C47   SEX AND SPAM.

                           Steglitz, 1 augustus 45.

Pa Krüger had in zijn functie van Adjunct-Blokoverste blijkbaar tóch goede relaties met het districtbestuur, want Joseph kreeg zonder de minste moeilijkheden zijn rantsoenkaart klasse 2 voor de maand augustus. Op naam van Thomas Georg Witze nog wel, en niemand van de stadsadministratie vroeg waar de vorige bewoner van 15b-2, die brutale kreupele Fremdarbeiter Peeters Jean-Marie, gebleven was...Slecht punt voor de Deutsche Gründlichkeit, zullen we maar denken.

Maar ook privé dwong Pa Krüger alle respect af. Zijn Amerikaanse toezichter had gezorgd dat het nodige hout er kwam voor de dakherstelling. En in een paar dagen was het gat boven de 15b en c, met de hulp van Neumann en Vati Weimar, volledig dicht. Joseph had zogenaamd ook een handje toegestoken, maar meer om een oogje in het zeil te houden en hen te beletten in zijn twee kasten te neuzen of zijn ledikant te demonteren. Dat in die stijlen nog zesduizend Reichsmark verstopt zat hoefde niemand te weten. En toen het 'werkvolk' eindelijk verdwenen was, rijkelijk beloond met drie sigaretten élk, opende hij het luik in de plankenvloer ónder zijn bed om er het zwarte pakje met drieduizend mark tussen de juffers uit te vissen...Want nu Ma De Bens z'n oude slaapkamer hieronder weer opeiste, zou bij een toevallige inspectie van haar plafond die schat zó voor het grijpen liggen. En Madam kennende...neen dank u!

Het pakje lag niet waar hij het verwacht had: het was waarschijnlijk vérder doorgeschoven toen hij het vanop zijn bed in het gat tussen de balken had gemikt! Maar hoe hij ook dieper in de donkere sleuf graaide, liggend op zijn buik en zover zijn arm reikte: ...niets te vinden! Het zweet brak hem uit van de zenuwen, tot hij plots ijzig kalm het drama duidelijk onder woorden durfde brengen: "Beste vriend, je centen zijn foetsie ,gestolen! "

Natuurlijk: gestolen, maar door wié ?! De kring met mogelijke daders was maar héél klein, als je de oude Weimars uitsloot. Gerda en Françoise waren alle twee op zijn kamer geweest, en Ma De Bens was geslepen genoeg om sluiks in te breken met de sleutel van een àndere deur. Maar die hadden elk voor zich geen enkele reden om, balancerend op zijn bed, hun nek te breken om in dat plafondgat te gaan vissen...Neen, iémand had in de roze kamer op zolder dat luik in de plankenvloer onder het bed ontdekt en was zó bij het zwarte pakje geraakt. En die "iemand" kon enkel Pa Krüger zijn: die vent had al in het begin van mei de schade aan zijn eigen dak opgenomen en ook de scheur boven de roze kamer gezien, natuurlijk. Maar was die spleet wel breed genoeg om een volwassen kerel als Krüger door te laten ? Eerlijk gezegd moest Joseph dat betwijfelen...Maar wié ,en hoé dan wél ,verdomme ?!

Toegegeven, dat verlies zou hem niet tot de bedelstaf brengen. Hij had nog altijd een dikke negenduizend mark over: zes in de bedstijlen van de roze kamer en drie in de opgespelde broekspijp. Dat was normaal genoeg om ruim twee jaar toe te komen, zijn vijf goudstukken niét meegerekend...Maar tóch! Eén ding wist hij zeker: die Krüger zou hij goed in de gaten houden en bij de eerste gelegenheid uitpersen als een citroen! En hoewel hij wist dat piekeren geen blaas hielp, lag hij die nacht toch lang nijdig en verbitterd naar het plafond te staren. Met als gevolg dat hij Gerda niet met de nodige toewijding op haar wensen kon bedienen en zij - wat pinnig - dan maar zélf het roer in handen nam...

Dat de conferentie van Potsdam nu recht op een mislukking afstevende zullen de Berlijners stevig geweten hebben. De grootmachten streden een onderlinge prestigestrijd uit op de rug van Jan-met-de-pet. De Russen sneden in de drie westerse sectoren regelmatig de electriciteit af, zogenaamd om veiligheidsredenen. Makkelijk ,want de centrales lagen in hùn zone ! Sommige dagen was er énkel nog stroom tussen 02.00 en 05.00 uur 's morgens. De voedselaanvoer voor de markten werd dan weer geblokkeerd op sanitaire gronden, omdat die grondstoffen gewonnen werden in de groene gordel rónd Berlijn waar zogezegd nog steeds veel besmettelijke ziekten heersten...Groene gordel ,die toevallig ook in de Sovjetzone lag...

De Amerikanen op hun beurt sloten de toegang tot hun vuilnisbelten af om juist dezelfde reden. Al goed dat daar 's nachts geen toezicht op werd uitgeoefend, of het sterftecijfer van uitgehongerde zombies ware in hun sector nog véél hoger geweest. Maar dagelijks zag je toch mensen die van uitputting op straat flauwvielen...Het bestuur bleef erg in gebreke en kon op de rantsoenkaarten amper de helft van de bonnen honoreren...Duidelijk de schuld van de hautaine Amerikanen, die daarenboven steeds meer krediet verloren door hun gulzige opeising van huizen, links en rechts. Gelukkig veegden steeds meer Yanks hun voeten aan het 'verbroederingsverbod' en konden tenminste op die manier veel 'Liebe Fräulein' wat eten binnenhalen voor de familie...

En nóg iets héél vreemds: het zeer christelijk Amerikaans bestuur stond oogluikend het aborteren van 'Russische' foetussen toe...Misschien om op die manier de toekomstige 'Rode' piek in de bevolkingsaangroei te fnuiken ?...

Maar wat vooral de conferentie deed kapseizen was het wegvallen van Premier Churchill. Deze verstokte en geslepen anti-communist verloor de eerste naoorlogse Britse verkiezingen en moest noodgedwongen aan de onderhandelingstafel de plaats ruimen voor de erg linkse Attlee. Deze had, buiten een naïeve bewondering voor Josef Stalin, voor de rest van wereldpolitiek niet het minste benul...En de nieuwe Amerikaanse president Harry Truman begreep van het Europese wespennest ook al geen kneit ! Dat beloofde !

Omdat Joseph vond dat Gerda 'zijn' boeken ver onder de waarde had omgeruild, besloot hij zélf in de slangenkuil van de 'Tauschmarkt' zijn kans te wagen. Met in zijn rugzak drie platvloerse geïllustreerde porno's, één Franse klassieker en een sjiek erotisch platenwerk van Félicien Rops trok hij naar het Rathausplatz beneden en installeerde zich op juist hetzelfde plekje dat Gerda hem had aangeduid. De meeste àndere aanbieders waren zwartgeklede vrouwen of sjofele grijsaards, met hier en daar een opgeschoten bengel in zijn versleten en gedemilitariseerd H.J.-uniform. Het was er nog niet druk, want tussen de 'standjes' liepen bijna uitsluitend kaki's van oost en west rond te neuzen. Daarom verbaasde het Joseph dat zijn eerste kijklustige een nog flinke burger was van rijpere leeftijd die hem vaag bekend voorkwam.

De man bladerde opvallend koel door het pikante platenwerk van Rops, legde het terug en wierp een vluchtige blik op de porno's en 'Les Histoires d'O' vooraleer zich hautain af te wenden. Maar alsof hij zich bedacht keerde hij na twee stappen terug en vroeg in perfect Hoogduits wat Joseph verwachtte voor zijn kunstig fotoalbum. Een Duitser !?  Die zijn schamel maandrantsoen inzette voor deze erotische rommel !? Op zijn leeftijd !

" Schade ,aber ich tausche nur gegen Amy-konservenessen...Nichts Deutsches !" Jammer inderdaad ,want hij had medelijden met die ouwe ,maar hij moest hoe dan ook hard zijn in z'n nieuwe stiel ! En om hem helemaal af te poeieren specifieerde hij zijn exclusieven :"Brot, Butter und Bucksenfleisch ,Cornedbeef made in U.S.A.! Können Sie mir ein anständiger Vorschlag machen ?..." vroeg hij brutaal, alsof hij al heel zijn leven lang had staan sjacheren. Maar tot zijn complete verrassing gaf de man niet af en na wat heen en weer bieden kwamen ze akkoord op drie broden, één doos Butterspread en drie blikken cornedbeef, ongeveer het dubbele van wat Joseph had verwacht, ook al was het hem een raadsel waar een Duitser dergelijke kostbare eetwaren vandaan kon halen. Maar ondertussen was er een herkauwende Amerikaanse sergeant bij komen staan: de twee leken elkaar te kennen, want bij de laatste handslag knikte die Yank goedkeurend. Joseph moest lachen: blijkbaar had de puriteinse Amerikaan zijn Duitse stroman het 'vuile' werk voor hem laten doen!

"Komt u het eten halen ?" vroeg de burger: " Onze car staat achter de hoek." ...Hoezo "Onze car ?!"

"Maar ik kan de rest van mijn boeken hier toch niet achterlaten en mijn standplaats vrijgeven! "

"Hoeveel moet je dan voor die àndere rotzooi hebben ?"

"Hetzelfde als voor het album...Drie..."

"Okee" onderbrak de man hem ongeduldig: "Dus zes voor alles! ...Kom nu maar mee! " Ook de sergeant scheen er plots de buik van vol te hebben en leek hem zwijgend tot spoed aan te manen: deze onaangename indruk kreeg Joseph toch. Met de vijf boeken onder de arm liep de Yank alvast voorop, gevolgd door Joseph en de oudere heer.

De gehuifde Dodge stond inderdaad tegen de hoek met ook zo'n beaat herkauwende neger achter het stuur. En in het donker van de laadbak kon Joseph een paar kartons onderscheiden waarin verlokkelijke conservedozen lagen te blinken. Zonder argwaan stapte hij dan ook in...en toen sloeg de val dicht.

Even begreep hij niet wat er gebeurde, omdat het heertje hem eerst zo spottend aankeek en dan wat vermoeid zuchtte.

"Herr Witze, ik ben in dienst van de Intelligence Service van de U.S.Army..."

"You are Tommès Djordj Waaitzie, aren't you ?!" onderbrak de sergeant hen. Maar de burger wees hem onmiddellijk terecht :" Sargeant Kieffer, let me do the talking, ja ?!" En zich weer in het Duits tot Joseph wendend: " U bent toch Thomas Georg Witze, nietwaar ?...En u woont samen met een zekere Krüger Gerda in de Albrechtstrasse 15b , Berlin-Steglitz ? "

Joseph knikte verbaasd: die vent scheen dan tóch de baas van het koppel. Maar hoe deze achter zijn nieuwe naam was gekomen zónder zijn pas te vragen was hem een raadsel.

Doch hij herpakte zich vlug en zei spottend: " Mein Gott ! Ben ik dan al zó beroemd, dat iedereen mij op straat herkent ?"

De man bleef hem onbewogen aankijken: "Ik heb u inderdaad herkend. Maar jullie namen staan ook zo vermeld op de bus van het appartement in de 15b en op de lijsten van de Bevolkingsdienst van het district Steglitz. Wat ik eerlijk gezegd de laatste tijd nog niet dikwijls ben tegen gekomen, gezien het gemak waarop je tegenwoordig valse papieren kan krijgen...En wij houden u inderdaad al een tijdje in de gaten: dat u dit nog niet gemerkt heeft bewijst dat u nog veel te leren heeft in het vak..."

Vak ?! Welk vak kon die verdomde Witze wel geleerd hebben in deze woelige tijden, buiten soldaatje spelen en zijn leven opofferen voor de Führer ? Impulsief flapte hij het eruit: " De oorlog beëindigen als geamputeerde op één been, geloof mij, mijn vriend: zoiets bevordert het aanleren van een nieuw vak allerminst ! Maar ik sta open voor elke werkaanbieding die u mocht te binnen schieten, hoor: mijn hersens zijn nog onbeschadigd! ...Armee Intellect Service, zei u ?...Wat houdt dat in ?  Met een valse baard en een zweep de hoeren ondervragen ? Dan ben ik je man ,hoor !"

De man kreeg duidelijk genoeg van dit wazig schaduwboksen: "Luister Witze: enkel het feit dat je bij de U.S. contra-spionagedienst in de kijker loopt, moet bij jou een belletje doen rinkelen. Tenzij je er de voorkeur aan zou geven met de collega's van de Russische NKVD te spreken én uw testament op te stellen, raad ik u ernstig aan ónze leefregels strikt na te leven. En dat is één: niét plots te verhuizen of elders onder te duiken! Twéé: geen énkel contact te zoeken met vroegere medestanders en ook niet met óns. En drie: morgen sta je gewoon weer hier op de markt met de zelfde rommel alsof er niets gebeurd is. En denk eraan: je ként ons niet ; niet gaan zwaaien als wij je morgen driemaal voorbij lopen. Ook straks thuis geen woord over dit gesprek, verstaan ? Ingerukt nù ! "

Maar toen bleek dat hij al dat eten niet in zijn rugzak kreeg, reden ze hem toch even bergop tot aan de hoek van zijn doodlopend zijstraatje en kipten hem daar af. Het laatste stukje naar de 15b, met een volle ransel conserven op zijn schoft en drie broden onder elke arm, had hij méér bekijks dan hem lief was.

Françoise viel haast van de trap toen ze die berg eten de hal in zag hinken en kon niet nalaten te vragen of er soms wéér ergens een goederentrein geplunderd werd. Maar hij gunde die vuige verklikster geen woord: zij of haar moeder hadden hem natuurlijk bij de Yanks verraden en dat zou ze verdomme uitzweten!      

Ook bij de Weimars verwekte zijn puffende 'entréé' als vroegtijdige Santaklaus een uitzinnige sensatie. En hoe onbeleefd preuts Ma Krüger later ook aandrong om te weten wàt ze juist voor deze heerlijkheden hadden ingeruild: Gerda gaf geen krimp! Maar als zoenoffer gaf Joseph haar wél een brood mee, kwestie van haar buiten te krijgen en eindelijk de verwarring in zijn brein even te laten bezinken..

De hele verdere dag probeerde hij een lijn te ontdekken door het enigma waarin hij als een blinde idioot ronddwaalde. Die meesterspion had duidelijk gezegd dat hij Joseph 'herkend' had...Van een foto, hoogstwaarschijnlijk, en tóch sprak die man hem met 'Witze' aan. Maar Joseph leek maar héél vaag op de glimlachende pasfoto in het soldijboek van de gesneuvelde HJ-soldaat. Dus als daarvan al een dubbel in de handen van de Yanks was gevallen kon die afbeelding hen onmogelijk naar de zorgelijke tronie van Joseph geleid hebben.

Pas laat in de nacht kreeg hij min of meer zicht op zijn beangstigend probleem. Gerda lag van uitputting al vredig naast hem te snurken. Hij had haar al het werk laten doen en daar had zij ondeugend misbruik van gemaakt om driftig de teugels te vieren. Onder het motto van 'Elk diertje zijn pleziertje', zeg maar. Doch reeds tijdens deze sessie was hem een lichtje opgegaan dat misschien een eerste sluier van zijn probleem kon oplichten, maar hem daarom niet minder ongerust maakte...

Volgende morgen ging Joseph met een beklemmend voorgevoel en hangende pootjes naar 'zijn' stapeltje bakstenen in de hoek van de Tauschmarkt op het Rathausplatz. Maar zijn nieuw geheim contact met de 'meesterspion', dat hij als routine had moeten afhaspelen, liep helemaal verkeerd. Een oudere Rus met vreemde epauletten op zijn blau-grijs officiersuniform toonde nog vóór de aankomst van de Yanks plots belangstelling voor één van zijn Franse 'werken'. En, toppunt: de man bleek de frivole teksten voldoende te begrijpen om monkelend zijn kepie achterover te schuiven. Maar gelukkig kwam het niet tot een écht gesjacher want de Rus had geen worsten of conserven aan te bieden. En voor de aangeboden machorka-tabak dééd Joseph het niet. Hij kende die grof gesneden rommel nog van zijn veldtocht in de Oekraïne en schrok terug om Pa Krüger daarmee te vergiftigen...Gelukkig bleef de man niet nodeloos aandringen want Joseph had reeds een glimp van US-Sargeant Kieffer opgevangen. Nadien zag hij ook zijn Duitse baas een paar keer in de nabijheid rond drentelen, maar het duurde ruim een kwartier vóór deze hem openlijk aansprak.

Of er sinds gisteren al een "verdachte vreemde" contact met hem had gezocht, wou hij weten, terwijl hij voor de show in een pornoboekje bladerde. Neen dus. Waarop de baas eens fijntjes monkelde: "En de Rus van daarjuist ? Blau-grijs officiersuniform van de Inlichtingendienst ?"

"Die had geen geschikt ruilgoed aan te bieden..."

"Misschien, maar het was wél Luitenant Voronof, mijn collega van de NKVD, die eventjes beleefd met jou kwam kennis maken: zien welk vlees wij in de kuip hebben..."

Joseph schrok zich een aap, maar de Duitser gaf hem geen tijd om te bekomen: "En dàt zou ik ook wel eens willen weten! U zei dus dat u Witze heette, Thomas-Georg, geboren: Köningsberg-Oost-Pruisen op 4 maart 1928 ?"

" 1928 ?" Joseph moest ondanks alles plots glimlachen voor deze pueriele valstrik: " Neen, pardon: 1923! "   

De man diepte een soort steekkaart uit zijn binnenzak en leek het nauwkeurig na te kijken: " Herr Witze, hier staat duidelijk '28, en geloof me, beste man, mijn steekkaarten liegen niét! Wat maakt dat u zéventien jaar bent, okee ? ...U ziet er wél oud uit voor uw jeugdige leeftijd, beste! Maar ja: de laatste tijd veel meegemaakt zie ik...Moeder en zuster verloren tijdens de 'Treck' langs de Weichseler Haff... Een zware slag, inderdaad. En dan op 29 januari 45 uit Gotenhafen gevlucht op het hospitaalschip K.D.F(*) 'Wilhelm Gustloff', de volgende nacht wél getorpedeerd, maar halfdood weer opgevist...Na herstel - en ze zeggen hier vreemd genoeg niets van een beenamputatie - in de Marinekazerne van Stettin een speciale opleiding gekregen van 'Einzelkämpfer'...Wat dat ook moge zijn..."

Hij keek Joseph recht in de ogen en zuchtte vermoeid:

" Maar moést u - wat ik zéér betwijfel - inderdaad een dikke vis zijn voor de nazi-jagers van mijn soort, dan bent u dat des te meer voor mijn collega's van de NKVD. Dat zij iets geroken hebben, toonde Voronov daarjuist al. En bij werkelijke interesse zullen ze u gewoon hier komen kidnappen, ook al is dat buiten hun sector. Daartegen kunnen wij u niet beschermen, tenzij wij u vooraf aanhouden...Denk daar tegen morgen maar eens goed over na: zelfde plaats, zelfde tijd...en zelfde 'deal'! ...Straks zal Sargeant Kieffer uw boekjes wel komen omruilen tegen een redelijke vergoeding: uw literatuur schijnt op de Dienst erg in de smaak te vallen...

 Als ruil gaf Kieffer hem een zak met conserven allerhande, maar broden waren er ditmaal niet bij. Dit gaf aan zijn intrede in de 15b wél meer discretie dan de dag voordien, maar deed bij zijn 'gezin' evenveel geestdrift losbarsten. Stel je voor: kleine blikjes leverpaté en tubes zalmpasta voor één persoon, sardines in olie en haringen in vette tomatensaus! Zelfs een zakje zuurtjes zat erbij, een pakje kauwgom en...jawel: drie condooms, die Gerda niet vlug genoeg voor de ogen van Hildegarde kon wegritsen!

Al deze feestvreugde deed hem bijna de dreigende waarschuwing van de Duitser vergeten: als de Russen je willen hebben, komen ze je gewoon 'kidnappen'. Dat woord riep een verre herinnering op over Amerikaanse gangsters in de politieromans die Arthur Birnbaum destijds las tijdens hun zogenaamde herhalingslessen...Goede oude tijd, inderdaad meneer! Nu werd hijzélf misschien eerstdaags het slachtoffer om gebonden en gekneveld in de koffer van een auto naar een geheime sovjetkerker gevoerd te worden. Om in 'Nacht und Nebel' te verdwijnen...

Maar waaróm in godsnaam ?! Waarom zouden de Russen zoiets met hém doen ?! Het was wel algemeen gekend dat hun huidige slachtoffers ofwel iets 'wisten' - met andere woorden hersens hadden die ze in de Sovjetunie konden gebruiken: wetenschapslui en dergelijke...Of iets hadden uitgespookt in Rusland dat niet door de beugel kon, in de aard van massamoorden of strafexpedities... Maar Joseph wist dat hijzelf in géén van beide groepen thuishoorde...Of dat van Witze óók met zoveel woorden gezegd kon worden, was natuurlijk een àndere vraag! ...Alhoewel, een jongen van zeventien ?...

(*) K.D.F. staat voor 'Kraft Durch Freude' ,benaming van de sociale dienst van het z.g. "N.S.Arbeitsgemeinschaft" (algemeen syndicaat) dat - vóór de oorlog - verdienstelijke arbeiders plus echtgenote gratis een veertiendaagse cruise aanbood naar de Canarische Eilanden met het luxe-passagierschip "Wilhelm  Gustloff". Deze cruiser werd tijdens de oorlog omgebouwd tot hospitaalschip onder de vlag van het Rode Kruis ,maar tóch door een Russische duikboot getorpedeerd in de Baltische zee op 30 januari 1945. De kapitein (!) en een dikke duizend vluchtelingen konden gered worden. Ongeveer negenduizend opvarenden verdronken.