LEERKRACHTEN ZIJN VERANTWOORDELIJK VOOR SLECHTE TOETSRESULTATEN
Uit het tijdschrift VONK 37ste jaargang nummer 4 april 2008
Moi pain boulanger (Jan TSas)
In dit artikel schuift Jan TSas de schuld van de slechte resultaten voor de peilingproeven Frans en Wetenschappen in de schoenen van de vakleerkrachten. Ik citeer:
Wat is er mis met Frans? Het vak is al lang niet meer hip of cool, als het dat al ooit geweest is. De Franse taal heeft qua belang en aanwezigheid in onze samenleving veel pluimen moeten laten aan het Engels. Voor veel leerlingen (buiten Brussel en omgeving) is het Frans vandaag de dag bijna even vreemd als het Pools of het Grieks Maar uitgerekend in de lessen Frans blijkt nu dat veel leraren om wat voor redenen dan ook niet met hun tijd zijn meegegaan Heel wat leraren lager onderwijs van vandaag voelen zich niet meer veilig in het Frans, enblijken het ook niet altijd zo goed te beheersen.
Dat leerlingen slecht scoren voor Frans en voor Wetenschappen komt doordat de betrokken vakleerkrachten niet weten hoe ze op een boeiende manier moeten lesgeven. De manier waarop de leerkrachten Frans en Wetenschappen hun leerstof aanbrengen, omschrijft Jan TSas als niet nuttig en niet relevant. Als een trotse pauw verlaat de heer Jan TSas dus zijn ivoren toren om zich even onder het plebs (i.c. de leerkrachten Frans en Wetenschappen) te begeven.
In datzelfde artikel verwijst Jan TSas ondermeer naar het o-zon-symposium dat doorging in Gent (april 2007). En inderdaad, een symposium in Gent met 100 deelnemers (waaronder 10 sprekers) is iets anders dan een conferentie in Schaarbeek met 55 deelnemers (waaronder 50 verplicht opdravende zelfverklaarde pedagoochelaars). 50 hondjes aan een strak gehouden leiband die op bevel van hun broodheer braafjes moeten opzitten en pootjes geven. Op deze conferentie werd nog maar eens duidelijk wat deze meute schoothondjes onder democratie verstaan. Er werd zogezegd geluisterd naar de mening van 5 (inderdaad, VIJF) aanwezige leerkrachten. Meningen die nadien in geen enkel verslag opgenomen werden wegens afwijkend van de officiële standpunten. Om de tegenvallende resultaten aan te pakken moeten volgende elementen aangepast/herwerkt worden: de didactiek, de leermiddelen, de eindtermen, de leerplannen, de lerarenopleiding, de begeleiding, de nascholing, het schoolbeleid en de gerichte ondersteuning. Bij de leerling moet evenwel niets veranderen. Dat een deel van de leerstofbeheersing over het pad van studeren loopt is nog niet doorgedrongen tot hun ivoren toren. En zo zijn we terug bij moi pain boulanger. Moi pain boulanger als typerende uitspraak voor de leerling die weet dat hij niet gehinderd door enige kennis van de grammatica toch weet dat hij zal slagen.
Vraag is of Jan TSas en Klasse het debat aandurven. Het antwoord op deze vraag is NEEN. Van zodra uit polls hun ongelijk blijkt, worden deze polls snel van de website gehaald. Zo ontlopen ze hun verantwoordelijkheid en profiteren volop van het over de balk gegooide belastinggeld. Schaf Klasse af en zet alle medewerkers terug voor de klas. Het zou ze wellicht zuur opbreken, weer eens echt te moeten werken om hun loon te verdienen.
Zo zijn we uiteindelijk weer aanbeland bij de trots rondstappende pauw. Die trots rondstappende pauw vergeet evenwel dat pauwen uiteindelijk niets meer zijn dan veredelde kippen met wat gekleurde pluimen de mooiste in hun achterwerk om mee te pronken.
In de hoop dat alle leerkrachten (niet alleen die van Frans en Wetenschappen of uit het basisonderwijs) reageren op deze hooghartige uitspraken, kijk ik alvast uit naar jullie reacties.
Ik hef het glas op jouw gezondheid. Een glas voor jou van mij, want 2007 wordt ons moment. Voor velen nooit te zien breekt plots onze passie door om licht te brengen waar het nog donker is.
Ik blijf mij inzetten ten bate van allen die nog willen lesgeven zoals het zijn moet.
het wordt de hoogste tijd dat er geluisterd wordt naar de leerkrachten op de werkvloer - om te slagen heb ik uw massale steun nodig. De vele reacties tot nog toe zorgen reeds voor de nodige onrust.
De vele reacties die ik tot op heden mocht ontvangen waarvoor dank hebben me geholpen om het probleem wat genuanceerder te verduidelijken. Onderwijsvisie gaat over functionele kennis. Kennisverwerving mag geen doel op zich zijn, elke kennisverwerving wordt pas nuttig als ze de basis vormt voor vaardigheden.
Voor de verwerving van kennis in het algemeen zijn er naast het onderwijs heel wat kanalen. Het is een constante uitdaging voor het onderwijs om al deze kanalen in het leerproces te verwerken. Het is daarnaast ook de plicht van het onderwijs om de leerlingen in al die nieuwe kanalen wegwijs te maken - via een combinatie van kennisgericht, ervaringsgerichten vaardigheidsgericht lesgeven zodat de leerlingen efficiënt kunnen gebruiken wat ze kennen. Van INFORMATIE verzamelen en selecteren naar KENNIS en VAARDIGHEDEN eigen maken naar PARATE KENNIS en VAARDIGHEDEN voor direct gebruik.
De huidige onderwijsmethodes beklemtonen dat kunnen (opzoeken) moet primeren op kennen. Maar kunnen en kennen mogen geen tegenpolen worden. Kunnen en kennen moeten in een meer evenwichtige verhouding geplaatst worden. Leerlingen die informatie opzoeken, het is van alle tijden. Maar waar ze vroeger op zoek gingen in hun hersenen, moeten ze nu steeds vaker iets verder gaan zoeken. De harde schijf in hun hersenen bevat enkel één snelkoppeling. Die naar www........... De idee het internet is het zaligmakend redmiddel resulteert tegenwoordig te vaak in een gebrek aan kennis, want de leerling die informatie kan vinden en opslaan, denkt te snel dat hij die ook kent.
De minister van onderwijs is duidelijk niet op de hoogte van wat tijdens doorlichtingsgesprekken door de leden van het inspectieteam gezegd wordt. En nog veel minder over de manier waarop het gezegd wordt. Het volgende citaat uit een gekregen e-mail over de 40/60 verhouding voor Frans in dit geval - geeft perfect de sfeer weer tijdens zon gesprek:
Eén v/d doorlichters, Dhr. Leroy, sloeg letterlijk met zijn vuist op tafel om te zeggen dat dit wet was en dat als we niet zwegen, we onmiddellijk een onvoldoende zouden krijgen.
Gelukkig maar dat we nu dank zij onze minister weten dat het hier helemaal niet om een wet gaat!! Het katholiek onderwijs legt deze 40/60-verhouding vast in leerplannen en dwingt deze af via de inspectie. Wraakroepend is de dubbelzinnigheid dat de doorlichting die enkel eindtermen komt controleren (waar geen 40/60 in staat) zich mengt in de toepassing van het lokale leerplan.
De minister bemerkt geen achteruitgang in het niveau van de leerlingen (De Morgen van 5 december). De uitslag van de poll in Het Nieuwsblad (dd. 1 december) Kennis boert achteruit heeft als resultaat: 82% JA-stemmen en 18% NEEN-stemmen. Op 1490 mails (die ik ontving op 2,3 & 4 december) waren er 12 met een afwijkende visie. Waar de minister geen achteruitgang ziet, zien de leerkrachten op de werkvloer die wel. De vraag is dan ook of we het hier over dezelfde leerlingen hebben: ASO, BSO, KSO, TSO?
Deze scheefgegroeide situatie duurt nu reeds 10 jaar. Toch zal dit scenario pas in 2009 bijgestuurd worden. Tot zolang blijft alles maar gewoon doorgaan, precies alsof er geen vuiltje aan de lucht is. De vraag van ondertussen duizenden leerkrachten, ouders, leerlingen, ... naar accurate en snellere beslissingen wordt hierdoor voor de komende drie jaar onder de mat van de incompetentie en/of onverantwoordelijkheid bij sommige lui die eindtermen en leerplannen schrijven, geveegd. Ook al die pedagoochelaars, die met hun jargon hun stempel willen drukken op het onderwijs zonder zelf ooit enkele jaren voor de klas te hebben gestaan, zijn medeschuldig.
En wat met het sociaal aspect en de gelijke kansen in vaardigheidsgericht onderwijs? Stevenen we af op een onderwijs dat op twee nog verder uiteenlopende sporen dreigt te evolueren? Twee sporen die, reeds sedert de jaren 90, steeds verder uiteenlopen!
Eén van de aspecten van vaardigheidsgericht onderwijs is dat leerlingen zichzelf moeten leren behelpen en zelfredzaam worden. Het accent ligt hierbij dan ook op zelfontdekkend leren, zelf informatie leren inwinnen en competenties ontwikkelen. Met de leerkracht op de zijlijn als coach. Maar sedert een tiental jaar wijst experimenteel onderzoek uit dat zon systeem vooral voor de sociaal-zwakkeren het meest nadelig is. De bevoorrechte leerlingen krijgen hulp van thuis (die ze eigenlijk in het onderwijs moeten krijgen), ze worden gevolgd en gecontroleerd. De zwakkeren missen dat en hebben te weinig omkadering om zelfstandig hun weg te vinden.
Wanneer sommige ouders bij ons zeggen dat ze tevreden zijn over vooral vaardigheidsgericht onderwijs, dan is de vraag welke ouders het zijn, bevoorrechten of sociaal-zwakkeren. Kinderen die al van thuis uit een stevige kennisbasis meekrijgen omdat ze in een intellectueel gezin opgroeien, zijn niet te vergelijken met kinderen die deze basiskennis missen. Daar moet het onderwijs voor zorgen.
Het huidig onderwijsbeleid laat ook aan minder begoede gezinnen toe om hoger of universitair onderwijs te kiezen voor hun kinderen. Zoiets kunnen we alleen maar toejuichen. Het gevolg hiervan is dat steeds meer leerlingen uit minder begoede gezinnen vanuit vaardigheidsgericht onderwijs de universiteit binnenstappen. Professor Vanneste (hoogleraar Franse taalkunde) ondervindt hiervan de gevolgen. Hij verklaart dat heel wat studenten hierdoor hun universitaire studies aanvatten met één jaar kennisachterstand. De tijd die men aan vaardigheden (vaak een eufemisme voor bezigheidstherapie zonder rendement) heeft besteed, had men beter gebruikt voor meer functionele kennisbeheersing. Voor wat de taalvakken betreft: training op woordenschat, op grammaticaregels, ... maar dan wel voor leerlingen die kiezen voor hoger taalonderwijs (dus niet voor alle leerlingen).
Eén bedenking hierbij komt in een aantal reacties voor. Kennis is macht is een bekend gezegde. Maar wil men die kennis beperken tot een kleine elitaire groep? Moet ons onderwijs hen hierbij helpen door alle anderen minder slim te houden?
Vanaf het basisonderwijs tot en met het universitair onderwijs wordt niveauverlagend gewerkt. Door het accent te verleggen naar vaardigheden, vermindert het onderdeel kennis in waarde en belang.
Studeren is nog altijd een werkwoord (of is doe-woord duidelijker?) Kennis instuderen is lastig. En lastig is dan weer een woord waar veel leerlingen in een zo groot mogelijke bocht omheen lopen. Heel eenvoudige zaken instuderen en onthouden wordt plots enorm moeilijk. De omtrek van een vierkant berekenen, de vier hoofdbewerkingen met twee eenvoudige getallen uit het hoofd berekenen, een idee foutloos op papier zetten, ... dit alles moet nu opgezocht worden. Als leerlingen de functionele kennis niet beheersen, dan haperen ook de vaardigheden. De vaardigheden zijn belangrijk, want zij zijn het doel, maar we geven onze leerlingen onvoldoende functionele kennis mee om vele vaardigheden behoorlijk en maximaal te ontwikkelen.Een voorbeeld: leesvaardigheid of spreekvaardigheid worden alleen maar rijker en beter door een groeiende woordenschat en door een groeiende beheersing van taalstructuren. Maar als aan die functionele kennis niet constant gewerkt wordt, jaar na jaar, met toetsen en examens die deze kennis meten, dan gaat ook de vaardigheid niet vooruit. Een van de grote problemen is dat we vaardigheid verwachten, terecht, maar dat de definitie van de noodzakelijke kennis ervoor onvoldoende is.
Om nog meer vaardigheidsgericht te kunnen werken heeft men in Nederland beslist om in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) het vak Nederlands af te schaffen. Elke vakleerkracht moet aandacht hebben voor de taalkennis en het taalgebruik van de leerlingen en waar nodig bijsturen. Leerlingen met een taalachterstand worden doorverwezen naar docenten die de achterstand wegwerken via bijlessen. Hoe het hierbij met alle vormen van literatuur verder moet, is voorlopig nog een vraagteken.
België kon dus niet achterblijven. In de leerplancommissie voor de derde graad handel besliste men om informatica niet meer te beschouwen als een afzonderlijk vak. Het vak boekhouden kan uitgebreid worden tot elf lesuren, waarvan er minsten zes in een informaticalokaal moeten doorgaan. In de discussie over bevoegdheidsbewijzen heeft de voorzitter beslist dat deze lessen uitsluitend mogen gegeven worden door licentiaten Economische Wetenschappen. Dat er heel veel licentiaten Economische Wetenschappen weinig of niets afweten van informatica is hun probleem en niet dat van hem. In de praktijk zullen de leerlingen het internet moeten raadplegen over economische onderwerpen. Heel waarschijnlijk zullen deze leerlingen eindwerken moeten afleveren die in Word moeten worden opgemaakt. Wie van deze economisten kan werken met een sjabloon? Wie kan werken met opmaakprofielen? Wie weet hoe je een spreadsheet in een Worddocument plakt? Om nog maar te zwijgen over Powerpointpresentaties en andere Accesstoestanden. En maar hopen dat de kwaliteit van ons onderwijs zal stijgen.
Een aantal leerlingen denkt dat ze hun slordige SMS- en chattaal ook op school als standaard kunnen gebruiken. Al vlug verheffen ze het quanta costa paella-Spaans en Jean-Marie Pfaff-Duits tot de nieuwe taalnorm. Toeristenspaans is bedoeld voor toeristen in Spanje. Wie in dit soort Spaans klanten te woord staat en hierdoor de oorzaak is dat de potentiële klanten afhaken, krijgt al snel zijn C4 (neen, geen Citroën-bedrijfswagen) en wordt snel vervangen door iemand die dank zij een goede studie van de Spaanse woordenschat en spraakkunst een rijke en correcte taal heeft kunnen ontwikkelen. Vele afgestudeerden dromen van een eigen zaak. Wie als beginnende zelfstandige op basis van zijn Jean-Marie Pfaff-Duits een contract afsluit met een Duitse firma zou wel eens van een kale reis kunnen thuiskomen. Het zal je maar overkomen dat je als slachtoffer van een verkeersongeval uiteindelijk opgelucht het MUG-team ziet toekomen. Gelukkig voor jou opent deze dokter bij aankomst onmiddellijk zijn dokterstas, en niet zijn laptop om even op te zoeken hoe hij je verwondingen moet behandelen. Of hoe te vaardigheidsgericht onderwijs nog voor een portie relativerende humor kan zorgen.
Al jaren wordt benadrukt dat leerlingen geëvalueerd moeten worden op wat ze goed doen. Wat ze minder goed doen, moet met de educatieve versie van de mantel der liefde bedekt worden (vooral tijdens deliberaties). Een dergelijke evaluatie draagt ongetwijfeld bij tot een toenemende motivatie bij de leerling. En dat moeten we weerom toejuichen. Maar ... na zijn studentenloopbaan stapt onze leerling in het echte beroepsleven. Daar wacht hem echter een koude douche, want hier gelden andere wetten. Gedaan met gamen dit is the real thing. Hier wordt hij bijna uitsluitend afgerekend op zijn minpunten. Kijk maar naar de manier waarop door het doorlichtingsteam voor taalvakken leerkrachten worden afgemaakt sorry, geëvalueerd. Geprivilegieerde leerlingen kunnen hieraan ontsnappen, dank zij de steun die ze thuis kregen, dank zij het voorbeeld van hun ouders, dank zij hun eigen talenten die zich daardoor beter ontwikkelden. Maar geven we op die manier iedereen evenveel kansen?
in DS van 9 december zegt u het volgende: ... Mijn hervorming van de lerarenopleiding wil ook voor de bachelors secundair onderwijs, de vroegere regenten, meer diepgang in de vakinhouden bijbrengen. In plaats van in drie vakken zullen de studenten in de lerarenopleiding zich in twee vakken verdiepen. Daardoor kunnen ze een uitgebreidere basiskennis opbouwen.
Mijn antwoord hierop is kort: u dwaalt. Vroeger moesten de regenten drie vakken beheersen en per vak ook nog eens 60% behalen. Nu moeten ze er nog slechts twee beheersen, per vak volstaat 50% en tekorten kunnen meegenomen worden naar een volgend jaar.
Deze maatregelen zorgen voor een niveauverlaging bij een nieuwe lichting leerkrachten. Minder bekwame leerkrachten slagen toch. Waar vroeger regenten met 55% voor twee van de drie vakken nooit voor een klas terechtkwamen, is zoiets nu plots wel mogelijk.En als het bekwaamheidsniveau van de leerkrachten daalt, moet ik geen tekening maken bij het bekwaamheidsniveau van de leerlingen die van dergelijke leerkrachten les krijgen!
Alle voorstanders van goed en degelijk onderwijs beamen dit. U ziet dit niet in of u wilt dit niet inzien, het is allebei even nefast voor ons onderwijs.
ik stuur onderstaand bericht naar DS als reactie op hun 6 bladzijden over kennis in het onderwijs.
Geachte,
in het artikel Kennis is macht verschenen in DS van 9 december zegt André Mottart: ...mijn zoon moest voor een geschiedenistaak gedurende een half jaar de Ierse kwestie bijhouden in de kranten. Een zeer zinvolle opdracht. De avond voor het af moest zijn, zag ik hem druk in de weer. Hij was in het archief van De Standaard alle stukken over het onderwerp aan het verzamelen. Fantastisch toch?
Als mijn leerlingen zoiets doen krijgen zij een nul. Als deze leerling de volgende dag in zijn eigen woorden verslag moet uitbrengen over de evolutie in de Ierse kwestie valt hij genadeloos door de mand. De idee het internet is het zaligmakend redmiddel resulteert tegenwoordig te vaak in een gebrek aan kennis, want de leerling die informatie kan vinden en opslaan, denkt te snel dat hij die ook kent.
Verder zegt hij nog: ...Maar leerkrachten kunnen daar niet mee om. Inderdaad, leerkrachten weigeren hoe flexibel ze ook moeten zijn - terecht om een dergelijke vorm van bezigheidstherapie van punten te voorzien. Een school is tenslotte geen beschutte werkplaats.
Daarmee bewijst André Mottart (hij doceert vakdidactiek en stippelt de eindtermen uit voor het vak Nederlands!!!) mijn stelling dat er incompetente mensen verantwoordelijk zijn voor ons huidig onderwijsbeleid. Na 20 jaar als leraar en 15 jaar studentenbegeleiding aan de Universiteit in Gent laat hij zich om de tuin leiden door zijn studerende? zoon als de eerste de beste onervaren beginneling. En hij vindt dit nog fantastisch ook! Dat zon mensen bestaan is geen probleem. Dat ze ons onderwijsbeleid bepalen, is het echte probleem en verklaart mede de ergernis van vele leerkrachten.
met één mail zette ik de ganse onderwijswereld op zijn kop. De media waren er als de kippen bij (alle nationale kranten, de regionale pers, het vrt-journaal, Terzake, het programma Mekka op studio Brussel, Koppen op dinsdag 12 december, ZES bladzijden in de weekendeditie van De Standaard van 9 december, ...). Zelfs minister Frank Vandenbroucke moest uiteindelijk (een beetje) kleur bekennen. Of hoe speelt een modale Belg het klaar om in 4 dagen samen met de minister van onderwijs het kleine scherm te halen. Ondertussen zijn we enkele duizenden reacties verder en zend ik u een eerste update van de ontwikkelingen.
laat in 1 stap ook uw stem horen!!!
Hou de Ctrltoets ingedrukt en klik éénmaal op onderstaande link.
Post uw mening eveneens op dezelfde wijze op www.klasse.be (bij dinsdag 5 december).
Alvast heel veel dank voor Uw reactie,
Marc Hullebus.
WOORD VOORAF
De vele reacties die ik tot op heden mocht ontvangen waarvoor dank hebben me geholpen om het probleem wat genuanceerder te verduidelijken. Onderwijsvisie gaat over functionele kennis. Kennisverwerving mag geen doel op zich zijn, elke kennisverwerving wordt pas nuttig als ze de basis vormt voor vaardigheden.
Voor de verwerving van kennis in het algemeen zijn er naast het onderwijs heel wat kanalen. Het is een constante uitdaging voor het onderwijs om al deze kanalen in het leerproces te verwerken. Het is daarnaast ook de plicht van het onderwijs om de leerlingen in al die nieuwe kanalen wegwijs te maken - via een combinatie van kennisgericht, ervaringsgerichten vaardigheidsgericht lesgeven zodat de leerlingen efficiënt kunnen gebruiken wat ze kennen. Van INFORMATIE verzamelen en selecteren naar KENNIS en VAARDIGHEDEN eigen maken naar PARATE KENNIS en VAARDIGHEDEN voor direct gebruik.
De huidige onderwijsmethodes beklemtonen dat kunnen (opzoeken) moet primeren op kennen. Maar kunnen en kennen mogen geen tegenpolen worden. Kunnen en kennen moeten in een meer evenwichtige verhouding geplaatst worden. Leerlingen die informatie opzoeken, het is van alle tijden. Maar waar ze vroeger op zoek gingen in hun hersenen, moeten ze nu steeds vaker iets verder gaan zoeken. De harde schijf in hun hersenen bevat enkel één snelkoppeling. Die naar www........... De idee het internet is het zaligmakend redmiddel resulteert tegenwoordig te vaak in een gebrek aan kennis, want de leerling die informatie kan vinden en opslaan, denkt te snel dat hij die ook kent.
De minister van onderwijs is duidelijk niet op de hoogte van wat tijdens doorlichtingsgesprekken door de leden van het inspectieteam gezegd wordt. En nog veel minder over de manier waarop het gezegd wordt. Het volgende citaat uit een gekregen e-mail over de 40/60 verhouding voor Frans in dit geval - geeft perfect de sfeer weer tijdens zon gesprek:
Eén v/d doorlichters, Dhr. Leroy, sloeg letterlijk met zijn vuist op tafel om te zeggen dat dit wet was en dat als we niet zwegen, we onmiddellijk een onvoldoende zouden krijgen.
Gelukkig maar dat we nu dank zij onze minister weten dat het hier helemaal niet om een wet gaat!! Het katholiek onderwijs legt deze 40/60-verhouding vast in leerplannen en dwingt deze af via de inspectie. Wraakroepend is de dubbelzinnigheid dat de doorlichting die enkel eindtermen komt controleren (waar geen 40/60 in staat) zich mengt in de toepassing van het lokale leerplan.
De minister bemerkt geen achteruitgang in het niveau van de leerlingen (De Morgen van 5 december). De uitslag van de poll in Het Nieuwsblad (dd. 1 december) Kennis boert achteruit heeft als resultaat: 82% JA-stemmen en 18% NEEN-stemmen. Op 1490 mails (die ik ontving op 2,3 & 4 december) waren er 12 met een afwijkende visie. Waar de minister geen achteruitgang ziet, zien de leerkrachten op de werkvloer die wel. De vraag is dan ook of we het hier over dezelfde leerlingen hebben: ASO, BSO, TSO?
Deze scheefgegroeide situatie duurt nu reeds 10 jaar. Toch zal dit scenario pas in 2009 bijgestuurd worden. Tot zolang blijft alles maar gewoon doorgaan, precies alsof er geen vuiltje aan de lucht is. De vraag van ondertussen duizenden leerkrachten, ouders, leerlingen, ... naar accurate en snellere beslissingen wordt hierdoor voor de komende drie jaar onder de mat van de incompetentie en/of onverantwoordelijkheid bij sommige lui die eindtermen en leerplannen schrijven, geveegd. Ook al die pedagoochelaars, die met hun jargon hun stempel willen drukken op het onderwijs zonder zelf ooit enkele jaren voor de klas te hebben gestaan, zijn medeschuldig.
En wat met het sociaal aspect en de gelijke kansen in vaardigheidsgericht onderwijs? Stevenen we af op een onderwijs dat op twee nog verder uiteenlopende sporen dreigt te evolueren? Twee sporen die, reeds sedert de jaren 90, steeds verder uiteenlopen!
Eén van de aspecten van vaardigheidsgericht onderwijs is dat leerlingen zichzelf moeten leren behelpen en zelfredzaam worden. Het accent ligt hierbij dan ook op zelfontdekkend leren, zelf informatie leren inwinnen en competenties ontwikkelen. Met de leerkracht op de zijlijn als coach. Maar sedert een tiental jaar wijst experimenteel onderzoek uit dat zon systeem vooral voor de sociaal-zwakkeren het meest nadelig is. De bevoorrechte leerlingen krijgen hulp van thuis (die ze eigenlijk in het onderwijs moeten krijgen), ze worden gevolgd en gecontroleerd. De zwakkeren missen dat en hebben te weinig omkadering om zelfstandig hun weg te vinden.
Wanneer sommige ouders bij ons zeggen dat ze tevreden zijn over vooral vaardigheidsgericht onderwijs, dan is de vraag welke ouders het zijn, bevoorrechten of sociaal-zwakkeren. Kinderen die al van thuis uit een stevige kennisbasis meekrijgen omdat ze in een intellectueel gezin opgroeien, zijn niet te vergelijken met kinderen die deze basiskennis missen. Daar moet het onderwijs voor zorgen.
Het huidig onderwijsbeleid laat ook aan minder begoede gezinnen toe om hoger of universitair onderwijs te kiezen voor hun kinderen. Zoiets kunnen we alleen maar toejuichen. Het gevolg hiervan is dat steeds meer leerlingen uit minder begoede gezinnen vanuit vaardigheidsgericht onderwijs de universiteit binnenstappen. Professor Vanneste (hoogleraar Franse taalkunde) ondervindt hiervan de gevolgen. Hij verklaart dat heel wat studenten hierdoor hun universitaire studies aanvatten met één jaar kennisachterstand. De tijd die men aan vaardigheden (vaak een eufemisme voor bezigheidstherapie zonder rendement) besteed, had men beter gebruikt voor meer functionele kennisbeheersing. Voor wat de taalvakken betreft: training op woordenschat, op grammaticaregels, ... maar dan wel voor leerlingen die kiezen voor hoger taalonderwijs (dus niet voor alle leerlingen).
Eén bedenking hierbij komt in een aantal reacties voor. Kennis is macht is een bekend gezegde. Maar wil men die kennis beperken tot een kleine elitaire groep? Moet ons onderwijs hen hierbij helpen door alle anderen minder slim te houden?
Vanaf het basisonderwijs tot en met het universitair onderwijs wordt niveauverlagend gewerkt. Door het accent te verleggen naar vaardigheden, vermindert het onderdeel kennis in waarde en belang.
Studeren is nog altijd een werkwoord (of is doe-woord duidelijker?) Kennis instuderen is lastig. En lastig is dan weer een woord waar veel leerlingen in een zo groot mogelijke bocht omheen lopen. Heel eenvoudige zaken instuderen en onthouden wordt plots enorm moeilijk. De omtrek van een vierkant berekenen, de vier hoofdbewerkingen met twee eenvoudige getallen uit het hoofd berekenen, een idee foutloos op papier zetten, ... dit alles moet nu opgezocht worden. Als leerlingen de functionele kennis niet beheersen, dan haperen ook de vaardigheden. De vaardigheden zijn belangrijk, want zij zijn het doel, maar we geven onze leerlingen onvoldoende functionele kennis mee om vele vaardigheden behoorlijk en maximaal te ontwikkelen.Een voorbeeld: leesvaardigheid of spreekvaardigheid worden alleen maar rijker en beter door een groeiende woordenschat en door een groeiende beheersing van taalstructuren. Maar als aan die functionele kennis niet constant gewerkt wordt, jaar na jaar, met toetsen en examens die deze kennis meten, dan gaat ook de vaardigheid niet vooruit. Een van de grote problemen is dat we vaardigheid verwachten, terecht, maar dat de definitie van de noodzakelijke kennis ervoor onvoldoende is.
Om nog meer vaardigheidsgericht te kunnen werken heeft men in Nederland beslist om in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) het vak Nederlands af te schaffen. Elke vakleerkracht moet aandacht hebben voor de taalkennis en het taalgebruik van de leerlingen en waar nodig bijsturen. Leerlingen met een taalachterstand worden doorverwezen naar docenten die de achterstand wegwerken via bijlessen. Hoe het hierbij met alle vormen van literatuur verder moet, is voorlopig nog een vraagteken.
België kon dus niet achterblijven. In de leerplancommissie voor de derde graad handel besliste men om informatica niet meer te beschouwen als een afzonderlijk vak. Het vak boekhouden kan uitgebreid worden tot elf lesuren, waarvan er minsten zes in een informaticalokaal moeten doorgaan. In de discussie over bevoegdheidsbewijzen heeft de voorzitter beslist dat deze lessen uitsluitend mogen gegeven worden door licentiaten Economische Wetenschappen. Dat er heel veel licentiaten Economische Wetenschappen weinig of niets afweten van informatica is hun probleem en niet dat van hem. In de praktijk zullen de leerlingen het internet moeten raadplegen over economische onderwerpen. Heel waarschijnlijk zullen deze leerlingen eindwerken moeten afleveren die in Word moeten worden opgemaakt. Wie van deze economisten kan werken met een sjabloon? Wie kan werken met opmaakprofielen? Wie weet hoe je een spreadsheet in een Worddocument plakt? Om nog maar te zwijgen over Powerpointpresentaties en andere Accesstoestanden. En maar hopen dat de kwaliteit van ons onderwijs zal stijgen.
Een aantal leerlingen denkt dat ze hun slordige SMS- en chattaal ook op school als standaard kunnen gebruiken. Al vlug verheffen ze het quanta costa paella-Spaans en Jean-Marie Pfaff-Duits tot de nieuwe taalnorm. Toeristenspaans is bedoeld voor toeristen in Spanje. Wie in dit soort Spaans klanten te woord staat en hierdoor de oorzaak is dat de potentiële klanten afhaken, krijgt al snel zijn C4 (neen, geen Citroën-bedrijfswagen) en wordt snel vervangen door iemand die dank zij een goede studie van de Spaanse woordenschat en spraakkunst een rijke en correcte taal heeft kunnen ontwikkelen. Vele afgestudeerden dromen van een eigen zaak. Wie als beginnende zelfstandige op basis van zijn Jean-Marie Pfaff-Duits een contract afsluit met een Duitse firma zou wel eens van een kale reis kunnen thuiskomen. Het zal je maar overkomen dat je als slachtoffer van een verkeersongeval uiteindelijk opgelucht het MUG-team ziet toekomen. Gelukkig voor jou opent deze dokter bij aankomst onmiddellijk zijn dokterstas, en niet zijn laptop om even op te zoeken hoe hij je verwondingen moet behandelen. Of hoe te vaardigheidsgericht onderwijs nog voor een portie relativerende humor kan zorgen.
Al jaren wordt benadrukt dat leerlingen geëvalueerd moeten worden op wat ze goed doen. Wat ze minder goed doen, moet met de educatieve versie van de mantel der liefde bedekt worden (vooral tijdens deliberaties). Een dergelijke evaluatie draagt ongetwijfeld bij tot een toenemende motivatie bij de leerling. En dat moeten we weerom toejuichen. Maar ... na zijn studentenloopbaan stapt onze leerling in het echte beroepsleven. Daar wacht hem echter een koude douche, want hier gelden andere wetten. Gedaan met gamen dit is the real thing. Hier wordt hij bijna uitsluitend afgerekend op zijn minpunten. Kijk maar naar de manier waarop door het doorlichtingsteam voor taalvakken leerkrachten worden afgemaakt sorry, geëvalueerd. Geprivilegieerde leerlingen kunnen hieraan ontsnappen, dank zij de steun die ze thuis kregen, dank zij het voorbeeld van hun ouders, dank zij hun eigen talenten die zich daardoor beter ontwikkelden. Maar geven we op die manier iedereen evenveel kansen?
na meer dan 30 jaar in het onderwijs ben ik zo vrij om even een balans op te maken. Het is jammer om te moeten vaststellen dat het met de kennis van de leerling bergafwaarts gaat. Een concreet voorbeeld hiervan is dat na 10 jaar vaardigheidsgericht taalonderwijs de kennis van de leerling op het gebied van woordenschat en spraakkunst (zowel van het Nederlands als van vreemde talen) op een uiterst laag pitje staat. De door de doorlichting sterk gepushte methode om vaardigheden te laten primeren op kennis is hieraan niet vreemd. Elke leerling moddert maar wat aan met als motief que le message passe en ze verplaatsen de toren van Pisa zomaar naar Rome.
We kunnen ons bij deze evolutie neerleggen. Of we kunnen samen op zoek gaan om kennis en kennisoverdracht in het onderwijs te herwaarderen, zonder hierbij de vaardigheden overboord te gooien.
Vandaar deze oproep die naar zo veel mogelijk Vlaamse leerkrachten zal worden opgestuurd. Zou je de meegestuurde werktekst onderwijsvisie even willen doorlezen en terugsturen met je opmerkingen? Zoals je straks zult bemerken, de tekst is nog verre van volledig. Vooral in verband met het derde luik (wat kunnen we eraan doen?) verwacht ik zoveel mogelijk antwoorden.
Mijn uiteindelijke bedoeling is een beweging op gang te brengen voor de herwaardering van de kennis in het onderwijs en dit vertrekkend vanop de werkvloer. Vertrekkend dus van jouw mening samen met die van liefst zoveel mogelijk andere collegas die het elke dag weer waarmaken op die werkvloer.
Met de mening van zoveel mogelijk secundaire leerkrachten, stappen we naar het basisonderwijs, het hoger en het universitair onderwijs, de privé-sector, de politieke partijen, de media ... om ten slotte bij de verantwoordelijke overheid aan te kloppen en misschien deze herwaardering te realiseren.
Dank bij voorbaat en collegiale groeten.
In de voorbije week haalde ik het nieuws via de kranten (Gazet van Antwerpen, De Gentenaar, Het Laatste Nieuws, De Standaard, Het Nieuwsblad, De Morgen, ...) via de radio (Q-music bij Wim Oosterlinck) en het vrt-nieuws van 1 december om 13u met mijn actie tegen de kennisvermindering in ons onderwijs. De volledige teskt "onderwijsvisie" kan per mail aangevraagd worden (ze telt momenteel een zevental pagina's).
Ik zet de kerngedachten van mijn tekst onderwijsvisie (die momenteel doorgestuurd wordt naar zoveel mogelijk Vlaamse leerkrachten) nog even op een rij.
Ik stel vast dat de kennis bij de leerlingen afneemt.
Ik ben hierbij niet de enige. Zie hiervoor de krant Het Nieuwsblad van 1/12 met het resultaat van de poll "kennis boert achteruit". Deze poll leverde 82% JA-stemmen en 18% NEEN-stemmen op.
Ik ga op zoek naar de oorzaken.
En nu komt het BELANGRIJKSTE. Ik zoek naar oplossingen voor dit probleem en hierbij ga ik te rade bij de mensen op de werkvloer. Hoe kunnen we - vanuit de ervaringen van alle leerkrachten (jong en oud) - deze scheve situatie rechtzetten.
Dat is de kern van de zaak.
Of moeten we de ogen sluiten en stilletjes aan de kant gaan zitten? Ik denk niet dat onze kinderen en kleinkinderen (waarvoor goed onderwijs een RECHT is) dat zullen waarderen.
In afwachting van Uw gewaardeerde reactie, dank ik U bij voorbaat.
We hebben om te starten ook al een reeks extra's toegevoegd aan uw blog, zodat u dit zelf niet meer hoeft te doen. Zo is er een archief, gastenboek, zoekfunctie, enz. toegevoegd geworden. U kan ze nu op uw blog zien langs de linker en rechter kant.
U kan dit zelf helemaal aanpassen. Surf naar http://blog.SeniorenNet.be/ en log vervolgens daar in met uw gebruikersnaam en wachtwoord. Klik vervolgens op 'personaliseer'. Daar kan u zien welke functies reeds toegevoegd zijn, ze van volgorde wijzigen, aanpassen, ze verwijderen en nog een hele reeks andere mogelijkheden toevoegen.
Om berichten toe te voegen, doet u dit als volgt. Surf naar http://blog.SeniorenNet.be/ en log vervolgens in met uw gebruikersnaam en wachtwoord. Druk vervolgens op 'Toevoegen'. U kan nu de titel en het bericht ingeven.
Om een bericht te verwijderen, zoals dit bericht (dit bericht hoeft hier niet op te blijven staan), klikt u in plaats van op 'Toevoegen' op 'Wijzigen'. Vervolgens klikt u op de knop 'Verwijderen' die achter dit bericht staat (achter de titel 'Proficiat!'). Nog even bevestigen dat u dit bericht wenst te verwijderen en het bericht is verwijderd. U kan dit op dezelfde manier in de toekomst berichten wijzigen of verwijderen.
Er zijn nog een hele reeks extra mogelijkheden en functionaliteiten die u kan gebruiken voor uw blog. Log in op http://blog.SeniorenNet.be/ en geef uw gebruikersnaam en wachtwoord op. Klik vervolgens op 'Instellingen'. Daar kan u een hele reeks zaken aanpassen, extra functies toevoegen, enz.
WAT IS CONCREET DE BEDOELING??
De bedoeling is dat u op regelmatige basis een bericht toevoegt op uw blog. U kan hierin zetten wat u zelf wenst.
- Bijvoorbeeld: u heeft een blog gemaakt voor gedichten. Dan kan u bvb. elke dag een gedicht toevoegen op uw blog. U geeft de titel in van het gedicht en daaronder in het bericht het gedicht zelf. Zo kunnen uw bezoekers dagelijks terugkomen om uw laatste nieuw gedicht te lezen. Indien u meerdere gedichten wenst toe te voegen op eenzelfde dag, voegt u deze toe als afzonderlijke berichten, dus niet in één bericht.
- Bijvoorbeeld:
u wil een blog maken over de actualiteit. Dan kan u bvb. dagelijks een bericht plaatsen met uw mening over iets uit de actualiteit. Bvb. over een bepaalde ramp, ongeval, uitspraak, voorval,... U geeft bvb. in de titel het onderwerp waarover u het gaat hebben en in het bericht plaatst u uw mening over dat onderwerp. Zo kan u bvb. meedelen dat de media voor de zoveelste keer het fout heeft, of waarom ze nu dat weer in de actualiteit brengen,... Of u kan ook meer diepgaande artikels plaatsen en meer informatie over een bepaald onderwerp opzoeken en dit op uw blog plaatsen. Indien u over meerdere zaken iets wil zeggen op die dag, plaatst u deze als afzonderlijke berichten, zo is dit het meest duidelijk voor uw bezoekers.
- Bijvoorbeeld: u wil een blog maken als dagboek. Dagelijks maakt u een bericht aan met wat u er wenst in te plaatsen, zoals u anders in een dagboek zou plaatsen. Dit kan zijn over wat u vandaag hebt gedaan, wat u vandaag heeft gehoord, wat u van plan bent, enz. Maak een titel en typ het bericht. Zo kunnen bezoekers dagelijks naar uw blog komen om uw laatste nieuwe bericht te lezen en mee uw dagboek te lezen.
- Bijvoorbeeld: u wil een blog maken met plaatselijk nieuws. Met uw eigen blog kan u zo zelfs journalist zijn. U kan op uw blog het plaatselijk nieuws vertellen. Telkens u iets nieuw hebt, plaats u een bericht: u geeft een titel op en typt wat u weet over het nieuws. Dit kan zijn over een feest in de buurt, een verkeersongeval in de streek, een nieuwe baan die men gaat aanleggen, een nieuwe regeling, verkiezingen, een staking, een nieuwe winkel, enz. Afhankelijk van het nieuws plaatst u iedere keer een nieuw bericht. Indien u veel nieuws heeft, kan u zo dagelijks vele berichten plaatsen met wat u te weten bent gekomen over uw regio. Zorg ervoor dat u telkens een nieuw bericht ingeeft per onderwerp, en niet zaken samen plaatst. Indien u wat minder nieuws kan bijeen sprokkelen is uiteraard 1 bericht per dag of 2 berichten per week ook goed. Probeer op een regelmatige basis een berichtje te plaatsen, zo komen uw bezoekers telkens terug.
- Bijvoorbeeld: u wil een blog maken met een reisverslag. U kan een bericht aanmaken per dag van uw reis. Zo kan u in de titel opgeven over welke dag u het gaat hebben, en in het bericht plaatst u dan het verslag van die dag. Zo komen alle berichten onder elkaar te staan, netjes gescheiden per dag. U kan dus op éénzelfde dag meerdere berichten ingeven van uw reisverslag.
- Bijvoorbeeld:
u wil een blog maken met tips op. Dan maakt u telkens u een tip heeft een nieuw bericht aan. In de titel zet u waarover uw tip zal gaan. In het bericht geeft u dan de hele tip in. Probeer zo op regelmatige basis nieuwe tips toe te voegen, zodat bezoekers telkens terug komen naar uw blog. Probeer bvb. 1 keer per dag, of 2 keer per week een nieuwe tip zo toe te voegen. Indien u heel enthousiast bent, kan u natuurlijk ook meerdere tips op een dag ingeven. Let er dan op dat het meest duidelijk is indien u pér tip een nieuw bericht aanmaakt. Zo kan u dus bvb. wel 20 berichten aanmaken op een dag indien u 20 tips heeft voor uw bezoekers.
- Bijvoorbeeld:
u wil een blog maken dat uw activiteiten weerspiegelt. U bent bvb. actief in een bedrijf, vereniging of organisatie en maakt elke dag wel eens iets mee. Dan kan je al deze belevenissen op uw blog plaatsen. Het komt dan neer op een soort van dagboek. Dan kan u dagelijks, of eventueel meerdere keren per dag, een bericht plaatsen op uw blog om uw belevenissen te vertellen. Geef een titel op dat zeer kort uw belevenis beschrijft en typ daarna alles in wat u maar wenst in het bericht. Zo kunnen bezoekers dagelijks of meermaals per dag terugkomen naar uw blog om uw laatste belevenissen te lezen.
- Bijvoorbeeld: u wil een blog maken uw hobby. U kan dan op regelmatige basis, bvb. dagelijks, een bericht toevoegen op uw blog over uw hobby. Dit kan gaan dat u vandaag een nieuwe postzegel bij uw verzameling heeft, een nieuwe bierkaart, een grote vis heeft gevangen, enz. Vertel erover en misschien kan je er zelfs een foto bij plaatsen. Zo kunnen anderen die ook dezelfde hobby hebben dagelijks mee lezen. Als u bvb. zeer actief bent in uw hobby, kan u dagelijks uiteraard meerdere berichtjes plaatsen, met bvb. de laatste nieuwtjes. Zo trek je veel bezoekers aan.
WAT ZIJN DIE "REACTIES"?
Een bezoeker kan op een bericht van u een reactie plaatsen. Een bezoeker kan dus zelf géén bericht plaatsen op uw blog zelf, wel een reactie. Het verschil is dat de reactie niet komt op de beginpagina, maar enkel bij een bericht hoort. Het is dus zo dat een reactie enkel gaat over een reactie bij een bericht. Indien u bvb. een gedicht heeft geschreven, kan een reactie van een bezoeker zijn dat deze het heel mooi vond. Of bvb. indien u plaatselijk nieuws brengt, kan een reactie van een bezoeker zijn dat deze nog iets meer over de feiten weet (bvb. exacte uur van het ongeval, het juiste locatie van het evenement,...). Of bvb. indien uw blog een dagboek is, kan men reageren op het bericht van die dag, zo kan men meeleven met u, u een vraag stellen, enz. Deze functie kan u uitschakelen via "Instellingen" indien u dit niet graag heeft.
WAT IS DE "WAARDERING"?
Een bezoeker kan een bepaald bericht een waardering geven. Dit is om aan te geven of men dit bericht goed vindt of niet. Het kan bvb. gaan over een bericht, hoe goed men dat vond. Het kan ook gaan over een ander bericht, bvb. een tip, die men wel of niet bruikbaar vond. Deze functie kan u uitschakelen via "Instellingen" indien u dit niet graag heeft.
Het SeniorenNet-team wenst u veel succes met uw gloednieuwe blog!
