Aan onze Kinders uit de droeve dagen van de Duitschen inval in Belgie in 1914.nr.2.(lees eerst nr 1)
Breekt niet,dat kan u niet baten.Vraagt wat gij begeert,alles sta ik toe,maar breken en in stukken slaan,dat niet. Dat is nutloos,dat kan u geen voordeel brengen,ik ben er zelf niet bang over. Niet breken niet breken. Het is de derde groep die u zoo brutaal uit den kelder rukte en u kleine kinders die zware geweren en bloote sabels voor de oogen deden schimmeren en er u zoo wreed mede bedreigde.
En toch zijn wij buiten allen gespaard geweest. Voor ons ten minste eindigde alles met recht en rede te doen verstaan. Geburen zijn in rangen naar de soldaten vooruit gezonden geweest den vijand af,en eenigen onmeedogend neer geschoten. Vrouwen werden de kledren van het lijf getrokken en de wapens op hun naakte lijf gestoken.
Eenen Duitsche alleen heeft ons onmeedogend behandeld,een alleen moeten wij als een verwaande barbaar aanzien. Het was die bevelgever van dien derden groep,zoo brutaal was hij,zoo roekloos dat zijne soldaten hem niet meer gehoorzaamden.
Den man medenemen,hard binden klonk het. Het was geen oneer zoo gebonden zijn,maar het was een wreede slag uw moeder en u lieve kinders aangedaan,een slag die gij onmogelijk nooit vergeten kunt. Laat toch niet uwe gevoelens tot onberedeneerden haat en wraakzucht overgaan. Dat moorden,breken en branden maakt deel van een oorlogsysteem,het maakt deel van berekeningen om tot een voorzien doel te komen,het is de brutale macht die het nederige recht verplet,het is de oorlog.
De burgers hebben geschoten,roept men uit alle Duitsche monden en niet een bewijs bevestigt die roep,terwijl honderde bewijzen klaar doen zien,dat men naar een op voorhand opgegeven systeem te werken gaat.
Het is immers een erkend oorlogsrecht,die de legers toegediend wordt,de verlaten eigendommen in gebruik te nemen. Van daar voortgaande worden het stategische berekeningen de eigendommen te doen verlaten met het volk eene vrees in te jagen,die later moet ongegrond voorkomen.
Zoo komt het,dat deze die vluchten ongelijk hebben,maar als ze niet vluchten beticht worden,van alle slag van vijandelijke daden tegen over het leger,en dan verplicht zijn te vluchten.
Er is op ons door de burgers geschoten geweest,dat wierd veel door de Duitschen gezegd en herhaald,dat het een stroom wierd,bij zoo ver dat de soldaten zelf nooit meer zullen aannemen dat het niet waar is,al is er geen een man hier,die er eene vaste getuigenis kan over geven.Als nu de soldaten riepen vlucht,alles zal hier vernield worden,dat was door hen zonder doelwit gedaan,maar het doel was berekend en bestond bij de aanvoerders,dat kan niet anders. Om dat doel te bereiken moesten zij alleen lijken,laten natuurlijker wijze begaan.
Wij zijn aan de gebeurtenissen ontsnapt die onze gebuurs troffen,ons dat in onze handelswijs de rechtschapenheid doorschijnend was,vooral omdat uw vader en uw moeder den moed hadden hunne eerlijken handelwijs te verdedigen,zonder verdraaien,zonder liegen of verduiken,en zonder vrees niet tegen staande de wapens die men voor doogen deed kletteren.
Soldaten uit den groep zelf,kwamen u moed en hoop geven met den goeden raad,binnen te blijven,niet te vluchten. Altijd in alles moet gij rechtschapen zijn,maar nooit moogt gij onrecht laten begaan. Gij moet naar den grond van de zaken zoeken en niet als den gemeenen man,ze oppervlakkig beschouwen.
Gij moogt dus hier niet op het Duitsche volk leggen, wat hem niet te verwijten is,maar wel op het bestuur waar onder het gebogen gaat. Gij moogt u nooit laten mede slepen in wraakzuchtigen stemmingen waar men zoo gemakkelijk het volk naar toe leidt. Zijt liever kloeke voorstaanders van broederlijken vrijheid en voor het kleine deel die gij kunt bij brengen in het gemeenschaplijk leven,zwicht u van op onderdanen te willen heerschen door loensche middels.
Uwe voorouders waren allen rechtschapen lieden. Uwe ouders zullen trachten dien familieband u ongeschonden over te zetten.
Honoré Talpe
