|
1989 – 10 februari – Vervolg bijgeloof in Leest.
Jacob Albert Huysmans, naar mondelinge overlevering van zijn grootvader ‘Peter Coosemans’, in De Band ‘Over spoken en tandpijn, belhamels en dieven.’ :
Franc-masons
“Op de helling van de verbindingsweg tussen Molen- en Scheerstraat (noot : thans Ten Moortele) stond er in 1282 links een lemenrieten boerderij met handelshooi schuren : het Moonshof, en rechts op de akker ‘Maald’ genoemd een oudere kloosterhoeve, later na de woelingen der Spanjaarden en Geuzen onbewoond gebleven. Ze werd aangekocht door een Waalse Jonker, wiens nicht met haar twee meiden daar hun intrek namen. De juffrouw die vele avonden door tandpijn huilend aan het ijlen ging, beweerde dat te middernacht boven het erf er ‘Franc-masons’ met muziek en zang rondzoefden, wijl uit den bornput jammerklachten opwelden. Toen zijn er twee paters met olielamp en kwispelend wijwater, drie nachten telkens biddend 500 maal die bornput komen omtoeren terwille van de angstige vrouwen. Wat later liet de Jonker aan de wegtoegang een kapel bouwen ter ere van Sint-Apollonia. Elk met goeie tanden nu nog weet zonder spotternij : ‘Gun Apollonia twee centen tegen tandpijn en ge zijt ze kwijt !’
Tussen 1282 en 1578 was er achter die kloosterhoeve op het hoger deel van de akkermaal een met knotwilgen afgezoomd perceel waar het Mechels recht aan drie galgen haar grootste misdadigers liet opknopen, wier geesten daar bij nacht als Franc-masons rondspookten, en waar de dorpelingen hun deugnieten op vermaanden : ‘Gij komt er zeker van de Maalt ?’ “
Dezelfde auteur in ‘Een rad als telraam’ (‘DB’, 1979) :
Een duivelsschuur in de Winkelstraat en het ongeluksgetal dertien
“De almanak wees nazomer 1568 aan. Bij de veldbaan naar het Heike, thans de Winkelstraat, stond toen een grote hoeve. Deze werd telkens tot nog in de 19e eeuw, volgens een al van toen oude legende, vernoemd als ‘die van den Duvel’…De mensen uit de omgeving, vertelden dat dit erf vroeger een somber tijdperk had doorworsteld, met haar toen beruchte duivelsschuur…In die schuur stond volgende ronde tafel : in een gekloven gat in een boomstronk, lag met zijn dom een reuze karrewiel met tot 14 genummerde spaken, bedekt rondom met enkele plankjes…Dit rad deed dienst als eettafel. Dat was door de toenmalige pachter zo gepland, om een van toen vele normen van bijgeloof : de angst met 13 aan tafel, te omzeilen, door het aanwerven van steeds 14 werknemers. Daarmee bevond zich op de hoeve, soms een stel zonderling tewerkgesteld volkje. Bij avond gingen de lieden uit de buurt naar huis, doch de vreemde knechten sliepen op de hooischelft, en sommigen zochten stiekem hun nachtrust in de stallen tussen paarden of koeien…
Spaanse rebellerende huurlingen doorkruisten deze streek en plunderden de bevolking, doch enkele nog geregelde troepen, trachtten toch de verstoorde orde te herstellen. Vele opgejaagde schelmen zochten dan heil bij roversbenden, die met een duivelse terreur, het platteland in verschrikking dreef… Op zekeren morgend ziet de hoevevrouw, op het erf, een bloedspoor naar gindse schuur, en bij het ingaan van den werktijd, telt zij 13 man aan bezigheid. Ze gaat kijken, en bij het rad zit daar de 14e, die zich zijn gewond been verzorgt. Zij vraagt waar hij daarmee is vandaan gekomen. De kerel beweert dat hij van koorts niet kon slapen, en bij nacht een wandeling langs de wei, aan prikkeldraad was verwond. De boerin biedt hem hulp van een dokter aan doch hij wimpelt die af en zegt : ‘Ik kom seffens werken’…Die namiddag komt een koopman op het hof, en vertelt dat vorige nacht op Zemst Laar, door rovers een hoeve werd in as gelegd, omdat de bewoners niet waren ingegaan, op een bende haar verwittiging, die gisterenmorgend op een briefje aan de deur gespijkerd was, met hun eis, dat er in deze voorbije nacht, in den emmer van den bornput, 5 dozijn dukaten moesten liggen, als losprijs tegenover de thans uitgevoerde bedreiging. De boer had enkel maar kunnen schieten op de schurk, die den emmer wou lichten…De nu volgende nacht droomt de bazin van haar hoeveschuur : zij ziet een gehavend rad, met slechts nog 9 goede spaken, waartussen 5 duivels haar toegrijnzen. Urenlang vergelijkt, wikt en berekent zij, en voor dag en dauw sluipt zij van de boerderij naar de veldwachter en terug…Op het middaguur wordt de hoeve omsingeld door Spaanse ruiterij, en wie wou ontsnappen, werd door de paarden omvergereden…en het werden er 5, dewelken die zich hadden misrekend op 12 dukaten…De schurk met de schotwonden, was hoofdman van nog meer verspreide benden. Hij werd in Vilvoorde op de grote markt tentoongesteld, voor 72 uren zonder eten of drinken, gebonden met het hoofd omlaag, op een tegen de schandpaal schuin geplaatst rad…”
Mondelinge overlevering, opgetekend door Marie Verbruggen in 1940. Gepubliceerd in LG, blz.327 :
Over geesten en spoken gesproken
“In mei 1747 werd de koe ziek van weduwe Berbel Vermijlen. De vrouw riep een heks van Willebroek, bijgenaamd : ‘het Jaske’. Deze kwam rond 10 uur op de Tisseltbaan aan, ging in de stal en zag een geest onder vorm van een konijn op de koe zitten. Ze ging daarop in de keuken om er de slag van twaalf uur af te wachten, want buiten dit uur van de dag of de nacht mocht de geest niet worden ondervraagd. Dan gingen ze terug naar de stal : de heks, de weduwe, haar zoon Willem, haar dochtertje Anne-Katrien en een buurvrouw Jenne Kauwenbergh, de vrouw van Peer Buelens uit de Jezuïetenhoeve. De gewijde kaars werd aangestoken en wijwater werd aangebracht. De heks gaf bevel de vrijdagse en zaterdagse litanie hardop te bidden, zonder één enkel woord te missen…De gewijde kaars brak…Gewijd water geworpen !...Nu zag ze de geest onder de gedaante van een man zonder benen. Ze ondervroeg de geest : ‘Ik ben de geest van Krist Lauwens (toen elf jaar dood). Ge zult te Hanswijk elf gelezen missen horen, drij beewegen doen naar Heindonk in de Zavelkerk, drie naar de St.Romboutskapel, één naar he kapelleke van de boom van de Nekkerspoel, waar de O.L.Vrouwlitanie moet worden gelezen. Het kost drie schillingen.’ Ze gingen op bedevaart. Twee maanden later omtrent de oogst werd de weduwe ziek. De heks werd wederom geroepen. Ze kwam om elf uur en zag de geest van de overleden man zitten op het hart van de vrouw. Om twaalf uur werd de gewijde kaars aangestoken, de litanieën gebeden, wijwater geworpen, de geest ondervraagd in tegenwoordigheid van de zieke, van Willem Lauwens, van Jaak Bulens, de zoon van Peer en Jenne Kauwenbergh, en van Anne-Mieke. De geest zei dat er te Heindonk drie gelezen missen moesten geschieden, dat dan zijn ziel zou gerust zijn. ’t Is goed, zei de heks, dat ge me nu geroepen hebt, nu is het nog tijd, maar had ge nog vierentwintig uur gewacht, dan was de zieke zeker gestorven !
Ze gingen op bedevaart naar Heindonk.
De heks werd gevangen genomen en door het geestelijk hof van Mechelen veroordeeld tot twee jaar gevang in een vrouwenklooster. Voor de rechtbank bekende ze Johanna De Ridder te heten en gescheiden te leven van haar man Jan Adriaensen. Na die twee jaar, moest ze ’s zondags na de hoogmis vergiffenis vragen aan het volk voor de ergernis die ze gegeven had.”
In deze Kronieken vind je in het jaar 1747 alle details van het heksenproces door Georges Herregods gepubliceerd in ‘De Band’ van december 1981.
Hierna een herhaling :
Een Heksenproces te Leest.
“...In deze omtrent de maent van mey in het jaer 1747 in den stal van Berbel Vermeylen weduwe van wijlen Christiaen Lauwens woonende in de parochie van Leest, eene van haere koyen sieck synde, om te weten d’ oirsaeck van die sieckte heeft doen roepen eene sekere vrouwe gemynelyck genaemt de Sias oft Jaske woonende onder de parochie van Willebroeck.
Dese omtrent tien uren morgens aldaer gecomen synde, is gegaen in den stal van de verseide weduwe, ende heeft geseyt dat op die siecke koye eenen geest sagh sittende in de gedaente van een wit konijn : dit geseyt hebbende issy gegaen in huys seggende den geest niet te connen doen spreken tensy ten twelf uren van den dagh oft van den nacht ;
omtrent twelf uren van den dagh is sy wederom gegaen in den stal ter presentie van de voorscreve weduwe, haren soone Gillam Lauwens, Annemi Lauwens haer dochterken, ende Jenna Kauwenbergh.
In den stal synde heeft doen ontsteken de geweyde keersse, doen bybrenghen geweyt water, doen lesen de vrijdaegse en saterdaegse letanien, seggende aen Janna Kouwenbergh leserse der geseyde letanien : siet wel toe dat ge geen woorden van de letanien en mist oft den duyvel sal u den hals breken.
Terwylen dat se in den stal waeren ist geschiet dat de gewyde keerse gebroken is, waerop die Jas geseyt heeft : nu siet ge wel dat hier eenen geest resideert aengesien de keerse breeckt.
De letanien geeyndight synde heeft dese Jas geweyt water geworpen naer de siecke koye ende geseyt dat se den geest , den welcken sy te voren in de gedaente van een wit konyn hadde sien sitten op de koye nu sagh in de gedaente van eenen mensch sonder beenen, ende heeft tot den geest geseyt : syde van Godtswegen spreckt, syde van duyvelswegen wyckt, waarop den geest tot haer (de andere tegenwoordighe niet hoorende spreken) geseyt heeft : ick ben den geest van Christiaen Lauwens den man van de voorseyde weduwe nu overleden elf à twelf jaeren, daer moeten tot Hanswyck gehoort worden 2 gelese missen dry bedewegen gedaen worden naer Heyendonck, twee naer Calfvoert, eenen naar Peuti, eenen naer Brussel in de Savelkercke, drij naer Sinte Rombouts Capelle, ende eenen naer het capelleken van den boom buyten d’Echerspoelpoort alwaer moeten gelesen worden 22 vaderonsen.
De weduwe heeft van deze Jas gevraeght hoeveel sy daer voor hebben moest, dewelcke gevraeght drij per misse schellingen dewelcke haer van de weduwe gegeven zijn.
Twee maendt daernaer omtrent den hoist de weduwe sieck sijnde heeft deselve Jas wederom doen roepen om van de selve te weten welck d’oirsaeck was van haer sieckte, is daer gecomen omtrent elf uren aen het bedde van de voorseide weduwe ende heeft geseyt aen de sone Gillam Lauwens, oft hij den geest van synen vader in de gedaente van eenen man niet en sagh waer op hij antwoorde : nee, waerop sij wederom seyde dat sy hem sagh sitten op het hert van sijne moeder in de voorscreve gedaente. Omtrent twelf uren heeft se de gewijde keerse doen ontsteken, doen lesen de letanien van vrijdags ende saterdags dewelcke gelesen sijnde heeft se weyde water gesproyt ende eenighe woorden gesproken tot den tot den geest die de tegenwoordighe niet en verstonden, ende oock ten lesten geseyt tot den geest : sijde van Godtsweegs spreekt ende seyde van duyvels weghe wijckt.
In de tegenwoordigheyt van den siecken, van Gillam Lauwens ende Jacobus Bulens, Annemi Lauwens.
Dit geseyt hebbende heeft geantwoordt dat tot Heyendonck moesten geschieden drij gelese missen, ende dat daerom bij haar quamp om van haer geholpen te worden ende dit gedaen sijnde dat den geest dan saligh was, ende sy heeft oock tot de siecke geseyt, dat nu noch in tijdt was, ende waerthat de siecke voor 24 uren gewaght hadde van haer te roepen, dat er seker soude gesterven hebben. Twee schellinghen.
Omtrent Bamis de tweede koede van Berbel Vermijlen sieck sijnde is de geseyde wederom gehaelt en gecomen omtrent tien uren in huys,ende weynigsken geseten hebbende is gegaen in den stal, ende seyde dat sij den geest sagh in de gedaente van een vrouwpersoon sittende op de koede gecleedt met grouwt lijfken hebbende verrimpelt aensicht ende brandende ooghen in het hooft dan isse wederom in huys gecomen seggende den geest niet verder te connen spreken als ten twelf uren.
Die uer gecomen sijnde isse naer den stal gegaen daer bij sijnde Gillam Lauwens, Berbel Vermijlen, Anne Mi Lauwens, Cornelis N. Heeft doen ontsteken de geweyde keerse, doen lesen de vrijdaeghse ende saterdaeghsche letanien. De welcke gelesen sijnde begonst sij te lesen ende eenighe woorden te spreken de welcke de tegenwoordighe niet en verstonden ende die woorden gesproken sijnde heeft se geweyt water geworpen naer den geest ende geseyt sijde van Godtweghe etc... ende heeft den geest gevraagt hoe sij hiet, ende heeft geseyt dat se was de moeder van de weduwe.
Den geest geseyt hebbende wie hij was, soo heeft sij gevraaght tot wat eynde sij daer quamp, waarop den geest geantwoordt heeft, dat se daer elf jaeren geresideert hadde, ende gevraeght sijnde wat sij versocht, heeft geantwoordt datter twee gesonghe missen moesten gehoord worden tot Caffvoert, een gelese misse tot Halle gehoort worden ende den geest heeft geseyt dat dandere kinderen dien last moesten helpen draghen : gegeven twee schellingen...”
Deze feiten kregen een staartje : “Jaske” werd opgesloten en veroordeeld tot twee jaar boeteklooster, met nadien de gebruikelijke publieke vergiffenis :
“...In de saecke van officie voor ons gevoert ende ongevonnist hangende tusschen den promotor van ons Hof aenklager van den eenen cant, ende Joanna De Ridder verlate huysvrauw (gelijck sij seght) van Joannes Adriaenssens van den anderen cant ;
de acten hier van gesien hebbende, op alles wel gelet sijnde ende rijpelijck alles overwogen hebbende besonderlijck verschijde haere antwoorden ende belijdenissen, ende haere ootmoedighe onderworpinghe soo antwoordende op den beschuldigende boeck van den promotor als op onse verbale ondervraginghe uyt officie gedaen, aenroepen hebbende den naam van Christus, met raet ende toestemminghe der rechtsgeleerde, definitivelijck recht doende, declameren wij, de geseyde gevangene overtuyght te sijn, dat sij van over veel jaeren de siecke menschen ende beesten heeft trachten te exorciseren oft belesen, ende dat sij vermetelyck getal te licht geloovende volck heeft wijs gemaeckt de voorseyde menschen ende beesten van eenighe vremden geest beseten te sijn, ende dat sij haer selven geveynst heeft ende een andere bedrigelijck geseght heeft, dat se dien sagh onder verscheyde gedaente van een conijn, dwijf ende menschen van over lanck gestorven, dat sij dien aensprack ende dat hij haer antwoorde, tot dien eynde misbruyckende de ceremonien ende gebeden der kercke, met een ijdele oplettentheyd van tijdt ende met een groeter ontsteltenisse van haer selven als van het bijstaende volck, ende dit niet alleen in de parochie van Willebroeck alwaer haer wooninghe is, maer oock in de bijgelegene en veer afgelegene parochien : besonderlyck in de parochien van Leest, Heffen, Hombeeck ende Schriecke ;
hierom vonnisse wij de gedaeghde, dat sij provisionelijck van de plaetse haerder gevangenisse sal gebraght worden in ’t Huys van ’t H. Cruys bij de vaert in dese stadt, ende om aldaer over alle haer geseyde uytsporigheden een waere ende oprechte penitentie te doen, ende tot dien eyndesal sij met den eersten aen een geapprobeerden Bichtvader doen een algemijne bichte van altemael haer sonden, sal een geheele maent over ander daghs vasten in het broodt van quelling ende int’ water van droefheyt, ende dat se provisionelijck sal besorghen ende sonder uytstel door den mont van Eerw.Heeren pastoors der geseyde parochien sal doen vergiffenis vraghen van ’t scandaele van haer gegeven, met gelofte van in ’t toecomende diergelijcke saecke niet meer te doen, dat se alle maenden te minsten soo lanck als sij in dat geseyt huys blijven sal, sal doen aen den geseyden geapprebeerden bichtvader eene sacramentele Bicht ende alle vrijdaghen op den tijdt van haer verblijvinge sal herhaelen den vasten in’t broodt van quellinghe ende int water van droefheyt, dat se voor de twee jaeren niet en sal losgelaten worden ende dat op een geen andere conditie als dese dat als wanneer sij sal wederom gekeert sijn naer haere wooninghe, dat sij op den sondagh immediatelijck volgende op gebooghde knien, ende een keerse van geel coleur hebbend in haer handen vant’beginsel der Hooghmisse tot eynde op eene plaetse gesepareert van d’andere sal stellen, ende de vergiffenisse, dewelcke provisionelijck door den mondt van haeren Eerw.Heer Pastoor gevraeght hadde, self tegenwoordigh sijnde met haeren mondt sal hervraghen ende sal bekennen dat sij het al te light geloovende volck met haere superstitien bedroghen heeft, ende dat sij meyt uyt haere parochie op wat pretexe dat het soude moghen wesen, en sal gaen sonder oorlog van haere Heer Pastoor, ende dat sij aen hem ten minste alle maenden sacramentelijck sal biechten ende volgens sijn voorscrijvinghe sal entfanghen het lichaam van ons Heer...”
Bij het verlaten van het dorp, op de Tisseltbaan, eventjes voorbij het kapelleke van de Boerinnegilde, stonden in 1747 twee huizekes : het eerste werd bewoond door Gilliam Bradt, het tweede door het gezin Christiaen Lauwens – Barbara (Barbel) Vermijlen. Dit laatste huisje stond ongeveer op de plaats waar later de weduwe Emiel Baetens zou wonen.
In dat boerderijtje vonden deze feiten plaats (geestesbezweringen).
In 1747 was vader Christiaen Lauwens elf jaar gestorven (23/11/1736), hij had zijn vrouw Barbel twee kinderen nagelaten : Guillam en Annemie.
Bij ziekte van mens of vee deed Berbel telkens beroep op een zekere Joanna De Ridder (“Jaske”) uit Willebroek.
Guillam Lauwens huwde nadien met Joanna Van Campion en betrok het naburige huisje van Gilliam Bradt. Dochter Annemie Lauwens trouwde met Jan Steenmans en bleef bij haar moeder wonen. Dit jonge gezin kreeg twee kinderen : Petrus (1766) en Jacobus (1778). Berbel Vermijlen overleed er op 22 januari 1775 op de leeftijd van 77 jaar 7 maanden en 11 dagen. (Bronnen: Kerkarchief Leest nr.29 – 31 , Rijksarchief Antwerpen, Parochie-Archief Leest nr 41 en 42, Parochieregisters nr 51 (statu animarum) en het Kaartboek van Jan van Acoleyn – 1723).
Kasteel Moyson een spookhuis ?
Dat is althans een bewering van de Nederlandse website The Ghosthunter.nl.
Deze website zou gesticht zijn in 1996 en de eerste vijftien jaar van zijn bestaansgeschiedenis ruim 2,5 miljoen bezoekers tellen.
Ghosthunter maakt films en foto’s van locaties waar paranormale dingen gebeuren en verkoopt die wereldwijd. Van het kasteeltje in de Kouter staan een dozijn foto’s afgebeeld met volgende kommentaar :
Kasteel Moyson
-Ze noemen het kasteel Moyson maar eigenlijk is het een soort herenhuis. Er hebben architecten ingezeten. Maar waarom vindt iedereen het zo’n mysterieus gebouw ? Het staat achteraf van de straat en het straalt iets uit van opzouten. Wat is het geheim ?
-Er gebeuren rare dingen. Je verwacht het niet maar de deur staat wagenwijd open.
-Ook de zolder heeft zijn mysterie, er is aanwezigheid dat voel je en dat merk je.
-Een zeer fraaie en knappe dakconstructie. Hoe kom ik nou op deze benaming ? Ingegeven door een overleden architect. Ben tenslotte helderhorend dus kan je zo’n mededeling binnenkrijgen.
-Op het kleine kastje zit een heel klein Orbje. (noot : een orb is een lichtbol, in het Engels light orb, een optisch verschijnsel dat zich voordoet bij het maken van foto’s, bestaande uit typische cirkelvormige witte of doorzichtige vlekjes. Sommige mensen geloven dat orbs de energie is van een overleden persoon…)
-Bij deze kant van de zolder zijn er ook Orbjes aanwezig. Het straalt uit, er is iets. (zie foto)
-Ook de trap heeft een energieveld. Het loopt heen en weer. Je neemt het waar. Er zitten entiteiten in de gang en kamers.
-Het lijkt of het steeds drukker wordt op de zolder.
-Even een rustig plekje, maar hoe lang nog ?
-Het huis heeft een mysterieus waas over zich heen. Wat is er aan de hand ? Ik voel ziekmakers. Dat is geen goed teken. Het gebouw moet gezuiverd worden. Het straalt uit naar bijgelegen huizen.
-Nou kasteel, eerder een landhuisje maar wel een apart landhuisje.We gingen er maar weer eens terug naar toe foto camera mee en weer foto’s maken. Dat het er spookt is duidelijk gezien de volgende fotoreportage in het nachtelijke uur buiten genomen.”
Foto’s :
-Jacob Albert Huysmans.
-Kasteel Moyson in 2012.
-De zolder van kasteel Moyson met de ‘Orbjes’.
|
