "Een beetje zoals champagne: iets dat we ons niet allemaal kunnen veroorloven." De afgelopen jaren steeg de prijs van cacao al flink. Een kilo was de afgelopen 7 jaar gemiddeld 87 procent duurder dan in de periode 1993-2007. Als het gat tussen vraag en aanbod nog groter wordt, is er voor het gewone volk straks alleen nog imitatiechocola, met smaakstoffen en palmolie in plaats van echte cacaoboter.

Leveranciers, voornamelijk kleine boeren in Ghana en Ivoorkust, slagen er namelijk niet in meer te produceren. "Cacao verbouwen loont niet", zo vat Hans Perk van ontwikkelingsorganisatie Solidaridad het probleem samen. "De boeren leven in armoede. Ze kunnen hun kinderen niet naar school sturen, laat staan dat ze kunnen investeren in extra productie"

Schaarste
Cacaoplanters in Afrika zien de opbrengst van hun lapjes grond juist alleen maar teruglopen door droogte, oude bomen en uitgeputte bodem. Kunstmest zou helpen, zegt ontwikkelingseconoom Kees Burger van de Universiteit Wageningen. "Maar de infrastructuur is in die landen tamelijk beroerd. Cacao wordt ver van de bewoonde wereld verbouwd, er is vaak gewoon geen winkel waar je kunstmest kunt kopen."

Als de prijzen stijgen door schaarste, neemt normaal gesproken het aanbod vanzelf toe, omdat het aantrekkelijker wordt om meer te produceren. Maar de cacaomarkt werkt niet zo soepel, weet Hans Perk. "De boeren zijn ongeorganiseerd en hebben geen toegang tot informatie en kredieten. Ze produceren bovendien zo weinig, dat hun inkomen marginaal blijft als ze wat meer per kilo krijgen."

Actie
De oplossing ligt in meer land, trainingen, leningen en betere meststoffen en planten voor de boeren, stelt Perk. De productie per hectare kan daarmee worden verdrievoudigd, schat hij. Diverse chocoladegiganten betalen mee aan projecten om dat voor elkaar te krijgen. Want hoge prijzen mogen dan aantrekkelijk lijken voor fabrikanten, als ze meer wereldburgers aan de chocola willen krijgen hebben ze juist belang bij voldoende aanvoer van cacao en bescheiden tarieven.

Perk pleit voor meer actie. Want er mag dit jaar dan wel onverwacht een recordoogst zijn binnengehaald in Ivoorkust, als de omstandigheden van de kleine producenten niet verbeteren krimpt de cacaovoorraad de komende jaren gestaag verder.

De Afrikaanse cacaoboer sterft namelijk langzaam uit. "Voor jonge mensen is cacao niet interessant. Zij zoeken een baan in de stad of gaan palmolie of rubber verbouwen. Dat levert veel meer op." (br.hln)