De keukenklok

Van verre hadden ze hem reeds zien aankomen,want zijn verschijning viel op.Een heel oud gezicht had hij.Maar aan zijn manier van gaan kon men dan weer zien dat hij maar twintig was. Hij zette zich met zijn oud gezicht bij hen op de bank.En dan toonde hij hun wat hij in de hand hield.Dat was onze keukenklok,zei hij,en hij keek daarbij naar iedereen die zich daar op de bank zat te zonnen.Ja,ik heb ze nog gevonden.Ze is overgebleven.Hij hield een ronde keukenklok voor zich uit en raakte met zijn vinger even de blauw gekleurde cijfers aan.Eigenlijk is ze helemaal niets waard,zei hij nog bij wijze van excuus.Ze ziet er uit als een bord,zo een met witte lak.Maar die blauwe cijfers zien er toch heel keurig uit,vind ik.De wijzers zijn natuurlijk van lood.En gaan doen ze ook niet meer.Neen.Van binnen zijn ze kapot,dat staat vast.Maar ze ziet er nog altijd uit als vroeger.Ook al gaat ze nu niet meer.Met zijn vinger maakte hij een voorzichtige cirkelbeweging langs de rand van de klok.En zei daarbij op zachte toon:ze is overgebleven.De mensen op de bank keken hem niet aan.Eén keek naar zijn schoenen en de vrouw richtte haar blik op de kinderwagen.Iemand zei toen:Je hebt zeker alles verloren?

Ja,ja,zei hij op vrolijke toon.Maar dan ook alles!Alleen zij hier,zij is overgebleven.En hij hief de klok weer in de hoogte,alsof de anderen ze nog niet hadden gezien.

Maar ze gaat toch niet meer,zei de vrouw.

Dat is waar.Ze is kapot,dat weet ik ook.Maar voor de rest is ze toch nog als vroeger:wit en blauw.En opnieuw toonde hij zijn klok.En het mooiste van alles,ging hij opgewonden verder,dat heb ik u helemaal nog niet verteld.Het mooiste moet nog komen.Moet u horen:ze is stilgevallen om half drie.Uitgerekend om half drie.

Zeker op het moment dat uw huis werd getroffen,zei de man.Dat heb ik reeds vaak gehoord.Als de bommen inslaan,vallen de klokken stil.Dat komt door de luchtdruk.

Hij keek weer naar zijn klok en schudde het hoofd.Neen,mijn beste.Dat hebt u mis voor.Met bommen heeft dat niet te maken.Neen.Om half drie ging het om iets heel anders,maar dat weet u nog niet.Maar daar gaat het nu juist om,dat de klok precies om half drie is stilgevallen.En niet om kwart na vier of om zeven uur.Om half drie kwam ik namelijk altijd naar huis.’s Nachts,bedoel ik;Bijna altijd om half drie.Dat is het merkwaardige.

Hij keek naar de anderen,maar die keken in een andere richting.Met een blik op zijn klok zei hij:dan had ik namelijk honger,ziet u.En ik ging altijd dadelijk naar de keuken.Daar was het dan bijna altijd half drie.En dan,dan kwam namelijk mijn moeder.Ik mocht nog zo stil de deur opendoen,ze hoorde me altijd.En als ik in de keuken iets zocht om te eten,ging plots het licht aan.Dan stond ze daar in haar wollen mantel en met een rode sjaal om.En barrevoets.En dat in een keuken met tegels.En ze maakte haar ogen heel klein,omdat het licht te fel was.Want ze had al geslapen.Nacht was het al.

Weer zo laat,zei ze dan.Meer zei ze niet.Alleen:weer zo laat.En dan maakte ze voor mij het avondeten klaar en keek toe hoe ik at.Daarbij wreef ze altijd de voeten over elkaar,want de tegels waren koud.Schoenen deed ze ’s nachts nooit aan.En ze bleef zo lang bij me zitten tot ik klaar was.En dan hoorde ik ze nog de borden opruimen,als ik in mijn kamer reeds het licht had uit gedaan.Dat ging zo iedere nacht.En bijna altijd om half drie.Dat was vanzelfsprekend,vond ik,dat ze mij’s nachts om half drie eten klaarmaakte.En nooit heeft ze iets anders gezegd dan:weer zo laat.Maar dat zei ze elke keer.En ik dacht:nooit zal dat ophouden.Dat vond ik vanzelfsprekend.Was het niet altijd zo geweest?

Heel even was het stil op de bank.Daarom zei hij heel zacht:En nu dan?Hij keek de anderen aan.Maar hij zag ze niet.En dan sprak hij stil tot het ronde blauwwitte gezicht van de klok:Nu weet ik het:dat was het paradijs.Het echte paradijs.Op de bank was het heel stil.Dan vroeg de vrouw:En uw familie?Met een verlegen glimlach zei hij:U bedoelt mijn ouders?Ja,die zijn ook weg.Alles is weg.Alles,stel u voor.Lachend keek hij van de een naar de ander.Maar zij keken hem niet aan.Toen hief hij de klok weer omhoog en lachte.Alleen die hier.Die is over gebleven.En het mooiste is dat ze is stil gevallen om half drie.

Daarna zei hij niets meer.Maar een heel oud gezicht had hij.En de man die naast hem zat,keek naar zijn schoenen.Maar die zag hij niet.Het woord paradijs—dat kon hij maar niet uit zijn hoofd zetten.

Wolfgang Borchert

Vert.:H.G.