Belgische Pool der Zeelieden Inlichtingen Alliantie van Antwerpse Senioren (AAS).
21-05-2008
MS Teniers (vervolg)
Na Le Havre werd de oversteek van de Atlantic gemaakt naar de Golf van Mexico. Port Everglades of Miami waren gewoonlijk de aanloophavens tijdens een Golfreis. De Te-niers liep na valavond binnen te Port Everglades (Florida). De kade werd goed verlicht en liet een verzorgde indruk na. De hangars waren in lichte kleuren geschilderd. Aan de hoeken, tussenin, bosjes palmen. Het grote verschil met een stand-by in Europese ha-vens is dat de sleepboten in de States voor en achter niet worden vastgemaakt. De sleepboten zijn vooraan uitgerust met stootkussens en duwen met de neus tegen het schip om het te draaien en tegen de kade te duwen. Het gedoe met het werpen van lij-nen kan uitgesteld worden tot de trossen werkelijk kunnen uitgegeven worden om vast te maken.
Na een zeereis lijkt de lucht aan land geheel anders. In de zwoele bries hangen luchtjes waaraan het reukorgaan niet meer gewoon is. Het schip lag met het poopdek naar een brug waarover in een eindeloze sliert Amerikaanse sleeën zoefden. Bij toekomst staan op de kade steevast de ambtenaren van de Immigration Service te wachten tot de val-reep buitenboord gezet wordt. Elk bemanningslid van hoog tot laag moet voor hen ver-schijnen. Als alles in orde bevonden wordt, wordt er een pasje uitgereikt om aan wal te gaan. Wee degene die op de vraag wat zijn meningsuiting is communist antwoordt. Daarvoor wordt iedereen verwittigd. Alsof er een zo gek zou zijn! Er deden echter verha-len de ronde dat er zulke mafkegels bestonden. In zulk geval werd een agent aan boord geplaatst die het bemanningslid in het oog hield. Men wilde waarschijnlijk op zeker spe-len dat hij geen poot aan wal zette en de heilige Amerikanen besmette. Wat een gelul!! In alle geval waren de meesten de pist in met het verkregen pasje en de opgevraagde dollars.
Dat pasjes voor iets dienen ondervonden de deckboy en een lichtmatroos toen ze in een bar bier bestelden. De barman bevond hen na opvraging van het pasje te jong en kie-perde hen er zo weer uit.
Als te Le Havre de Belgische biercultuur verwisseld werd voor de meer verfijnde Franse drinkcultuur, namelijk pastis of per¬nod, kon het wel even uit de hand lopen. Vooral als het vertrek plaatsvond in de vroege morgen.
Ik hing met Theo mijn collega-wiper op de verschansing toe te kijken bij het vertrek, en eerlijkheidshalve ook om de hoofdpijn wat te lenigen, toen, tot onze verbazing, wiper nummer 3, Michel kwam toegelopen toen de matrozen de net opgehaalde valreep aan t verzekeren waren. Men wist niet dat de vent nog niet terug aan boord was. Wel dat hij er de vorige avond flink invloog. Het schip werd zo dadelijk losgegooid. Het manoeuvre kon zonder toestemming van bovenaf niet meer teruggedraaid worden. Daarom keken de matrozen vragend naar de kapitein en de loods die van op de brug het tafereeltje ga-desloegen. Den ouwe deed teken om de valreep terug naar beneden te laten. De verlo-ren zoon kwam vloekend en scheldend op van alles en ie¬dereen aan dek gewaggeld. Voor niets anders goed dan om de roes uit te slapen. Daags nadien, werd hij boven bij de kapitein op t matje ge¬roepen. Hij kon kiezen tussen de voorgeschreven dagen log of een beperking van de geldopname ge¬durende de reis. Michel koos voor het laatste en volgde een verplichte rustkuur. Een dag log betekende dat het misdrijf in het logboek vermeld werd en dat er een dag van de gage afgehouden werd. Weken later toen ieder-een aan de rol ging in Mexico en de Golfhavens was men van oordeel dat Michel er door zijn verplichte regelmaat steeds beter ging uitzien.
Toen de kleine spiegel tijdens de reis drie dagen log opliep, en op een nogal eigenaar-dige manier reageerde, zorgde dat voor heel wat hilariteit in 't rattekot. Thuis gekomen nadat hij uitbetaald was met aftrek van het log zei hij tegen zijn vrouw: maak de kinde-ren klaar! Ge moet je niet ongerust maken er gebeurt hen niets! Vrouwlief voldeed aan zijn verzoek. De kleine spiegel nam hen mee, ordentelijk gekleed en de haartjes net ge-kamd door mama, naar de kapitein in t rattekot. Hij zei: hier zie, ik laat ze drie dagen hier. Drie dagen geen pree! Geeft gij ze maar te vreten! Waarop hij tot grote ontsteltenis van de man naar buiten beende.
(Wordt vervolgd)
Inderdaad had een van de wipers zijn kat gestuurd, daarom was ik op t onverwacht ge-monsterd. Ik stommelde met mijn valies de gangway op en botste op een kerel van de shore-gang. Die wist ervan. De wiper zeker?. Ja. Ik zal u tonen waar de stuur zit. Enne dat hier is je cabine. Allee vooruit, ik stond er ineens met mijn smikkel voor. Bo-ven vroeg de stuur of ik al wist waar mijn kajuit was. Ja dus. De man stak zijn neus te-rug tussen zijn papieren, raar, zowat iedereen kon aan boord komen met een of andere smoes. Later zou aan het licht komen dat die gedachte met de werkelijkheid strookte. Terug enkele verdiepen lager om mijn boeltje uit te pakken.
Aan het gestommel te horen had ik een gebuur. Die kwam even later na een tikje op de deur binnengewandeld en stond erop me rond te leiden na een korte kennismaking. We moesten die dag niet meer naar beneden en hadden de tijd. De matrozen maakten zee-klaar en hadden verder ook niet veel te doen want het schip zou s nachts vertrekken.
Ik werd wakker door het gekraak toen we reeds de Schelde afwaren en in t Kanaal la-gen met bestemming Le Havre. Met het begin van het gekraak was het ook gedaan met slapen.
Te 5 u 30 werd iedereen gewekt om te zes uur te beginnen. Ons eerste taak was om de stores, het materiaal bestemd voor de machinekamer naar beneden te brengen bij het naderen van Le Havre. Alles lag op een hoop in de alleyway, of het binnengangboord, in mensentaal. De zwaarste pakken en vaten werden met een takel langs de steile ijzeren trappen naar beneden gelaten.
Het moet gezegd, om twaalf uur werd er een maaltijd op tafel gezet om u tegen te zeg-gen, kokkie mocht er zijn! Altijd was de kok een omstreden figuur aan boord, het waar-om laat zich gemakkelijk raden. Er waren koks die de ingrediënten optimaal gebruikten en de gehele crew reikhalzend uitkeek naar de maaltijden en zich te pletter vrat. En dan de anderen de worstenkoks.
Het zeemansleven is niet altijd zo romantisch als in de literatuur beschreven wordt. Na enige jaren op zee gezwalpt te hebben weet men wel beter! En toch is het de geur van romantisme en avontuur dat menig kandidaat destijds de weg naar de Pool der Zeelieden deed vinden. De zeelui die er al wat reizen hadden opzitten vonden het gezwam over romantisme en avontuur gewoon lulkoek
De Pool was in de zestiger jaren, toen ondergetekende de stoute schoenen aantrok en zich ging aanmelden, nog in het Hansahuis op de hoek van de Suikerrui en de E. Van Dijckkaai gevestigd. Aan het loket zat een heertje dat naar diplomas vroeg. Welke dan? Kokschool, elektriciteit, schrijnwerkerij? Niet? Dan is er nog plaats als wiper. Wist ik veel wat een wiper was. Vanachter het loket werd verduidelijkt dat het voor het onderhoud in de machinekamer was. Enne, werd eraan toegevoegd, een springplank, bijscholen en een examen in de zeevaartschool als volmatroos kan achteraf altijd nog. (Dat gebeurde later ook).
Allee vooruit dan maar. Na de nodige formaliteiten naar t rattekot op de Italiëlei. En enkele dagen later aangemonsterd voor het ms. Teniers, een schildersboot. Daar verstond ik ook de ballen van. Enfin, het bleken vier zusterschepen te zijn met de namen van befaamde schilders: de Jordaans, Rubbens en de Memling waren de zusterschepen. Naar t loodswezen om de rol te tekenen. Binnen en buiten daar ik alleen gemonsterd was want den Teniers stond eigenlijk niet op het bord.
t Moest nogal vlug gaan want ik werd in de namiddag om vier uur aan boord verwacht. Rap inpakken, afscheid nemen en weg. Het schip lag aan kaai 211 te blinken in de namiddagzon en men laadde de laatste pakken ijzer. Ik vond het een mooi schip. Een lichtgrijze romp (later werden de rompen van de CMB schepen in t rood geschilderd) een spierwit midships, de schouw in het oranje, de CMB kleur.
Martin Heylen, journalist, wereldreiziger en TV - figuur komt naar het Seniorencentrum Top Hat - Dwarslaan 9 - Antwerpen Linker Oever op dinsdag 8 april om 14.30 uur. Hij trok voor TV één en "Man bijt hond" naar Siberië en komt ons zijn belevenissen vertellen. Belangstellenden zijn welkom zonder inschrijving vooraf. 6,50 euro ter plaatse te betalen.
Belgische rederijen zijn er nog altijd, er zijn er zelfs bijgekomen. Maar op weinig schepen wappert de Belgische vlag nog achteraan. Allemaal uitgevlagd zoals men dat noemt. De Pool der Zeelieden bestaat nog.
Een stukje geschiedenis:
De wet van 21 juli 1844 op grond waarvan de Hulp- en Voorzorgskas voor Zeevarenden onder Belgische vlag bij koninklijk besluit van 19 september 1845 werd opgericht, is de oudste sociale zekerheidswet uit de Belgische geschiedenis.
De thans nog geldende besluitwet van 7 februari 1945 betreffende de maatschappelijke zekerheid van de zeelieden ter koopvaardij bevestigt het bestaan van een afzonderlijke regeling voor de zeelieden ter koopvaardij met eigen administratieve en financiële structuur. De taken inzake inning en de verdeling van de sociale zekerheidsbijdragen zijn in feite van in het begin toevertrouwd aan de Hulp- en Voorzorgkas, die tevens instaat voor de uitbetaling van de prestaties en van de ziekte- en invaliditeitsverzekering voor de zeelieden. In 1945 werd tevens de Pool der zeelieden opgericht, als een bijzondere instelling inzake tewerkstelling en werkloosheid voor de werknemers tewerkgesteld in de koopvaardij.
Toen ik deze verhaaltjes begon te schrijven wist ik niet wat het eigenlijk worden zou. In alle geval geen roman. Mijn doelstelling is om de nagedachtenis van de zeelui levendig te houden. Destijds was het beroep van zeeman meer in dan nu. Iedereen in Antwerpen kende wel iemand in familiekring of in de straat die naar zee ging. Natuurlijk is er nu nog de Zeevaartschool waar jongelui kunnen studeren voor een carrière als officier of werktuigkundige. De andere beroepen aan boord, destijds aangeleerd door de jongens uit de straat raakten de laatste decennia meer en meer in verdrukking. Door mechanisatie en laatst nog meer door uitvlaggen van Belgische schepen naar vreemde vlag. Een operatie die als resultaat had dat er steeds meer vreemdelingen aangetrokken werden.
Het kan nu een stukje folklore genoemd worden. Wat betreft stielkennis, of zeemanschap waren er figuren die met kop en nek boven de anderen uitstaken. Tijdens recente scheepsrampen zijn meer dan eens de woorden gevallen: bij gebrek aan zeemanschap . Destijds, aan boord, groeide het beroep van matroos uit tot een kunst. Het creëren van kunstige voorwerpen, uit resten touw, met steken en fantasieknopen werd voor velen een hobby.
Natuurlijk waren er de extravagante figuren en werd in de havens meestal een stevig
glas gedronken. Er zijn de verhalen over de fratsen van t paard, de vliegende engel van Matadi, den jap, de cowboy, Jef stront, 'sneeuwwitje', tarzanen zovele anderen. Vooral in de kroegen van dikke Mit, bij vuil Ernadaarnaast in Den Bleu taxof op de hoek in de Viking bij Ben den Egyptenaar , werden de anekdotes eindeloos opgehaald.
Dat is de werkelijke bedoeling van deze verhalen. Iets van dat alles behouden, voordat het vervaagt en voorgoed verdwijnt in de nevelen van het verleden. Zekeris het niet de bedoeling iemand te krenken of pijn te doen. De bijnamen wilde ik, of beter gezegd moest ik behouden omdat ze kleur en pittigheid aan het verhaal geven.
Die mensen waren zo en velen zijn niet meer onder ons. We mogen ook niet uit het
oog verliezen dat het, de straffe verhalen daargelaten, hardwerkende mensen waren. Ontegensprekelijk zijn er de duizenden en duizenden werkuren op zee in vaak barre weersomstandigheden, in extreme hitte of koude. Dat komt natuurlijk ook aan bod. Een schip met zatlappen behoort tot de fabels. Op zee werd er weinig of niet gedronken. Het was werken en wachtlopen dag in dag uit, ook op zon- en feestdagen. Dat gold vaak ook in de haven en vooral voor de stewards en het keukenpersoneel. Varen is in de eerste plaats hard labeur. Het is geen wonder dat er zich spanningen en stress manifesteren die elkeen op zijn manier afreageert. (Wordt vervolgt)
Dag bloggers. Allee, goed eigenlijk dat ik een mailtje kreeg vandaag van Pascal. Foei, dat ik er zo aan herinnerd moet worden dat ik mijn blogje voor maanden "braak" liet liggen. Niet mooi!!! Enfin, ik kan als verontschuldiging misschien wel zeggen dat ik na pensionering niet in een zwart gat gevalen ben. Bezigheden: Secretaris van de Alliantie van Antwerpse Senioren; vertegenwoordigd in de Seniorenraad, district Antwerpen; secretaris van de commissie Wonen en Zorg van de Seniorenraad. Heel wat vergaderingen en vergaderingverslagen maken. En om niet te vergeten onze "AAS Krant" tijdig (om de twee maanden) op de post krijgen. Goed bezig dus.
