Wij weten met zekerheid dat ons voorgeslacht afkomstig is uit het Waregemse. De Gaverstreek in het algemeen en de gemeente Waregem in het bijzonder mag als bakermat van onze familie aanzien worden.
In de nominatieve lijst van de gezinshoofden te Waregem uit het jaar 1560 komt de naam (de) Stoop nog niet voor. In de buitenpoorterslijsten van Kortrijk, gemeente Waregem, verschijnt de naam destoop wel in 1614. Zodoende kunnen wij afleiden dat de eerste Stoops zich te Waregem vestigden eind zestiende of begin zeventiende eeuw.
Waar komt de familie de Stoop vandaan?
Een lijst van «vrijgewijden» of vrije lieden uit het jaar 1070, die tot de «familia» van de Sint Pietersabdij te Gent behoorden en als dusdanig haar speciale bescherming genoten ,maar in ruil daarvoor ook een jaarlijkse hoofdcijns aan de abdij verschuldigd waren, vermeldt een zekere Greta Stopens. Zij is waarschijnlijk de oudste bekende naamdraagster. [1]
Te Brugge werd voor het jaar 1309 een in het Latijn gestelde lijst hernieuwd van de Duitse Hanza waarin Joannes de Stupa vermeld is. [2]
Een charter van Brugge, gedateerd 27 april 1384, betreffende de reorganisatie van zes opperhooftmans laat weten dat de opperhoofdman van Sint Jacobs (Sint Jacobszestendeel) zijn zetel had in het huis «ter mane» dat bewoond was door Jacobs stoops op de markt van Brugge ( gelegen aan de hoek van de markt en het Sint Amandsstraatje naast het nog bestaand Cranenburg ). De stad betaalde als huur drie stuivers grote per week. [3]
De rekeningen van de stad Brugge uit de jaren 1385 - 1386 noteren een uitgave ten voordele van de vrouwen van Stoops en Jacob Sincke als vergoeding voor de huur en lakinghe van 22 toortsen die naar Gent werden gezonden voor de Graaf van Vlaanderen. [4]
In de rekeningen van het jaar 1387 staat een vergoeding genoteerd voor de aankoop van zes toortsen en zes schijnkeersen bij waslichtmaker BoudinStope. Het gaat om een koop die de koning van Engeland heeft gedaan door de oorlog. De kostprijs bedroeg zes groten per pond. Deze Boudin Stoopwoonde vermoedelijk in de Sint Amandsstraat naast het huis «ter zalme». [5]
Eveneens te Brugge wordt in het jaar 1396 een zekere Boudewijn Stoop en zijn vrouw vernoemd. Deze Boudewijn moet toen verbannen zijn geweest, want zijn vrouw koopt de helft van de geconfisceerde catheilen terug. [6]
In het jaar 1409 koopt Jan Stoop, koopman van de Duitse Hanza te Brugge, met nog enkele anderen collegas pepers van de stad, die in geldnood zat. [7]
F. De Brabandere vermeldt voor het jaar 1306 te Ieper Jacobus Stoop, te Moeskroen in 1398 Maes Stoep en te Antwerpen in 1402 Wouter Yden Stoeps.
In de poorterslijst van de stad Oudenaarde waren in de jaren 1550 reeds Stoops als poorters ingeschreven.
Einde de veertiende eeuw (1398) en in de volgende eeuw is ook te Harelbeke een aantal Stoops als buitenpoorters genoteerd.
In 1445 stak Simoen van de Moten, zoon van Wouter, Hannin de Stoop neer met een mes. Deze Hannin verloor daarbij veel bloed «ende is gevaren van levende live ter doot». [8]
In de 15de eeuw ontplooiden verschillende glasschilders in de Zuidelijke Nederlanden, binnen het kader van de gilden, een zeer vruchtbare bedrijvigheid. In de tweede helft van de 15de eeuw liet zich te Gent Roger de Stoop opmerken.[9]
Nog een naamdrager van enige betekenis, die tot nu toe gekend is, was Nicolaes de Stoop. Hij was vermoedelijk geboren te Gent (anderen denken te Aalst) en overleed in Venetië in het jaar 1568. In Venetië, waar hij blijkbaar naam maakte, was hij eerst verbeteraar en vervolgens drukker. Van zijn hand zijn bekend ( hij schreef in het Latijn ) «Poemata Varia» en «Florentae» (1555). Nicolaes publiceerde onder de pseudoniem «Stopius». [10]
In de parochieregisters van Waregem verschijnt de naam de stoop voor het eerst in een doopakte van 27 januari 1615. De vermoedelijke verste voorouder, die ik meen achterhaald te hebben werd Egidius gedoopt en was te Waregem geboren op 08 oktober 1648.
Eveneens woonde in het 17de eeuwse Waregem een belangrijke familie de Stoop die afstamde van Egidius den ouden. De leden van deze stam waren niet alleen buitenpoorters van de stad Kortrijk, zij hadden ook aanzienlijke eigendommen in hun bezit. Wanneer bijvoorbeeld Gillis de Stoop, filius Gillis, in 1668 overleed liet hij volgens de staten van Goed globaal 19 bunder «lants ende meersch» ( d.i. omtrent 27 ha.) na. [11]
Volgens handvesten, die bij de familie dYdewalle zouden bewaard worden, werden «stoops» in 1556 door Keizer Karel tot de adelstand verheven. [12]
Te Gent hadden in 1660 drie ziekendiensters van het Machariushuis voor besmettelijke ziekten een leven van volmaaktheid aangevat. In 1669 voegde Isabella Stoop zich bij hen. Zij werd overste in 1671 en stierf in deze hoedanigheid te Gent in het jaar 1695. [13]
Einde 16e en begin 17eeeuw zat ook al een struik (de) Stoop in de streek van Hondschoote in Frans Vlaanderen ( Hondschoote werd definitief Frans gebied in 1668 ). Hun oorsprong is nog niet achterhaald.
Op 14 mei 1791 overleed (zeer subitelijk aen eene beroerte ) jonker Jan Jacques De Stoop, advokaat bij de Raad van Vlaanderen, raadsheer en schepen van het magistraat van de stad Brugge. Hij cumuleerde daarbij de functie van Ontvanger-generaal van de Staten van Vlaanderen, kwartier Brugge. Hij was baljuw van het land van het Brugse Vrije. Ook was hij voorzitter en tresorier van de kamer van koophandel te Brugge. Hij bezat gronden «geleghen in de prochie Meulebeke in de gulde van Robrechteghem en gehouden van Hogerbauwede in Waereghem ». [14] Zijn vader is een zoon van Franciscus de Stoop en Joanna Laridon ( gehuwd te Sint Eloois Vijve in 1671 ). De genoemde Joannes Jacobus de Stoop behoorde tot de adel en voerde de titel van baron. Zijn nakomelingen zijn rechtstreeks verwant met de families de Brouckere ( gouverneurs van Antwerpen en Limburg burgemeester van Brussel); met de familie van Outryve dydewalle; met de familie de Pruyssenaere ( een adelijk geslacht van Vlaamse origine)en met de adelijke familie deMottelettes.
Dat tussen de voornoemde Joannes de Stoop en Destoops uit Waregem verwantschap moet zijn lijkt mij voor de hand liggend, gezien eerstgenoemde eigendommen in het bezit had die in de streek van Waregem gelegen zijn (cfr. de heerlijkheid Hoogerbauweede). Of er evenwel verwantschap is tussen onze stam en de voornoemde is een vraag die nog niet met zekerheid kan beantwoord worden.
Vermeldenswaardig is nog dat verschillende takken van de familie Destoop (De Stoop) gedurende de 17e, 18e, en 19e eeuw een hele reeks molenaars heeft geleverd. Daarbij wordt aangestipt dat de molenaars in vroegere tijden een groep vormden, die op de sociale ladder van de maatschappij een bijzondere plaats bekleedden. Zo is Joannes De Stoop pachter-molenaar van de Hoogmolen te Waregem rond de jaren 1672; Gillis De Stoop is rond de jaren 1667 molenaar te Zulte; in 1694 is Joannes De Stoop molenaar op de spitaalmolen te Waregem en circa 1686 is Gillis De Stoop molenaar op de molen te Vichte. [15]
Die welstand van weleer is niet permanent zeker niet bij een groot deel van de Waregemse stam blijvend in stand gehouden. Immers onze eigen voorouders waren eenvoudige lieden, die als landbouwer of land- en werkman aan de kost moeten komen. De vrouwelijke leden oefenden de voor die tijden traditionele beroepen uit, zoals: spinster, naaister, werkster, landbouwster, enz.
Eeuwen lang zijn meerdere takken van de familie Destoop de Gaverstreek trouw gebleven. Vele afstammelingen zijn er trouwens nog gevestigd. Anderen zijn samen met de toenemende mobiliteit vooral vanaf medio 19e eeuw naar verschillende streken uitgeweken. Wij vermelden: Oudenaarde, Gent, Moeskroen, Luik, Verviers, Frankrijk, Australië, Zuid-Afrika en vermoedelijk ook Amerika.
Wat onze stam betreft, voorvader Alphontius Destoop ( ° 1868) heeft de gemeente Waregem verlaten in het jaar 1893. Hij komt via Beveren (Roeselare) en Meulebeke uiteindelijk in Tielt terecht. Zijn huwelijk met Marie Louise Isebaert was bijzonder vruchtbaar. Marie Louise was over een tijdsspanne van veertien jaar op zijn minst twaalf maal zwanger.
De familienaam (de) Stoop is zonder twijfel afgeleid van het gebruiksvoorwerp «Stoop».
Wat het lidwoord de betreft blijkt dat het moeilijk is een algemene regel op te stellen. Haast in elke categorie namen lopen de artikelloze vormen en de namen met een lidwoord door elkaar. Het gebruik of het ontbreken van het lidwoord kan daarom maar zelden als criterium gebruikt worden om een naam tot een bepaalde categorie te rekenen of een verklaring uit te sluiten.
C. Kiliaan vermeldt in zijn «Etymologicum teutonicae linguae»:
«stoopen» , « verstoopen»: turbare, interturbare, interpellare = verwarren, in wanorde brengen, verwarring teweegbrengen, in de rede vallen, belemmeren.
Volgens dezelfde C. Kiliaan zijn «Stoop» en «Ghelte» synoniemen: in de generieke (= eigen aan de soort) betekenis is een «stoop» een beker, hetzij gemaakt uit aardewerk, hetzij uit metaal, om te drinken, met een vaste of een veranderlijke inhoud.
In zijn encyclopedie van namen zegt A. Huizinga: «stoop» behoort tot een wonderlijke groep namen die ontleend is aan de emballage en deze dan genomen in de ruimste zin, nl. alle soorten voorwerpen die iets kunnen inhouden.
Het Algemeen Vlaemsch Idioticum, bewerkt door L. Schuermans, omschrijft op pagina 685 het woord «stoop» als volgt: "allerlei kruik van aarde gebakken."
Een «stoop» is het Nederlands woord dat gebruikt wordt:
Ø als benaming voor verschillende vaten voor vloeistoffen, hetzij als schenk- of ontvangvat, hetzij als drinkbeker;
Ø om een inhoudsmaat voor natte waren aan te duiden, zoals kruik, kan, drinkschaal, ter grootte van twee kannen ( d.i. de inhoud van circa twee liter of van twee en een halve liter);
Ø in overdrachtelijke zin: voor het aanduiden van een drinkebroer of voor een wijnhandelaar, brouwer.
De reeds genoemde C. Kilaan zegt ook nog: «stoop» is een oude inhoudsmaat voor vloeistoffen met een inhoud van vier pinten.[1]
Adriaen Vander Gucht verstrekt in zijn «Cijferbouck» (1569) de volgende schaal:
-een schreve bevat 4 stoopen of ghelten; -een stoop bevat 2 potten of kannen; -een pot bevat 2 pijnten.
En verder
3 stoopen te Doornik zijn er 2 te Gent; 53 stoopen te Kortrijk zijn er 52 te Gent; 22 stoopen te Ieper zijn er 20 te Gent; 31 stoopen te Douwaai zijn er 25 te Gent.
Uitgaande van deze gegevens heeft men verder afgeleid:
29 potten of kannen te Brugge zijn er 28 te Gent; 25 potten of kannen te Antwerpen en te Mechelen zijn er 15½ te Gent en zijn nauwelijks 16 stoopen te Brugge.
Verplancke, zoon, noteert in zijn « Tafels van reductie» (1802)
de pint is de helft van een kanne; de pint is een vierde van een stoop; de pint is te Brugge 0,5648 liter.
Van Heerswynghels bepaalt {in zijn Tafels van maten en gewichten (1830 )}
de waarde van een stoop op 2,26 liter, wat overeenstemt met de stelling van Verplancke.
In de heerlijkheid Potegem ( deel van Waregem) gebruikten onze voorouders de Oudenaardse maten, waardoor een stoop kan bepaald worden op 2,306 liter. Te Waregem zelf werd de Kortrijkse maat gebruikt en was een stoop dan gelijk aan 2,262 liter.[2]
Volgens de Bo is een «stoop»:
een maat met de inhoud van vier pinten;
twee kannen maken een stoop;
een kanne is een maat van twee pinten;
een pinte is een vochtmaat die in het Frans een «pinte» heet.
In spreekwoorden en gezegden wordt het woord «stoop» als volgt gebruikt:
iemand op stopen trekken: is iemand bij de neus nemen, bedotten;
een stoop genever: is een kruikje genever;
een stoopke in bed: is een warmwaterkruik.
In het spreekwoordenboek der Nederlandse taal van P. J. Horrebomé staan de volgend spreekwoorden:
Ø dat is een schoon voêr wijn, zei klaasje, en hij zag een vaatje van vier stoop door een vergrootglaasje.
Ø dat hoepeltje bindt, zei de kuiper, en hij had een vaatje van vier stoop onder handen.
Ø nu heb ik een Heidelbergsche vat gezien, zei Laurens, en hij zag een voeder wijn van achthalve stoop.
Voor C. Kiliaan hebben Stoop, Stoops, Stope, de Stupa, en stoep dezelfde betekenis.
In zijn Nederlans Etymologisch woordenboek schrijft Jan de Vries:
«stoep: stoep(e),stoop(e) = zitbank voor de deur, oprit.
Volgens A. Huizinga , die verwijst naar de familienaam Vander stoep en Verstoep (hij maakt dus geen melding van de naam de stoep ) zou deze familenaam afgeleid zijn van:
Ø hetzij een begrip uit de verkeerstermininologie
Ø hetzij als vindplaats van een vondeling.
Schrijfwijzen.
Uit de vele opzoekingen blijkt dat naast de familienaam destoop, de stoop, de Stoop, De Stoop, ook nog de vormen de Stoep, stoep , stoop en stoops voorkomen. In de parochie registers van Wortegem vond ik de vorm de stoopt terug. Kan deze eind-t als een meervoudsvorm worden aanzien, zoals in sommige andere gelijklopende gevallen?[3]
Een nog oudere vorm van onze familienaam luidt stopens.
De Latijnse vormen ten slotte zijn 'Stopius' of nog de stupa
Uit alles wat voorafgaat kan geconcludeerd worden dat onze familienaam niet aan een bepaalde lokaliteit is verbonden.
I.1. De Baere Nelly ° Lokeren 05.05.1934 X Lokeren 21.11.1959 Destoop Hilaire
II.2. De Baere Cyriel ° Waasmunster 22.01.1894 Nieuwkerke 22.08.1957 X Sinaai 03.08.1921 II.3. Maes Ida ° Sinaai 09.05.1892 Nieuwkerke 22.08.1957
III.4. De Baere Justus ° Waasmunster 05.09.1864 Waasmunster 04.09.1941 X Waasmunster 06.05.1891 III.5. Van de Walle Maria ° Waasmunster 17.04.1861 Waasmunster 28.11.1918
