Sint-Maartenfeest
Het Sint-Maartenfeest wordt op 11 november,
of soms de avond ervoor, gevierd in sommige streken van Vlaanderen,
Noord-Frankrijk en Nederland.
Het is de naamdag van Martinus van
Tours en wordt ook wel "keuvelen", Sint-Martinus, Sinter Merte of
Sinte-Mette genoemd. De invulling die aan dit feest gegeven wordt
verschilt van streek tot streek.
In België is de traditie in
leven in West-Vlaanderen
(Alveringem-Ieper-Langemark-Ardooie-Veurne-Koekelare-Lichtervelde-Loppem),
de streek rond Aalst en een paar (deel)gemeenten van en rond
Dendermonde. Mechelen en de omliggende gemeenten, waaronder Hombeek en
Weerde, en de gemeenten met een Sint-Martinuskerk, kennen een levendige
traditie. Olen, Retie en Wezel -tenmidden de Antwerpse Kempen- stoken
een Sint-Maarten(s)vuur. In Belgisch-Limburg vindt men tradities die
gelijken op die in Nederlands-Limburg, maar ze zijn minder actueel dan
in Nederland. Elders in het land wordt Sint-Maarten niet traditioneel
gevierd: er zijn concerten of feesten. De vieringen vallen vaak samen
met de herdenkingen van de wapenstilstand.
Over het algemeen is
Sint-Maartenviering in Vlaanderen minder wijdverspreid dan in Nederland,
wat echter niet wil zeggen dat de traditie in niet intensief gevierd
wordt.
Overlapping met Sinterklaasfeest
In bepaalde streken in Vlaanderen neemt Sint-Maarten de taak
van Sinterklaas over. Het Sinterklaasfeest wordt hier traditioneel niet
of veel minder uitgebreid gevierd. De verschillen van dorp tot dorp
kunnen groot zijn. In de West-Vlaamse stad Wervik bijvoorbeeld komt in
de ene wijk op 11 november Sint-Maarten langs met speelgoed, en in de
andere wijk Sinterklaas op 6 december. Dendermonde kent een soortgelijk
fenomeen. In Sint-Gillis (een deelgemeente) komt Sint-Maarten, terwijl
centrum Dendermonde Sinterklaas over de vloer krijgt. Ook in Ieper en
omgeving en in het Oost-Vlaamse Aalst en Beveren wordt meestal
Sint-Maarten gevierd. Deze drie steden hebben een Sint-Martinuskerk als
hoofdkerk.
In Ieper komt Sint-Maarten de avond voor 11 november
aan met de boot. Dan staan alle kinderen hem en zijn pieten op te
wachten aan de kaai (Ieperlee). Daarna gaan ze in een grote stoet naar
de Grote Markt. In Sijsele (een Sint-Martinusgemeente) wordt er dan weer
enkel een Sint-Maartenstoet gehouden (op de vrijdagavond het dichtst
bij de 11de november), maar speelgoed krijgen de kinderen alleen bij
Sinterklaas. In Loppem (eveneens een Sint-Martinusgemeente) bellen de
kinderen op 10 november aan bij alle huizen om lekkers te krijgen.
In
Aalst komt Sint-Maarten de zaterdag voor 11 november officieel met de
boot aan en wordt hij in een koets naar zijn troon op de Grote Markt
gereden. Op 11 november ontvangt hij op de massaal bijgewoonde jaarmarkt
de kinderen. Ook in Veurne, Zele, Lebbeke, Sint-Gillis en Opwijk
vervangt Sint-Maarten Sinterklaas. Meestal komt hij in de nacht van 10
op 11 november. Opmerkelijke verschillen zijn dat de Sint in de hemel
woont en niet in Spanje, dat hij slechts één Zwarte Piet heeft, en dat
zijn rijdier een ezel is en geen schimmel.
Veurne is zo'n beetje
de enige stad die beide heiligen, zowel Sinterklaas als Sint-Maarten,
verwelkomt. In Veurne is er de Sint-Niklaaskerk, met een marmeren beeld
onder de predikstoel gewijd aan Sint-Niklaas. Maar ook Sint-Maarten
wordt in Veurne vereerd. Elk jaar op de vooravond van 11 november wordt
er net zoals in Ieper een Sint-Maartenstoet gehouden. Meestal worden er
bij het Sint-Maartenfeest kleren aan de kinderen gegeven, en speelgoed
bij het Sinterklaasfeest.
|
