De kinderen werd op het hart gedrukt dat ze geen knopen, haarspelden, enz, mochten oprapen op de openbare weg, want die waren daar gelegd om U te beheksen. Aan de zogenaamde "stichels" werd de nachtelijke wandelaar dikwijls door de heksen lastiggevallen. Ook de kruisbanen golden als gevaarlijke plekken, en daarom werden er Onze Lieve Here kruisen opgericht, ofwel Lieve Vrouwe beeldjes geplaatst. Opdat de heksen de mensen niet zouden schaden, moest men zich 's morgens en 's avonds en voor het werk met wijwater zegenen. Een heks kon men op verschillende manieren kennen. Ze was een oud, lelijk, boos, venijnig, geheimzinnigdoend wijf, die de macht bezat mens en dier te schaden. Zij stichtte onheil en bracht in het algemeen ongeluk. Sommige heksen waren met naam en toenaam gekend, door iedereen gevreesd en toch ontzien. Anderen werden door niemand verdacht en verrieden zich door iemand te beheksen. Mijn grootmoeder, Leonie Bergans, vertelde aan kinderen en kleinkinderen van de bedelheks van Mielen. Uit danbaarheid voor een milde aalmoes, bracht zij onheil over het huis en het gezin. Men mocht haar dus niets geven en doorzenden. Dan ging ze meestal grommend verder. O wee, de goedhartige buger die haar wilde helpen met een handgift. Als ze terug buiten ging, prees de heks de boerin om haar goeduitziend vet varken in de stal, terwijl ze het dier even aanraakte. Het varken zou naderhand levend verrotten alvorens te sterven. Een vrouw, welbekend, heeft de heks geholpen. Toen de heks weg was, begonnen de kinderen des huizes te schreien tot ze stierven. Na hun dood vond men een kroon van pluimenrozen in hun oorkussen. Een boer is toen met paard en kar, vol buurtkinderen, naar de Mindebroeders te St-Truiden gereden om de kinderen te laten overlezen. In de winter kwam de heks eens met natte voeten bedelen bij Aldegondis van Willekens. Het brave vrouwtje gaf haar kousen en klompen te leen. Nauwelijks was de heks buiten en Aldegondis werd ziek, kon niet meer eten of slapen. Ongerust wachtte ze dreigend de heks af om bij haar gesloten huisdeur, onder doodsbedreiging te doen "ontheksen". De oude heks grommelde een paar onverstaanbare woorden en de plaag vloog als een verlichting van de bedrukte vrouw weg. Grootmoeder was eens appelen aan het schillen en de kinderen speelden in huis. De heks verscheen en wilde binnenkomen. Dit kon niet want grootmoeder had een gewijde medaille onder de drempel van de deur verborgen. De heks vroeg dan een appel en een mes. Grootmoeder vroeg kwaad waarom ze dat nodig had. De heks wou aan de kinderen een stukje appel geven. De heks werd weggejaagd en grommend trok ze verder. Aan de kinderen werd gezegd nooit suikerbollen van vreemde, oude wijven aan te nemen. Ze moesten ze ontwijken en hun duimpje van de linkerhand in hun vuist sluiten. Zo had de heks geen macht over hen. Natuurlijk werd ook al eens een braaf oud vrouwtje voor heks gehouden. Op hun sterfbed hebben ze zich dikwijls verraden, want ze konden niet sterven vooraleer haar kunst door te geven aan haar dochters. Hoe en waardoor hadden de heksen de macht om onheil te stichten? Sommigen hadden die macht overgeërfd, anderen waren in de macht van de duivel omdat ze niet of slecht gedoopt waren. 's Nachts sliepen ze niet en moesten ze de manen en staarten van de paarden vlechten, en landbouwalaam en vooral kettingen verwarren en in bomen hangen. Ze konden met bolletjes aarde muizen maken en ze over de grond doen lopen.
Sinds tientalle jaren is de Poëzie helemaal uit ons volksleven verdwenen. Zoveel schoons gaat daarbij verloren. Een volk dat zijn gebruiken, zeden en zijn aard laat varen, verliest meteen alles wat zijn adel, zijn persoonlijkheid, zijn kenmerkende eigenschappen uitmaken, waardoor het gehecht blijft aan dorp en streek. Vele oude gebruiken, die getuigden van het oude geloof van onze mensen, zijn bijna allen verloren gegaan. Eigen aan onze haspengouwse dorpen was het palmsteken op de akkers, met daarbij een vroom gebed om van de Heer het zestigvoud te bekomen. Meer algemeen is nog het palmsteken op de graven van de afgestorven familieleden op Palmzondag. Op de boerderijen werden palmtakken aangebracht in de stallen om het vee voor ziekten te behoeden. Bij onweer werd een palmtak in de kachel verbrand omdat de rook ervan als wierook het huis zou beschermen tegen blikseminslag. Telkens als het bliksemde maakte men biddend een kruisteken en wachtte met vrees het einde van het onweer af. De plaatselijke bedevaarten zijn vergeten erfgoed. Naar Boekhout ging men om geluk te hebben in de varkenstal. Ook de Ossenweg, Hakendover, Horpmaal en Hoepertingen waren geliefde bedevaartplaatsen om geluk in de varkenskweek af te smeken. Naar Heers werd gebeewegd tegen de St Gilisziekte van mens en vee. De dreefkapel in Mechelen-Bovelingen was een geliefde plaats tegen de dysenterie van het pluimvee. St Andreas van Mielen-boven-Aalst was goed tegen de hoofdpijn, St Job in Hasseltbroek tegen zweren, St Stefanus in Batsheers tegen de stuipen, en men trok zelfs naar Grivignée tegen allerlei kinderziekten. Een veelgehoorde uitdrukking in Gelinden was : St Quintinus is een waterman, en daarom regent het altijd op kemis Gelinden. Om een oogverzwering (wian) te doen verdwijnen moest men er een kruisje over maken met een trouwring. Voor het zaaien van de veldvruchten moest men rekening houden met de St Martenszomer, het feest van Sint Lambert en met de rosse maan. Een spiegel breken brengt ongeluk binnen het jaar en dertien was ook hier een ongeluksgetal. Was een koe zeer mager, dan was ze van de kwade hand geraakt of behekst. Men moest in een emmer water kijken om de heks te zien. Spinnewebben in huis beloven een weduwnaar aan de jonge trouwlustige dochters. Als een weduwnaar of weduwe in het huwelijk trad, verlustigde zich gans de wijk, gedurende vele avonden, aan getoeter en ketelmuziek. Op het feest van St Maarten haalde de jeugd gedurende de dag stro en mutsaarden bijeen, om 's avonds, als het donker was, het St Maartenvuur aan te steken. Zingend en dansend om de vuurgloed heen, tot laat in de nacht, werd het volgende lied gezongen : "Toete, toete Matte, koale, koale vuur, gef os e scheufke out de schuur, de hinnen krijgen de pip, de hanen krijgen de scheit, zeven oeren wijd" Op vetten donderdag ging de jeugd zingend van huis tot huis en ontvingen appelen, noten, en meestal geld. Ze zongen daarbij : "Broimoi, broimoi, gef mich enne broi, ich koam ni mei voor d'ander joar, dies joar enne schiling, d'ander joar enne piling, piling, piling, woagepond, vrouw en mester blef gezond" Als men geen gehoor kreeg zong men : "Hoag hoas, lèg hoas, doa zit en gierige pin in hoas"
Ik ben Vanswegenoven René
Ik ben een man en woon in Gelinden (België) en mijn beroep is Bruggepensioneerd.
Ik ben geboren op 22/03/1947 en ben nu dus 77 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: erfgoed.
Ik ben Vanswegenoven René