Er was te Bellegem een plechtigheid geplant bij het eeuwfeest van de schuttersgilde ( welke ten huidige dage nog steeds bestaat) Etienne die er deel van uitmaakte, stelde voor om de mensen voor dit feest warm te maken, en zich uit te geven als belleman en zodoende aan de kerkdeur staan om de oorkonde af te lezen. Het voorstel werd aanvaard en de week daarop stond hij aan de kerkdeur na iedere mis. Dit met trommel geroffel (Je moet weten dat bij de Franse bezetting het nieuws zo werd aangekondigd. Later door de bel)
De teksten werden geschreven in het Oudnederlands, hij verkoos dit boven om het eendere welke gewesttaal en zeker boven het ABN. . Dit voorstel werd aanvaard. Hij deed dit in het Oudnederlands.
De klederen welke hij toen droeg, een mantel en een muts, waren van de carnavalsgilde, de rest werd door hem zelf in een gespecialiseerde zaak gehuurd.
In 1970 om wat sfeer te brengen bij de viering van een honderdjarige, kroop hij voor het eerst in den tenue van belleman, maar het was pas bij de tweede folklorefeesten van Rollegem in 7en8 juli 1978 dat hij zich is gaan verdiepen in de rijke betekenis van dit aloude ambt.
Hij was niet alleen een belleman maar was ook een bezembinder een echte folklorist in hart en ziel.
De ludieke bedoening van het eerste uur is gebleven, maar het leuke tussendoortje was inmiddels uitgegroeid tot een ware passie. Meer nog dan een verwoede postzegelverzamelaar was hij altijd en overal opzoeknaar ander, nieuwe gegevens omtrent de handel en wandel van de bellemansfunktie.
Uit dit archief hebben we dank zij zijn dochter welke dit ter onze beschikking gaf en wat we tot nu toe nog steeds aanvullen kunnen we u een beeld schetsen van den belleman, en van de roepstenen.
Zoals we ergens vermelden, het antwoord was verbluffend.
Wij publiceren deze welke we terug vonden in het archief, indien er mensen zijn welke nog andere plaatsen weten meld ze gerust, als het enig sinds mogelijk is met foto of kopijen!
Uit de provincie Limburg is er zeer weinig geweten, wij hopen ook hier mensen te kunnen bereiken die ons verder willen helpen!
Ook in Wallonië onze Franstalige vrienden kennen de belleman en zijn roepsteen.
Een 300-jaar oude geschiedenis.
Tiége verkoos zijn koerier en zijn herderin (uit Le Courier, Verviers 22/2/83)
t Is een meer dan 300-jaar oude verhaal dat de leden van de vereniging van Tiége De verenigde vrienden beslist hebben te doen herleven, een verhaal dat zowel naar de legende als naar de waarheid helt, niemand weet het met zekerheid.
Dus drie eeuwen geleden voelden de inwoners van Tiége, Sart en omgeving, de noodzaak aan om alles te weten te komen over het dagelijks leven van hun dorpen; één enkel communicatiemiddel ten dien tijde: de openbare omroeper.
Zo gezegd, zo gedaan: de dorpbewoners kozen de dorpsidioot uit om deze taak, en men noemde hem Koerier
Voor 8 sous trok hij van hoeve tot hoeve, van gehucht naar gehucht, om de geboorten, de huwelijken, de overlijdens en ander nieuws aan te kondigen.
Bezorgd om het welzijn van hun koerier, beslisten de dorpbewoners om hem een zusterziel te schenken, maar de simpele geest vond geen en schoentje dat hem paste: de mooie herderinnen wilden niets weten van dit naïeve en goedgelovige personage.
Er bleef slechts één oplossing: men organiseerde een (opgedrongen) verkiezing van een travestie, die zich in een herderin zou verkleden.
In de loop der jaren is die traditie verloren gegaan.
Doch, voor de 5de verjaardag van de Amis Réunis heeft de vereniging die traditie terug opgenomen en een Koerier verkozen die gedurende één jaar de grootste Estene van het dorp zal zijn, aan wie men een herderinnetje heeft toegewezen.
Etienne kwam bij een wandeling door de Gentsefeesten in contact met Julien Pauwels, de man welke officieel aangesteld werd als belleman van de Arteveldestad. Sinds die dag bundelden ze hun krachten samen om het ambt en de taak van de belleman, zoals de oudste onder hen hem gekend hadden er alles over te weten te komen.
Het opzoekingzwerk was geen gemakkelijke karwei, maar beetje bij beetje pasten ze alle puzzelstukjes ineen en resultaat verblufte hen elke dag opnieuw.
Hij verzamelde informatie bracht het in kaart en legde historische waardevolle plaatsen of voorwerpen op foto vast. Het monnikenwerk bracht hem van de kust tot op de Hoge Venen. Of dit reuzen werk ooit in boekvorm is gegoten is me niet bekend.
In Groot-Brittannië bestaat de “Town cryer” nog altijd er worden daar internationale tornooien gehouden voor stadsomroepers. In 1987 was Pauwels er als enige amateur. Al de rest waren professionele stadsomroepers.
Op het wereldkampioenschap diende de belleman hun roep te openen met de kreet “ Oyez, Oyez, Oyez, gevolgd door honderd woorden, en de slotzin “ God Save The Queen.”
Ook de klokken vertelden het nieuws.
Zo waren er in de kerktoren bedeklokken en vermaanklokken.
De eerste dienden om de mensen naar de kerk te roepen voor de missen.
De andere werden geluid wanneer het mansvolk uit de cafés moesten komen
Er bestaan feestklokken maar ook einde(ende overlijdens) klokken.
Stormklokken en ga zo maar door.
Hier plaatsen wij een van Etienne zijn roepen:
“Ga zwijgen en luistern da’k kan spreken:
Ene mededeling aan de bevolking van Kortrijk en omliggende contrijen.
Op zondag den van de juli maand zal om 8 uren in den achternoenen het grootste wandtapijt ter wereld opgetrokken worden op de plaatse alhier, voor de lelijke facade van den groten bazaar aldaar.
Deze tapisflam, van meer dan 600m2 groot, werd samen gestikt door 100 slaven van Rollegem.
Elken deen zegt het voort!
Of nog Gapersfeesten Geluwe 1990
Gaat ge a.u.b. nen keer blijven staan, zwijgen, luisteren en gaapen , dat ik kan spreken
Eene belangerijke mededeling aan de gapers van Geluwe en omliggende contrijen.
Op zaterdag den 1stenvan sde hooimaand dezers jaar ’t is te zeggen vandage, gaan alhier de 19de gapersfeesten door en officieel worden ze geopend door den burgemeester, om 10.30 u in den voornoenen bij het standbeeld van den “Gaper”.
De bevolking wordt gapende verzocht dan alsook hunnen huizen te bevlaggen en de te pinten.
Men moet gapen als de pap geboden wordt ende vandaag is daarvoor gelegenheden ten over. Ten alle kanten alhier ende aldaar in de frietkotjes, eethuizen, kroegen en estaminets als ook in de grote tente.
Begapen en aangapen kunt ge naar het rijkegevulde programma der festiviteiten in de verschillende straten.
Gapen als een oester, gapen als een verwarmde mossel, gapen gelijk een blaasbalg.
En veel geeeuw en gegaap is vandage alhier toegelaten en zelfs aanbevolen.
Geluwegaapt vandaag als een oven, van gezonde gaperij. Men hoeft maar te gapen en te slikken! Maar denk er aan” te heet gegaapt is te laat geblazen”
Gaapt en bijt niet, dreig en smijt niet, en gedenk o, mens wie als gaper is geboren, zal als gaper sterven.
Bij de tiende verjaardag van de belleman , nodigde hij gedurende de Folklorefeesten van 1987 zijn collegas uit zijn dat was 1987 dacht men er aan om het wereldkampioenschap der bellemans te laten door gaan te Rollegem. Dat was echter buiten de wil van belleman Etienne Lievyns gerekend, hij vond het niet gewenst dat een Belleman als laatste zou gerangschikt worden. (28/8/1987),
Hij wilde op zijn feest zoveel mogelijk gelegenheids bellemannen bijeen zien, en ze een roep laten doen op de roepsteen, met als onderwerp hun eigen dorpsfeest aankondigen in 50à 100 woorden
Zijn verzoek gebeurde wel wat laat, zodat er zich moesten verontschuldigen.
Bij de tiende verjaardag van zijn belleman zijn
leupegem
Op 22/6/1987 Was er het programma van Martin Dejonghe, Service-Telefoon daar werd er een oproep werd gedaan en men kon blij gezind melden; dat een buitengewoon resultaat werd behaald.
a) De vragen luiden: waar is nog een belleman? Men wist toen al dat er een belleman was te Gent, Brugge, Dranauter, Halle en Kortrijk-Rollegem.
b) Waar zijn er nog roepstenen voor de belleman?
c) Kan men er nog fotos van bezorgen?
d) Zijn er ook nog teksten van omroepen ergens ter beschikking?
Het was een echte triomf, tegen de middag kon men al melden dat er 55 telefoontjes waren binnen gelopen.
Met nog 4 Bellemanshuisjes, 21 roepstenen waren, een schilderij van zo een huisje, een houten beeldje van een belleman, en veel beloofden er hun medewerking.
Wat wisten ze al dat er tot over enkele jaren waren er rond Anzegem nog een vijftal roepstenen:
Gijzelbrechtegem, is verdwenen bij het vernieuwen van het wegdek.
Kaster,
Leupegem steen
Vichte, roepsteen is er verdwenen, wel nog foto. De verdwenen roepsteen was een restant van de oude kerk.
Waregem; in het centrum
Tiegem, werd weggehaald en belande gebroken op een stortplaats toen het kerkhof rond de kerk plaats maakte voor de parking.
Maarke-Kerkem en Sint-Goriks-Oudenhove, en zeker verder nog meer. Deze van Sint-Goriks-Oudenhove is een gedeeltelijke reconstructie.
De Elsegemse Champetter was nog beter geïnstalleerd, hij mocht in t droge lezing geven.
Hij had namelijk een roephuisje, drie treden hoog en met een dak er bovenop. Het oude gebouwtje is ineen gestort, en werd opnieuw vervangen, voor de herinnering, maar natuurlijk ongebruikt. (Foto)
Ook in Zulzeke stond de aankondiger half en half van de regenbeschermd.
In Daknam-Lokeren, is er ook nog een roepsteen, en een gelegenheids belleman, vrachtwagenchauffeur.
Te Wakken ging het sinds 1822 ook anders, hij ging er aan een venster van het dorpshuis aangewezen door het bestuur, zijn verkondigingen doen.
Bellemans zijn er, te Ieper, Dakman, Affligem, Menen, Oekene, Gent, Rollegem, Brugge, Klemskerke, Dranauter, Eigenbrakel en in Rekkem.
Den belleman was een echte folklorist, als er iets moest worden gedaan en er kwam folklore aan te pas dan was hij er als de kippen bij.
In de tweede helft van de 13de eeuw is er sprake van een zeker vrouwe Fressende vrouwe van Rollegem, die gehuwd was met ridder Hugo van Halewijn.
In 1289 na het overlijden van haar echtgenoot noemde Fressende zich vrouwe van Rollegem. Dat lazen we in de geschiedenis over Rollegem, zouden we er een verkiezen kunnen van maken? En ja, de verkiezing van Den heer of de vrouwe werd op het getouw gezet.
De oorkonde werd door Etienne aldus opgesteld:
Becrachtichinghe van Jaerigheitin de heerlykheit van Rolleghem.
Door den Raed van den heer van Rolleghem werd vasthestelt dat genaamdeten jare19werdt geboren en also den leeftyt van 18 jaer te hebben berykt en het is onze welbekende plichte dit aen de bevolkinghe van deze contrei kont te maeken.
Dit gebeure door het aenplanten van eenen meieboom, een al oud gebruik u bekent, ende alsook het afgeven van deze Oorkonde, dewelke bevetight dat hogerghenoemde in aenmerkinghe komt om zyne ofte haere candidatuer te stellen voor de adelyken titel van Heer ofte Vrouw van Rolleghem, dewelke zou toegekent worden na eene verkiezinge in onze zetelplaets alhier opaugustus 19, en dewelke in voege blijft tot zijn 24sten verjaerdagh al wonende als knaep ofte maeghd te Rolleghem
Alzoo gedaen in de heerlykheit van Rolleghem in de meiemaand van het jaer
Dakman (Lokeren) : huisje, er was zeker ook een belleman, teksten bestaan nog van zijn omroepen.
Achtbare Ingezetenen van Dackenam.
In opdracht van het College van Schepenen deel ik U mede:
Primo; de inwoners worden verzocht te bevlaggen als de gemeente dat vraagt,
De ontvanger van rechtstreekse belastingen
zal zitting houden ten gemeentehuize
op datum van 3 juni 1943 (derde kermisdag)
Secundo: de ouders van honden zullen dit
Jaar aan hun contibutie niet ontsnappen
Dat zal ik veldwachter ter plaatse komen
Vaststellen
Er is een coloradokeverplaag, vastgesteld
in onze contreien de verdelging is
dringend nodig, inlichtigingen te bekomen
op het gemeentehuis en op den boerenbond,
bescherm ons pattaten!
Heden grote kaarting in “Cafe Reynaert, die Vos”
500f. gratis, man tegen man, inleg 20f.
Het bestuur is niet verantwoordelijk voor
gebeurlijke ongevallen
Tertio: door faillissement, om 18 uur openbare verkoping
van 50 roeden beten en 25 roeden klavers
deurwaarder “De Ketel” zitting ten gemeentenhuize.
Gouwdieven verontrusten de streek, dames
let op uw geldbeugel
Het sluiten der herbergen dient te gebeuren
bij het luiden van de avondklok, sterke
dranken worden geschonken tot zonsondergang.
Dit is mij ter kennis gesteld om het
U allen ter kennis te brengen.
Elk zegge het voort!
Schrift en taalfouten zo getrouw mogelijk nagemaakt door
Rob. Baetens, kunstschilder Lokeren
Gedaan op 23 juli 1987
Elsegem: huisje
Elsegem: omrande muur, huisje
Leupegem: roepsteen
Affligem: tussen Aalst en Dendermonde, kledij 1900. Belleman +veldwachter( bij feestelijkheden)
Avekapelle: roepsteen met dakje
Beervelde:
Deinze, Gottem
Er zijn in Deinze nog een paar roepstenen bewaard. De inventaris van roepstenen staat in de Handelingen der maatschappij voor Geschiedenis en Oudheidkunde te gent-1988- en vertrok van een suggestie van wijlen Prof. Dr. Jan Van Rompaey om een algemene inventaris te maken van ons “rechtshistorisch patrimonium”
Gottem; Verdwenenroepsteen, volgens getuigenis van bejaarden ter plaatse, bestond uit een groot arduinen blok van wel 2 meter nabij het
kerkportaal
Kemzeke: roepsteen
Baasrode, (Dendermonde): steen
Balegem: roepsteen voor de kerk.
Denderbelle, (Wieze): roepsteen aan de kerk, oude veldwachter.
Desteldonk:
Elsegem: huisje
Geraardsbergen: Was er vroeger een Belleman. De laatste noemde
"Pietje Stek" Er was een vast parcour met
omroepplaatsen(geen voetsteen
Hansbeke, (Nevele):
Leeuwergem (Zottegem)
Lettenhoutem: standbeeld belleman.
Mariakerke (Gent): uitleeshuisje
Massemen: vrijheidsboom
Michelen: hier zou nog een beeldje in hout zijn met bel.
Munte (Merelbeke): roepsteen rechtover de dorpskerk, met een ontwerp van een bellemanfiguur van de kunstenaar Willy Vlieghe
Nevele: postkaart 1900
Oordegem, op de baan Gent-Aalst, kerk gerestaureerd. Een boek uitgegeven over de kerk, en dorp.
Of wie herinnert zich nog “Gat in Rollegemse muur”. Het was augustus 1990 precies twintig jaar geleden. Etienne kon op zijnen roepsteen vlak voor het portaal van de kerk uitroepen aan allen die het horen wilden: "de Rollegemse folklorefeesten zijn er... Elk zegge het voort!" De figuur op de roepsteen was al folklore op zich. Men kent de belleman in veldwachteruniform tot in elk hoekje van ons Vlaamse land!
Terwijl de klokken luidden en de kanonnen bulderden werd de muur doorbroken. Een duidelijker link naar de belangrijke gebeurtenissen van 1990 kon er niet!
Ook Rollegem breekt muren, naar openheid en naar erkentelijkheid voor iedereen.
Wie kon er beter de Folklorefeesten helpen maken dan de “echte belleman” Etienne, verzamelaar van roepstenen op papier. Net als zijn voorganger uit de 17de eeuw, Jean-Baptiste Hofman, staat de belleman op zijn roepsteen.
Het hoogtepunt uit zijn loopbaan lag ongetwijfeld in 1991 toen hij op zijn 68ste als “Belleman” met een Frans- en een Duitstalige collega werd aangeduid om het feestprogramma ter ere van Koning Boudewijn aan te kondigen.
In paleis 5 vertolkte Etienne een belangrijke rol in een soort” Prehistorie” van de vorst. Het werd voor de fiere Etienne, die ons vorstenpaar een tiental jaren geleden al eens ontmoette.
In zijn archief vinden we tal van voorbeelden van zijn roepen die hij voorbereid had, allerlei feesten welke hij aankondigde, vanhuwelijken, geboorten, 50 jaar huwelijk, kermissen, enz. zowel in het binnen of het buitenland, hij was een gedreven mens, een gedreven “belleman”
Ook voor de Oud-strijders in de stad Ieper kwam hij op 11 november voor de aankondiging van de “Lastpost” ook in de Engelse taal was hij thuis, samen met zijn echtgenote.
In 1989, kreeg hij van de stad Kortrijk het “Certificaat, official Town Cier of the City, Town or Muncipality of Kortrijk, in the State Belgium” Getekend door burgemeester A.Sansens. op 31/5/1989
Bredene(dorp), op het kerkplein. Turkijenhof, informatie heemkundige kring:
Na een pijnlijk ziekte overleed Etienneop 69ste levensjaar in de stille kerstsfeer, midden zijn stukje natuur op 17 december 1991.
Hij was “Belleman, Ere-direkteur R.B.S. II Kortrijk, Oud-strijder 1940/45, lid van de schuttersgilde Sint-Sebastiaan, werk der volkstuinen? Oud-leerlingenbond, Rijksscholen Kortrijk, Folkloreraad Rollegem en diverse andere verenigingen.
Op zijn afscheidsprentje lezen we :
We noemden hem “Belleman” zo had hij bij ons zijn gekregen
Zo waren we met hem vertrouwd, in Bellegem, in Rollegem,
zoals met de straten en de huizen en de ruimte en de velden…
en de grote en de kleine feesten in onze dorpen.
Hij zag de mensen gaarne,-gewoon zo als ze waren-
De kinderen en al wie eenvoudig was.
Ja, ’t was ook zijn leven geweest: onderwijs geven, aanzetten tot creativiteit.
En zelfs handig weg schone dingen maken Genieten van het bos en alle leven,
Met zijn vogels en alle geritsel, planten bloemen en bomen, de lente, herfst, zomer en winter zien.
Hij had echt niet veel nodig: de echte dingen:
aarde en steen, water en lucht? Mensen dichtbij, een gezin om van te houden.
Moge hij voor altijd in vreugde en vrede zijn,
Hij die zelf in goedheid naar de mens toeging.
We zouden er durven aantoevoegen, als er in den hemel een feest is met een “belleman” hij zal er zeker niet ver van staan!
Een deelgemeente die samen met Beveren, en Rumbeke behoren bij Roeselare. Aan de Sint-Maartenskerk bevind zich de roepsteen. Binnen in de kerk een classicistische orgelkast van 1779-1781 met orgel van Lambert benoit van Peteghem.
Isenberge
Is een deelgemeente welke samen met Hoogstade,Oeren, Sint-Rijkers, Beveren, Gijverinkhove Leisele en Stavele de gemeente Alveringem uitmaken. De roepsteen bevind zich aan de Sint-Mildredakerk.
Ten westen van de kerk bevind zich het openluchtmuseum "Bachten de Kupe"
Weelde
Ravels, in het arrondisement Turnhout, provincie Antwerpen met als deelgemeenten Poppel en Weelde. De roepsteen met hier boven een afbeelding is gelegen aan de Sint-Michielskerk van 1529, in de onmiddelijke nabijheid staat de stenen stellingmolen "Arbeid Adelt" van 1850
Spiere; Vormt met Helkijn, de gemeente Spiere-Helkijn, arondissement Kortrijk. Aan de neogotische Kerk Heilig hart van Jezus en Sint-Ammand van 1891 op een hoogte.
Spiere roepsteen.
Spiere bezit ook een kasteel uit 1710 Een omringende park, dreef, bossen en feodale motte, ze zijn sinds 1971 als monument en als landschap beschermd.
Sint-Jan-BaptistKerk van 1694-1716 Helkijn, Een enkelvoudige Kruiskerk met ingebouwde westertoren.
roepsteen Helkijn, arrondisement Kortrijk deelgemeente: Spiere-Helkijn. 479 ha; zandlemig aan de Schelde;faciliteiten voor Franstaligen
De Sint-EutropiusKerk van Heule met roepsteen. Heule een deelgemeente , die samen met Aalbeke, Bellegem,Bissegem Kooigem Marke en Rollegem Kortrijk vormen
Roepsteen te Hulste, deelgemeente van Harelbeke, samen met Bavikhove. De steen ligt aan het monument van de gesneuvelden, bij de kerk van Sint-Pieter, een nieuwe bakstenen kerk gebouwd in 1905/06 in neogotische stijl.
Sinds het overlijden van Etienne,(17 december1991,we zijn nu 1994) zit Rollegem zonder “Belleman “(Vrouw)”. Wie anders kon de folkloreraad, welke die traditie van een “belleman” in ere wil houden beter aanspreken dan Maureen Lievyns, dochter van.
Op de 18de folklorefeesten zou het doorgaan met drie kandidaten Robert Dupont, uit Bellegem, Demey Edwig plaatselijk en Peter Caesens uit Kortrijk.
Maureen, welke reeds drie jaar instond voor de vervanging van haar overleden vader, zou het gaarne zelf gebleven zijn, maar de andere verplichtingen riepen luider, dus liet ze het over aan deze kandidaten.
Tijdens de feesten zouden zij zeven ‘roepen” hun beste beentjes voorzetten. Een Jury zou er de beste uit pikken. De officiële aanstelling zou de zondag om 17 uur plaats vinden. De karikatuur van Nesten mocht er natuurlijk niet aan ontbreken.
De keuze viel op de in Bellegem wonende Rollegemnaar Edwig Demey,Hij baat in het weekend in Rollegem een café uit. We laten hem hier zelf aan het woord.” Ik was uiteraard heel gelukkig met mijn verkiezing. De positieve reacties doen deugd, ik kom weer in contact met alles wat met feesten, en folklorete maken heeft. Bij de officiële aanstelling als belleman van de stad Kortrijk, werd beloofd dat ik zal ingeschakeld worden op festiviteiten als foren, braderie’s en Sinkensefeeten. In februari 1995 word ik uitgenodigd door de belleman van Gent, waar ik opgenomen word in de “Orde van den Belleman” Dit bied de mogelijkheid om aan nationale en internationale concours deel te nemen.
Ik ben blij mijn voorganger gekend te hebben, hij was een sympathieke belleman, een voorbeeld en ik zou ook graag zijn werk verder blijven doen.”
Elversele: De heer Dominique van de heemkundige kring van Temse laat deze beelden geworden van de Sint-Margaritakerk van Elversele,
de pui naast de toegang van de kerk, welke een overdekte roepsteen is.
Lang geleden zo schrijft hij, riep de belleman hier berichten om voor de bevolking. Wat hij ook deed, was het organiseren van veilingen. Het kleinvee dat door de gelovigen aan de kerk werd geschonken, werd tijdelijk opgesloten onder de roepsteen(Het deurtje is er nog) en na de mis werd het verkocht aan de hoogstbiedende. De foto’s dateren van 2 juni 2009 door hem genomen.
roepstenen waar
leupegem
