Wie waren ze ? (volgens Larousse) Orde van de Tempeliers, militaire en religieuze orde, gesticht in 1119, waarvan de leden zich vooral in Palestina verdienstelijk maakten. De Franse koning Filips de Schone, die zich meester trachtte te maken van hun rijkdommen en hun macht wilde breken, liet de grootmeester van de orde, Jacques de Molay en alle ridders die zich in Frankrijk bevonden aanhouden (1307). Velen stierven op de brandstapel (1310-1314). Paus Clemens V hief de orde in 1312 op.
De hierarchie van de Tempelorde De Commandeurs, er waren allerlei commandeurs, bv voor het regelen van voedselvoorziening, zekere stonden aan het hoofd van een commanderij of een burcht. De Meester, stond aan het hoofd van de Orde. De Seneschalk, 2de in rij. Eerste plaatsvervanger van de Meester. De Maarschalk, absolute leider in tijden van oorlog. De commandeurs moesten zich met hun troepen onder zijn bevel scharen. Het Convent, was het leger van de Tempeliers. De Ridders, herkent men aan hun witte mantel met een rood kruis op de borst. Ze droegen een maliënkolder of "haubert" en een broek of "chausse". Op hun hoofd droegen ze een helm of "heaume". Ze waren gewapend met een zwaard, een schild in hout en leer, 3 messen. Ze hadden recht op 3 rijdieren en een schildknaap met paard. Slapen deed een ridder op en stromatras met een laken, een overtrek uit linnen en een deken. De Sergenten, droegen een zwarte mantel met een rood kruis op de voorzijde en op de rug. Een sergent kon commandeur van een huis worden. Sergenten hadden maar één paard. Ze beschikten ongeveer over dezelfde uitrusting dan de ridders. De Gonfanonier, was de sergent mentor van de schildknapen. Hij moest er op letten dat ze de regels volgden. Hij stond ook aan het hoofd van de schildwachten. Hij had de eer het lansvaantje van de Orde te dragen, het droeg de naam van "gonfanon Beaucent" (half wit/half zwart). De Ondermaarschalk, was de rechterhand van de maarschalk. De Kapelaan, met de toelating van Paus Innocentius II, mocht de Orde kapelanen benoemen en mis houden. Broeder van de infirmerie, zorgde voor de zieken en de ouderen, hij mocht medicijnen toedienen.
Waar waren ze aanwezig ? Zo goed als overal. Bij ons, in heel België, ook in Nederland, Frankrijk, in het Groot-Hertogdom Luxemburg. West-Vlaanderen was rijkelijk voorzien van tempellanden, maar ook de provincies Henegouwen en Luik. Hun bezittingen bestonden vooral uit hoeves. De commanderij van Ieper was een van de eerste in het Westen (1127). Een commanderij lag vermoedelijk langs de Dikkebusweg, bij de weg naar Vormezele, een tweede tussen Brielen en St-Jan. Deze commanderij werd geleid door een commandeur, 12 broeders, 1 kapelaan. Ze hielden een markt, onder de naam Ypermarct of Timpelwoucke. Ze mochten mensen op hun gebied aanhouden en berechten volgens de wetten van de stad. Hun bezittingen waren enorm (renten op huizen, op de oorspronkelijke houten lakenhal, ook te Diksmuide). Na 1225 trok gravin Johanna van Constantinopel het marktrecht naar haar toe en ontnam zo de broeders een belangrijke bron van inkomsten. Er waren ook conflicten met de Ieperse schepenen over waterleidingen naar het tempelland. De arrestatie van de tempeliers in het Franse rijk zou in Ieper op een bloedbad geëindigd zijn, waarbij de commandeur, Blasius van der Matte en een 20tel broeders om het leven kwamen. Na de afschaffing van de Orde in 1312, werden alle goederen aan de hospitaalridders overgedragen. Eind 14de eeuw, werden ze nog "tempeliers" genoemd. De commanderij van Ieper verdween aan de vooravond van het beleg van 1383, waarbij de voorstad werd verwoest.
Net als Ieper, was Slijpe een belangrijk centrum voor de tempelorde in West-Vlaanderen (1137). In 2003 werd tijdens restauratiewerken in de kerk van Leffinge het graf van een tempelier teruggevonden. In Gistel was er een templehof met kapel nabij de markt. In Jabbeke bezat de Orde een huis met grond en molen in de watering van Blankenberghe (huidige Noordhoek). het werd in de 18de eeuw gesloopt. In Kortrijk bezaten ze een huis nabij de hallen. In Veurne, hadden de tempeliers een rente in de plaats "Stalhole". Er waren 6 tempeliers die de naam van de stad droegen, o.m. Robrecht van Veurne. In Brugge, hadden de broeders verschillende huizen. In Nieuwpoort hadden de tempeliers van Slijpe 8 huizen. In Ruiselede had de Orde ook bezittingen. In 1200 schonk Zeger II, kastelein van Gent zijn allodium te Vigghenseele aan de tempeliers, alsook een hoeve te Zaamslag.
We kennen allemaal Jean Bart, de Duinkerkse kaper,maar men vergeet ten onrechte de dappere Vlaamse kapers.
De kapers van de Zuidelijke Nederlanden vaarden altijd onder de Bourgondische Vlag, ook Bourgondisch Kruis genoemd. De "Kaeperye" was natuurlijk niet alleen maar een winstgevend zakje, er waren ook bloed en tranen mee gemoeid. De kapers moesten zich onderwerpen aan de voorwaarden van hun kapersbrieven. ze waren verplicht hun buit binnen te brengen en deze te melden bij de Prijzenrechtbank die er de verkoop van regelde. De opbrengst werd door haar verdeeld volgens een vastgesteld percentage. Bij het begin 17de eeuw, bedroeg die percentage bij de Duinkerkers van 1,5% tot 2% voor de kapitein, een derde voor de bemanning met daarbij eendeel voor de reder en de rest voor de koninklijke kas of een welbepaalde staatsinstelling, zoals de Admiraliteitsdiensten.
Na 1713, vervalt het kapersbedrijf bijna totaal : gevolg van de vrede. Bekende kapers werden nu kapiteins ter lange omvaart, hun ervaring en stoutmoedigheid zullen dienen om de koopvaardij naar Indië te organiseren.
De beroemste Oostendse kapers : Michiel Canoen (geb. 1654) , 24 prijzen. Pieter de Ry (geboren Nieuwpoort), 69 prijzen. Anthone De Fever, 30 prijzen. Erasmus de Brouwer, 74 prijzen. Cornelis Rees, veroverde in 1674 het galiot "Le Roi David", kapitein Jean Bart, die gevangen wordt genomen.
Een paar Nieuwpoortse kapers : Passchier De Rudder, 22 prijzen. Bartel Jansen, 12 prijzen. Jaak Looten, 8 prijzen.
Oostende kende in die periode een grote welvaart, door de opbrengst van de prijzen. Toch was Vlaanderen soms verdeelt in twee kampen, zo bevochten onze kapers zich bv in 1706, wanneer Oostende onder Engels-Nederlands bewind viel, terwijl Nieuwpoort Spaans bleef.
Welkom op mijn streekgeschiedenisblog. U kende reeds mijn geschiedenis-website www.Pannetheka.be, gewijdt aan De Panne. Op deze blog zal ik het hebben over een groot deel van West-Vlaanderen, meer bepaald heel de kuststreek, en de Westhoek.
Hallo !
