5.3 Hoofdstamlijn
Petrus-Francies Martens(°Hansbeke 04-03-1810 + Hansbeke 30-01-1900) zv Carel
5.3.1 Zijn jeugdjaren op Goed ter Elst
Petrus-Francies Martens,ook Pierre genoemd in franstalige officiële documenten, oudste zoon van Carolus of Charles en Maria Rosa Sutterman, werd op 4 maart 1810 te Hansbeke geboren op het Goed ter Elst. De geboorteakte van Petrus is opgesteld in het frans. Het is duidelijk dat de Franse annexatie ook lokaal in het administratief taalgebruik sporen had nagelaten. Binnen het Franse departement Escaut was Hansbeke gelegen in het kanton Nevele.
Hansbeke, 4 maart 1810
Lan mille huit cent dix le quatre mars à cinq heures de relevée pardevant nous Pierre De Winter adjoint au Maire spécialement délégué pour remplir les fonctions dofficier public de létat civil de la commune dHansbeke, canton de Nevel, département de lEscaut, par arrêté de monsieur le Maire de la dit commune en date du treize mai an mil huit cent huit, est comparu Charles Martens agé de quarante quatre ans, cultivateur domicilié à Hansbeke; lequel nous a présenté un enfant du sexe masculin né aujourdhui à sept heures du matin, de lui déclarant et de Marie Rose Sutterman son épouse fileuse et cultivatrice audit Hansbeke; et auquel il a déclaré vouloir donner le prénom de Pierre; les dites déclaration et présentation faites en présence de Pierre Jacques Sutterman agé de quarante cinq ans, cultivateur, oncle de lenfant, de Jean François De Decker agé de quarante deux ans, sabautier connaissance, tous deux domiciliés à Hansbeke, et ont les père et témoins signé avec nous le present acte, après quil leur en a été fait lecture.
P De Winter C Martens Pieter J. Sutterman
J F De Decker
Geboren na de Franse annexatie zal hij als kleuter verhalen gehoord hebben over Napoleon en over de gesneuvelde dorpsgenoten. Hij doorliep de school en groeide op onder het Holland Bewind en werd volwassen in het onafhankelijk Belgie.
Petrus was slechts 2 jaar oud toen zijn zusje Maria twee maanden na haar geboorte stierf. Zijn broer Joannes werd geboren toen Petrus 4 jaar was. Bij het overlijden van zijn vader Carel, op 26 december 1837, was Petrus 27 jaar en woonde nog als vrijgezel bij zijn moeder, samen met zijn oudere zussen Eugenie en Regine en zijn jongere broer Joannes. In 1843 huwde zijn zus Eugenie maar zij stierf twee jaar later.
Toen zijn moeder en zijn zus Regina in 1850 overleden woonde Petrus-Francies nog steeds op Goed ter Elst samen met zijn jongere broer Joannes. Bij de erfdeling verwierf Petrus-Francies op 28 october 1850 de hofstede De Meren. Toen zijn broer Joannes het jaar daarop trouwde met Maria Pauline Van Nieuwenhuyse uit Oostakker en op Goed ter Elst bleef wonen, verhuisde de nog steeds ongehuwde 40-jarige Petrus samen met een meid en twee knechten naar het landbouwbedrijf De Meren, ten zuiden van Hansbekedorp, waar zijn vader Carel was opgegroeid.
In de generatie van Petrus-Francies, dit is de tiende generatie van de afstammelingen van Stoffel Martens, zijn in de gegevensbank van de stam Martens de namen van 72 personen opgenomen (bijlage 5.4). De generatie van Petrus-Francies Martens behelst de kinderen en aangetrouwde kinderen van:
-Lieven-Bernard Moens en Maria-Theresia Sutterman,6 personen geboren te Wondelgem en te Oostakker;
-Carel Martens en Maria Rosa Sutterman, geboren te Hansbeke, Bellem of Oostakker, 9 personen met Petrus-Francies in de hoofdstamlijn;
-Joannes Vander Vennet en Joanna Catherina Martens, 6 kinderen geboren te Hansbeke;
-Jacobus Joannes Martens en Livina Catharina Maenhout , 11 personen geboren te Hansbeke;
-Judocus Maenhout en Norbertina Martens, 6 personen geboren te Hansbeke of te Nevele;
-Jan Baptist Hallaert en Joanna Petronilla Martens, 3 kinderen geboren te Aalter;
-Joseph Cackaert en Maria Petronilla Martens met 1 zoon geboren te Nevele;
-Benedictus Visioen en Joanna Martens met 2 dochters;
-Joannes Mestdagh en Isabella Clara Martens met 8 kinderen geboren te Jabbeke;
-Ignatius De Roo en Anna Maria Martens met 4 dochters en 1 zoon geboren te Jabbeke;
-Emmanuel Kerckaert en Joanna Theresia Martens met 5 dochters en 3 zonen geboren te Jabbeke;
-Jan Francies Martens en Fernanda Ornelis met een zoon geboren te Ursel en een schoondochter geboren te Knesselare;
-Carolus Van Vynckt en zijn tweede echtgenote Theresia Lippens met 4 kinderen geboren te Bellem. Opvallend is dat Carolina Martens, eerste echtgenote van Carolus Van Vynckt, tot dezelfde generatie behoort als de na haar overlijden geboren kinderen uit het tweede huwelijk van haar man. Haar kinderen behoren pas tot generatie XI.
De lijst met 72 namen in generatie X vertoont een concentratie te Hansbeke met maar liefst 29 geboorten en te Jabbeke met 21 geboorten. De afstammelingen Van Vynckt te Bellem zullen met Serafien Van Vynckt en Maria Martens(zie generatie XI) in de volgende generatie opnieuw voor afstammelingen zorgen in de stam Martens. Dit is eveneens het geval voor de afstammelingen van Augustinus Hanssens en Carola Maenhout :enerzijds langs het tweede huwelijk van Maria Martens met Emiel Hanssens, kleinzoon van Augustinus, en anderzijds langs het huwelijk van Maria De Waele, dochter van Maria Virginia Hanssens en achterkleindochter van Augustinus, met Marcel Martens.
Tussen deze generatiegenoten is een grote leeftijdsverschuiving opgetreden vermits de oudste geboren werd in 1776 en de jongste in 1837, dus 60 jaar later. Wegens kindersterfte zijn de overlijdensdata nog meer gespreid: de afstammelinge Joanna Vander Vennet stierf te Hansbeke reeds in 1776 terwijl Angelus Martens pas in 1912 te Aalter en Maria Paulina Van Vynckt pas in 1915 te Bellem overleden zijn.
Deze lijst bevat slechts 3 gehuwde mannen met de familienaam Martens: naast de hoofdstamlijn van Petrus-Francies en Eugenie Coddens komt in deze lijst ook zijn broer Joannes Francies Martens voor, waarvan het laattijdig huwelijk met Maria Van Nieuwenhuyse kinderloos bleef, en Angelus Martens die uit zijn huwelijk met Sophia Saey naast hun dochter Maria Elisa nog twee zonen kreeg die naar Amerika zijn uitgeweken, maar waarvan geen afstammelingen gevonden werden. Twee andere volwassen mannelijke generatiegenoten,zonen van Jacobus, bleven ongehuwd. Petrus Franciscus Martens overleed op 74-jarige leeftijd te Merendree en Judocus Martens was slechts 58 jaar oud toen hij in dezelfde gemeente overleed. Dit houdt in dat het verderzetten van de familienaam in Vlaanderen enkel door Carel Martens (1766-1837) en na hem door Petrus-Francies Martens (1810-1900) verzekerd werd.
5.3.2 Zijn gezin op het landbouwbedrijf De Meren
Gezinsfiche
Petrus-Francies Martens Dorothea Constancia Van Der Plaetse
fs Carel en Maria Rosa Sutterman fa Bernard en Sophie Vyncke
° Hansbeke 04-03-1810 ° Nevele 06-09-1831
1X
Hansbeke 02-09-1858
+ Hansbeke 30-01-1900 + Hansbeke 13-07-1859
Kinderen
1. xx(M)
° Hansbeke 01-07-1859
+ Hansbeke 01-07-1859
Petrus-Francies Martens 2X Eugenia Coddens
fa Jan-Baptiste en Amelia De Zutter
° Bellem 29-09-1836
Hansbeke 21-01-1864
+ Hansbeke 18-10-1898
Kinderen
1.Maria Philomena Pauline 1x Serafien Augustus Van Vynckt
° Hansbeke 29-04-1864 fs Karel-Frans en Theresia Lippens
° Bellem 14-09-1822
Hansbeke 26-09-1882
+ Hansbeke 05-03-1890
2x Emiel Hanssens
fs Bruno en Rosalie Heyde
° Hansbeke 12-12-1862
Hansbeke 12-01-1893
+ Hansbeke 05-12-1950 + Hansbeke 08-04-1909
2.Henricus-Joannes
° Hansbeke 28-08-1865
+ Hansbeke 02-05-1887
3.Petrus-Joannes
° Hansbeke 23-01-1867 x Leonie Amelie De Vreese
fa Petrus en Rosalie Leusen
° Hansbeke 30-08-1866
Hansbeke 09-02-1887
+ Gent 25-02-1920 + Gent 07-03-1944
4.Emma Maria x Henri Sierens
° Hansbeke 07-01-1869 fs Joseph en Coleta Lauwers
° Nevele 31-07-1834
Hansbeke 02-11-1889
+ Lovendegem 17-02-1946 + Nevele 14-02-1907
5.Emiel x Emma Mestdagh
° Hansbeke 22-05-1871 fa Constant en Rosalia Cathoir
° Landegem 17-03-1878
Hansbeke 14-02-1901
+ Hansbeke 09-05-1955 + Hansbeke 30-05-1964
6.Charles Josef Maria x Maria Coleta Van Hoecke
° Hansbeke 25-09-1873 fa Charles en Marie-Therèse De Schuyter
° Hansbeke 01-02-1875
Hansbeke 22-12-1897
+ Hansbeke 25-04-1901 + Hansbeke 13-10-1949
7.Irma Maria
° Hansbeke 11-12-1875 x Aimé August De Muynck
fs Pieter J en M Pelagie Galens
°Hansbeke 11-06-1876
Hansbeke 02-01-1903
+ St Jans Molenbeek 05-04-1943 + Rekkem 09-08-1953
8.René Seraphinus x Leontina Maria Paulina Van Hoecke
° Hansbeke 25-01-1877 fs Charles en Marie-Therèse De Schuyter
°Hansbeke 15-08-1879
Hansbeke 02-01-1903
+ Hansbeke 01-09-1960 + Drongen 13-07-1970
Eerste huwelijk
Op 2 september 1858, toen hij reeds 48 jaar oud was , trouwde Petrus te Hansbeke met de 27-jarige Dorothea Constantia Van Der Plaetse. Dorothea was op 6 september 1831 te Nevele geboren als dochter van de mulder en olieslager Bernard Van Der Plaetse en Sophie Vyncke, die in 1834 te Hansbeke ten zuiden van het dorp een stenen olie- en graanmolen hadden gebouwd.
Huwelijksakte uit het register van de Burgerlijke Stand van Hansbeke
Ten jare achttien honderd acht en vijftig, den tweeden september om vijf uren namiddags, voor ons Jan Baptiste Van Overbeke, Burgemeester, ambtenaar van den Burgerlijken Stand der gemeente Hansbeke, regterlijk arrondissement Gent, provintie Oostvlaenderen, zijn verschenen Petrus Martens, geboren te Hansbeke den vierden maert achttien honderd tien, schepenen en landbouwer woonende te Hansbeke, ongehuwd, meerderjarigen zoon van Karel, overleden te Hansbeke den zes en twintigsten december achttien honderd zeven en dertig, en van Marie Rosa Sutterman, overleden te Hansbeke den veertienden september achttien honderd vijftig, alles zoo blijkt bij hierbijgevoegde akten van geboorte en overlijdens, bij welke er is bewezen dat deszelfs voorouders ook overleden zijn ter zijner zijde; en Dorothea Constancia Van Der Plaetse, geboren te Nevele den zesden september achttien honderd een en dertig, blijkens overgelegde geboorteakte, partikuliere woonende te Hansbeke, ongehuwd, meerderjarige dogter van Bernard en Sophie Vyncke, olieslagers tot Hansbeke, beide alhier tegenwoordig en toestemmende terander zijde.Welke komparanten ons hebben verzocht overtegaen tot de voltrekking van het huwelijk onder hun beraemd en waervan de afkondigingen hebben plaets gehad in deze gemeente de zondagen twee en twintigsten en negen en twintigsten augusty lestleden, ingevolge de Wetbepalingen; vervolgens hebben de aenstaende echtgenoten ons verklaerd dat hun huwelijkskontrakt is verleden den twintigsten augusty lest voor den notaris Facon te Gent; en geen tegenspraek tegen dit huwelijk ons kenbaer gemaekt zijnde, regt doende aen hun verzoek, hebben wij, na gedane voorlezing van al de bovengemelde stukken alsmede van het zesde hoofdstuk van den vijfden titel van het Burgerlijk Wetboek getiteld van het Huwelijk, aen den bruidegom en de bruid gevraegd of zij elkanderen voornemens zijn te nemen voor man en vrouw elk van hun beurtelings geantwoord hebbende van ja: verklaren wij in naem der Wet dat Petrus Martens en Dorothea Constancia Van Der Plaetse door het huwelijk verenigd zijn. Welke huwelijk openbaerlijk is voltrokken ten gemeentehuize dezer gemeente, ten bijwezen van Jan Francies Martens, oud vier en veertig jaren, landbouwer, broeder des bruidegoms, August Van Der Plaetse, oud negen en twintig jaren, olieslager, broeder der bruid, August Fobe, oud een en vijftig jaren, sekretaris, en Adolf Fobe oud dertig jaren, statieoversten, woonende te Hansbeke getuigen hiertoe aengezocht, welke met ons, de beide echtgenoten en de ouders der bruid, de tegenwoordige akte na gedane voorlezing hebben geteekend. En zijn de bovenvermelde overgelegde stukken door ons geparapheerd om aen deze akte gehecht te worden.
P Martens B Van Der Plaetse J B Van Overbeke
C D Van Der Plaetse Sophie Vyncke
Joannes F Martens A Fobe
A Van Der Plaetse A Fobe
Huwelijksakte uit het parochiale huwelijksregister van Hansbeke
Anno Domino 1858 die 6 septembris, praevilis sponsalibus et tribus bannis Petrus Martens, ex hac, et Constantia Van Der Plaetse, ex Nevele, ambo in hac habitates, matrimonium contraxère coram me infrascripte et duobus testibus Joanne Francisco Martens et Nathalia Van Der Plaetse
P.F. Bullens, pastor
In het jaar des Heeren 1858, op 6 september, voorafgegaan zijnde de ondertrouw en de drie roepen, Petrus Martens, van deze parochie, en Constancia Van Der Plaetse, uit Nevele, beiden in deze parochie woonachtig, sloten een huwelijksverbond voor mij, ondergetekende en voor de twee getuigen Joannes Francies Martens en Nathalia Van Der Plaetse.
P.F. Bullens, pastoor
Op 1 juli 1859, 10 maanden na hun huwelijk, baarde Dorothea een kind van het mannelijk geslacht. Het kind werd vermoedelijk dood geboren of is na enkele uren gestorven. Het kreeg geen naam.
Overlijdensakte uit de registers van de Burgerlijke Stand (naamloos kind)
Ten jare achttien honderd negen en vijftig den tweeden july om vier uren namiddag, voor mij Jan Baptiste Van Overbeke, burgermeester, ambtenaar van den Burgerlijken Stand der gemeente Hansbeke, arrondissement Gent, provincie Oostvlaenderen, is verschenen Petrus Martens, oud negen en veertig jaren, landsman tot Hansbeke welken ons heeft vertoond het dood lichaam van een kind van het mannelijk geslacht, geboren in deze gemeente, gisteren eersten july om elf uren des avonds, van hem komparant en van Dorothea Constancia Van der Plaetse, zijne huisvrouw. Deze verklaring en vertooning gedaen in bijwezen van Jan Baptist De Winter oud drij en zestig jaren, koster, en Felix Van de Walle, oud acht en vijftig jaren, beide woonende te Hansbeke. En hebben de komparant en getuigen na gedane voorlezing met ons getekend. Het bedrijf der tweede getuige is veldwachter.
J.B. De Winter Fi Van De Walle J.B. Van Overbeke
P. Martens
Enkele dagen later, op 13 juli 1859, stierf ook Dorothea ten gevolge van het kraambed.
Overlijdensakte van Dorothea Constancia Van der Plaetse
Ten jare achttien honderd negen en vijftig, den veertienden July om acht uren des voormiddags, voor ons Jan Baptiste Van Overbeke Burgemeester Ambtenaar van den Burgerlijken Stand der gemeente Hansbeke, regterlijk arrondissement Gent, provintie Oostvlaenderen, zijn verschenen Petrus Martens, oud negen en veertig jaren, landbouwer, en Jan Baptiste De Winter oud drij en zestig jaren, koster, beide woonende te Hansbeke, welke ons hebben verklaard dat gisteren dertienden July om drij uren des nachts Dorothea Constancia Van Der Plaetse, oud zeven en twintig jaren, landbouwster, geboren tot Nevele, woonende te Hansbeke, huisvrouw van Petrus Martens, voornoemd, dogter van Bernard en Sophie Vyncke olieslagers te Hansbeke, is overleden in hare woonst in deze gemeente, wijk Laestraet. En hebben de komparanten na gedane voorlezing met ons getekend.
J.B. De Winter P. Martens J.B. Van Overbeke
Personen in parenteel van Petrus Van Der PLAETSE, grootvader van Dorothea
I.1 M Van Der PLAETSE, Petrus
I.2 V VLERICK, Maria
II.1 M Van Der PLAETSE, Bernard 27-11-1794 Nevele 31-03-1876 Hansbeke
II.2 V VYNCKE, Sophie
III.2 V Van Der PLAETSE, D.C. 06-09-1831 Nevele 13-07-1859 Hansbeke
III.1 M MARTENS, Petrus-Francies04-03-1810 Hansbeke 30-01-1900 Hansbeke
IV.1 M MARTENS, xxx 01-07-1859 Hansbeke 01-07-1859 Hansbeke
III.3 M Van der PLAETSE, August 1829 Nevele
III.4 V VERSTRAETEN, Adelaide
IV.2 M Van der PLAETSE, Leon 23-04-1869 Hansbeke 12-11-1964 Hansbeke
IV.3 V Van de VOORDE, Marie
IV.4 V De JAEGER, Margareta
Bernard Van Der Plaetse, vader van Dorothea, zetelde van 1836 tot 1876 in de Hansbeekse kerkraad, eerst als secretaris van de kerkraad (1836-1860), vervolgens als secretaris van het bureel van de kerkmeesters (1833-1836 en 1840), nadien als voorzitter van het bureel van de kerkmeesters (1860-1776) en als voorzitter van de kerkraad (1866-1876). Alhoewel Bernard Van Der Plaetse, de schoonvader van Petrus Martens, afkomstig was van Nevele, zal hij 32 jaar zitting hebben in de gemeenteraad te Hansbeke, eerst van 1837 tot 1860 en vervolgens van 1867 tot aan zijn overlijden in 1876. Hij werd voor het eerst verkozen op 14 juli 1836 en legde de eed af op 1 september 1836(18). Hij werd herkozen op 28 october 1839 en legde opnieuw de eed af op 13 januari 1840(19)(20). Een derde maal werd Bernard verkozen op 28 october 1845, met eedaflegging op 17 januari 1846(21).
Bij de volledige vernieuwing van de gemeenteraad door de verkiezingen van 22 augustus 1848 behaalden Petrus Martens met 52 stemmen en August Hanssens met 49 stemmen, samen met 3 andere kandidaten, reeds een absolute meerderheid bij de eerste ronde. Twee andere aanverwante leden van de stam Martens, met name Pieter-Nicolaes De Muynck en Bernard Van Der Plaetse, werden slechts verkozen in de tweede ronde. August Hanssens werd tweede schepen bij burgemeester Jan-Baptist Van Overbeke, maar toen hij op 28 october 1851 niet herkozen werd, werd Petrus Martens bij K.B. van 5 januari 1852 tot tweede schepen benoemd in vervanging van August Hanssens.
Bernard Van Der Plaetse kon zijn mandaat handhaven bij de gedeeltelijke vernieuwing van de raad op 31 october 1854. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 30 october 1860, toen de grondeigenaar en kasteelheer Frans Gisleen Borluut burgemeester werd, was Bernard Van Der Plaetse er niet meer bij, maar Petrus Martens bleef tweede schepen. Het jaar voordien was Dorothea Van Der Plaetse, dochter van Bernard en echtgenote van Petrus Martens, overleden. Het lukte Bernard echter opnieuw bij de raadsverkiezingen van 30 october 1866, zodat hij er bij was toen bij de gedeeltelijke raadsverkiezingen van 16 october 1869 Petrus Martens vermeld werd als non-réélu(28). De politieke rol van Petrus Martens was blijkbaar uitgespeeld nadat hij hertrouwd was met de veel jongere Eugenia Coddens.
De naam van schoonvader Bernard Van Der Plaetse duikt ook op in verband met twee kapelletjes te Hansbeke. In 1848 werd de Philomenakapel gebouwd, in opdracht van kasteelheer Jan-Baptist van de Woestijne. Na de inwijding werd in 1850, met goedkeuring van de Gentse bisschop een Broederschap tot eer van Sint-Philomena opgericht. Pieter Frans Van de Kerckhove, pachter van het kasteelgoed, werd deken. Vier regeerders of hoofdmannen werden benoemd door de bisschop. Onder hen vinden we de naam terug van August Hanssens waarvan een kleinzoon Emiel zal huwen met Maria Martens, kleindochter van Carel Martens en een kleindochter Virginia zal huwen met Karel De Waele, schoonvader van Marcel Martens. Bernard Van Der Plaetse werd eveneens benoemd als hoofdman. Bij K.B. van 10-10-1981 werd deze kapel beschermd om haar historische en bouwkundige waarde.
Na het overlijden in 1859 van hun dochter Dorothea , echtgenote van Petrus Martens, bouwden de olieslager Bernard Van Der Plaetse en zijn vrouw Sophie Vyncke in 1862 dicht bij hun woning aan de weg naar de wijk Reybroeck een kapelletje van Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekte Ontvangenis. Ruim een eeuw na hun overlijden werd een teruggevonden driedelige arduinen grafsteen van de olieslager en zijn vrouw aan de achterzijde van deze kapel geplaatst.
Tweede huwelijk
Op 21 januari 1864, vier en een half jaar na het overlijden van Dorothea, hertrouwde de 54-jarige Petrus met Eugenia Coddens, zijn 27-jarige huishoudster. Eugenie Coddens was geboren te Bellem op 29 september 1836 als dochter van Jan-Baptiste en Amelia De Zutter. Toen Eugenie Coddens trouwde was haar vader reeds overleden en was haar moeder landbouwster te Aalter.
Kort voordien, bij K.B. van 23 december 1863 was de weduwnaar Petrus Martens herbenoemd tot tweede schepen, nadat hij bij de gemeenteraadsverkiezingen van 27 october 1863 maar liefst 103 van de 104 geldige stemmen had gekregen. Zijn installatie was voorzien op 5 januari 1864 maar werd wegens afwezigheid uitgesteld. Twee weken later zou hij huwen en de herinstallatie als schepen zou slechts plaats hebben tijdens de raadszitting van 15 maart(22).
Huwelijksakte uit het parochiale huwelijksregister van Hansbeke
Anno Domini 1864 die 28 januarii, praeviis sponsalibus et duobus bannis cum dispensatione in tertio, Petrus Martens, ex hac, et Eugenia Coddens ex Bellem, ambe in hac habitantes, matrimonium contraxerunt coram me infrascripte et doubus testibus Eduardo Coddens et Paula Van Nieuwenhuyse.
P.F. Bullens, pastor
In het jaar des Heeren 1864, op 28 januari, voorafgegaan zijnde de ondertrouw en de twee roepen, met dispensatie in de derde graad, Petrus Martens, van deze parochie, en Eugenie Coddens uit Bellem, beiden in deze parochie woonachtig, sloten een huwelijksverbond voor mij, ondergetekende, en voor de twee getuigen Eduard Coddens en Paula Van Nieuwenhuyse.
Huwelijksakte uit het register van de Burgerlijke Stand van Hansbeke
Ten jare achttien honderd vier en zestig, den acht en twintigsten january om acht uren des voormiddags, voor ons Jan Baptiste Van Overbeke, Schepenen Ambtenaar van den Burgerlijken Stand der gemeente Hansbeke, arrondissement Gent, provintie Oostvlaenderen, zijn verschene Petrus Martens, geboren te Hansbeke den vierden maert achttien honderd tien, landbouwer en schepenen, wonende tot Hansbeke meerderjarige zoon van Karel, overleden te Hansbeke den zes en twintigsten december achttien honderd zeven en dertig en van Marie Rosa Sutterman overleden te Hansbeke den veertienden september achttien honderd vijftig, weduwnaar van Dorothea Constancia Van Der Plaetse, overleden tot Hansbeke den dertienden july achttien honderd negen en vijftig, alles blijkens overgelegde akten van geboorte en overlijdens, bij welke er ook blijkt dat deszelfs voorouders overleden zijn, ter eener zijde; en Eugenie Coddens geboren te Bellem den negen en twintigsten september achttien honderd zes en dertig, zoo blijkt bij hare overgelegde geboorteakte, landbouwster, woonende tot Hansbeke, ongehuwd, meerderjarige dogter van Jan Baptiste, overleden tot Bellem den achtsten mei achttien honderd zeven en veertig blijkens overgelegde sterfakte, en van Amelia De Zutter, landbouwster wonende tot Aeltre, alhier tegenwoordig en toestemmende ter ander zijde; welke komparanten ons hebben verzocht overtegaen tot de voltrekking van het huwelijk onder hun beraemd en waervan de afkondigingen hebben plaets gehad in deze gemeente de zondagen zeventienden en vier en twintigsten january lestleden; vervolgens hebben de aenstaende echtgenooten ons verklaerd dat hun kontrakt van huwelijk is verleden den dertienden dezer maend voor den notaris Van Waesberghe te Gent; en geene tegenspraak tegen dit huwelijk ons kenbaer gemaekt zijnde, regt doende aen hun verzoek,hebben wij naer gedaene voorlezing der bovengemelde stukken, alsmede van het zesde hoofdstuk van den vijfden titel van het Burgerlijk Wetboek, getiteld van het huwelijk aen de komparanten gevraegd of zij voornemens zijn elkanderen te nemen voor echtgenoten, elk van hun beurtelings geantwoord hebbende van ja: verklaren wij in naem der Wet dat Petrus Martens en Eugenia Coddens door het Huwelijk vereenigd zijn; welk huwelijk openbaerlijk is voltrokken ten gemeentehuize van Hansbeke, ten bijwezen van Ie Jan Francies Martens, oud negen en veertig jaren, landsman, broeder des bruidegoms, 2e August Napoleon Fobe, oud vijf en vijftig jaren, sekretaris 3e Adolf Richard Fobe, oud vijf en dertig jaren, statieoversten, en 4e Pieter Benoit Thol, oud twee en dertig jaren landbouwer, alle wonende tot Hansbeke, getuigen hiertoe aengezocht, welke met ons en den bruidegom, na gedane voorlezing, hebben deze akte getekend; de bruid en hare moeder hebben verklaerd het schrijven onkundig te zijn; en zijn de bovengemelde overlegde stukken door ons geparapheerd om aen deze akte gehecht te blijven.
P Martens A Fobe J B Van Overbeke
Joannes F Martens P B Thol R Fobe
Reeds op 29 april 1864 werd zijn dochter Maria geboren. Blijkbaar was Eugenia Coddens reeds 6 maand in verwachting toen zij trouwde met Petrus. Had de 54-jarige Petrus een misstapje begaan met zijn 27-jarige huishoudster en hoe kwam het dat de in Bellem geboren jonge boerendochter Eugenie huishoudster werd bij de weduwnaar Petrus Martens? Uit de verklaring in de huwelijksakte dat Eugenia Coddens en haar moeder het schrijven onkundig waren,wat toen nog het geval was bij de meerderheid van de vrouwen, blijkt dat het tweede huwelijk van Petrus Martens beneden zijn stand was. De geboorte van Eugenie werd te Bellem aangegeven door haar 27-jarige vader Joannes Baptiste en de akte vermeldt : Den vader van t kind heeft verklaard niet te kunnen naamtekenen van door ongeleerdheyd.
Personen in parenteel van Jan François CODDENS, grootvader van Eugenie
I.1 M CODDENS, Jan François omstr 1781 Aalter
I.2 V MARTENS, Francisca omstr 1787 Aalter
II.1 M CODDENS, Jean-Baptiste 26-04-1809 Lotenhulle 08-05-1847 Bellem
II.2 V De ZUTTER, Amelia 26-09-1810 Aalter
III.2 V CODDENS, Eugenie 29-09-1836 Bellem 18-10-1898 Hansbeke
III.1 M MARTENS, Petrus-Franc.04-03-1810 Hansbeke 30-01-1900 Hansbeke
Amelia De Zutter, moeder van Eugenie, was spinsterregge van beroep. Ze woonde te Bellem maar was geboren te Aalter. Haar naam is er terug te vinden in de klapper, maar de geboorteregisters van 1810 zijn verdwenen, zowel in het gemeentelijk archief te Aalter als in het rijksarchief te Beveren. Van Jean-Baptiste Coddens, vader van Eugenie, is de franstalige geboorteakte van la commune de Lotenhulle, Canton de Nevele, Département de lEscaut bewaard gebleven. Zijn vader Jan François, cultivateur à Lootenhulle, heeft de geboorteakte ondertekend met een bijzonder sierlijke handtekening van François Coddens. Jean-Baptiste was slechts 38 jaar toen hij te Bellem overleed, nu in het nederlands geregistreerd als Joannes Baptiste. Op 10 mei 1847 meldden Angelus Van Mechelen, een 31-jarige onderwijzer en de 36-jarige veldwachter Martin De Clercq aan burgemeester Jan Baptiste Steyaert dat Joannes Baptiste Coddens, landsman geboren te Lootenhulle, twee dagen vroeger was overleden in zijne woonst gelegen in deze gemeente wijk Waegbrugge. Was dit nog een gevolg van de hongersnood en epidemiën van die tijd ? Zijn dochter Eugenie was slechts 11 jaar oud.
Tussen 1864 en 1877 werden uit het tweede huwelijk van Petrus Martens acht kinderen geboren. Petrus was 67 jaar oud toen zijn jongste zoon geboren werd. Alle kinderen werden volwassen. Hun zoon Henri overleed schielijk op 2 mei 1887 als gevolg van een ongeval, slechts 22 jaar oud. De 7 andere kinderen huwden en kregen afstammelingen. Dank zij dit tweede en wellicht ongewilde huwelijk van Petrus werden 44 kleinkinderen geboren.
Petrus bereikte de gezegende leeftijd van 90 jaar toen hij op 30 januari 1900 overleed. Ruim een jaar vroeger, op 18 october 1898, was zijn vrouw Eugenia Coddens gestorven,slechts 62 jaar oud. Vier van hun kinderen waren toen reeds gehuwd. Emiel, Irma en René zijn pas gehuwd na het overlijden van hun vader.
5.3.3 Lokale politieke mandaten van Petrus.
In de publikatie Gemeenteraadsverkiezingen en Gemeenteraden te Hansbeke 1830-1976 bespreekt Albert Martens elke gemeenteraadsverkiezing sinds 1830, alsook alle wetswijzigingen terzake. Het decreet van 8 october 1830 bepaalde de modaliteiten voor de eerste lokale verkiezingen na de Belgische Onafhankelijkheid. Te Hansbeke hadden deze plaats op 16 december 1830 en werden er georganiseerd door de gemeenteraad uit de Hollandse tijd. Zij hadden er plaats in de raadzaal van het gemeentehuis, meer bepaald in de bovenzaal van de herberg tegenover de kerk. Petrus was toen slechts 20 jaar oud en nog niet stemgerechtigd. Zijn vader Carel Martens werd rechtstreeks verkozen tot tweede schepen.
De naam van Petrus Martens verscheen voor het eerst na de ontbinding van de gemeenteraden door de gemeentewet van 31 maart 1848, toen hij 38 jaar oud was en ruime tijd nadat zijn vader Carel in 1837 overleden was. Bij de 2473 inwoners die Hansbeke telde op 1 januari 1848 waren er 107 kiesgerechtigden of slechts 4,3% van de bevolking. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 22 augustus 1848, kort na de grote crisis en hongersnood, kwamen 91 kiezers opdagen. Petrus behaalde met 52 stemmen reeds de absolute meerderheid tijdens de eerste ronde en werd hierdoor samen met 4 andere kandidaten rechtstreeks verkozen . Ook August Hanssens werd rechtstreeks verkozen met 49 stemmen(in 1893 zal Emiel Hanssens, zoon van Bruno Hanssens en kleinzoon van August, huwen met Maria Martens, oudste dochter van Petrus Martens). In de tweede stemronde, waarbij 83 kiezers kwamen opdagen, behaalden nog 4 kandidaten een meerderheid. Eén van hen was Jan-Baptist Van Overbeke die bij K.B. van 30 september 1848 herbenoemd werd tot burgemeester en dit zou blijven tot 1860. In die tweede ronde werden ook Pieter-Nicolaes De Muynck en Bernard Van Der Plaetse verkozen. Tien jaar later zal Petrus huwen met de
dochter van Bernard Van Der Plaetse en in 1903 zal Irma Martens, dochter van Petrus, trouwen met Aimé De Muynck, kleinzoon van Pieter-Nicolaes. Bij K.B. van 13 augustus 1848 werd August Hanssens benoemd tot tweede schepen(23)(24).
In de gemeenteraadszitting van 29 augustus 1850 werd bij lottrekking bepaald welke raadsleden na 3 jaar zouden uittreden. Petrus Martens was één van hen. Daardoor komt zijn naam voor op het convocatiebiljet voor de gemeenteraadsverkiezingen van 28 october 1851.
Petrus Martens werd herverkozen en bovendien bij K.B. van 5 januari 1852 tot tweede schepen benoemd in vervanging van August Hanssens. De eedaflegging en de installatie van de verkozen raadsleden vond plaats in de zitting van 21 januari 1852(25)(26). Petrus zal schepen blijven tot 1869. De benoemingsbrief van Petrus Martens, ondertekend door koning Leopold I en door Charles Rogier die toen zowel eerste minister als minister van binnenlandse zaken was, is opgesteld in het frans.
Ministère de lIntérieur
Cabinet n° 6
Léopold, Roi des Belges,
À tous présents et à venir, Salut.
Vu larticle 2 de la loi du 30 Mars 1836,
Sur le rapport de notre Ministre de lIntérieur,
Nous avons arrêté et arrêtons:
Article 1er
Le sieur Maertens, P(ier)re, est nommé Echevin de la com(mu)ne
de Hansbeke, Arrondissement administratif de Gand, Province
de la Flandre Orientale, en remp(lacemen)t du S(ieu)r Hanssens
Aug(us)tin.
Article 2
Notre Ministre de lIntérieur est chargé de lexécution du
présent Arrêté, dont une ampliation sera adressée au titulai-
re pour son information.
Donné à Bruxelles, le 5 janvier 1852
Léopold
Par le Roi
Le Ministre de lIntérieur
(Signé) Ch. Rogier
Pour expédition conforme,
Le Secrétaire Général du Ministère
de lIntérieur
(handtekening onleesbaar)
Zes jaar later, bij de gemeenteraadsverkiezingen van 29 october 1857, was Petrus opnieuw kandidaat. De bevolking van Hansbeke was lichtjes gedaald tot 2355, met 112 kiesgerechtigden, waarvan er 93 opdaagden. Petrus Martens werd rechtstreeks verkozen met 92 van de 93 stemmen. Bij K.B. van 4 februari 1858 werd hij herbenoemd als tweede schepen en legde de eed af op 18 april 1858(27).
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 27 october 1863 was het aantal inwoners nog iets gedaald tot 2294 en werden 104 geldige stemmen uitgebracht. Petrus Martens behaalde 103 van de 104 stemmen terwijl de andere kandidaten slechts tussen 69 en 63 stemmen behaalden. Petrus was toen weduwnaar, wegens het overlijden van Dorothea Van Der Plaetse in het kraambed. Bij K.B. van 23 december 1863 werd hij herbenoemd tot schepen, maar hij kwam niet opdagen voor de geplande installatie op 5 januari 1864. Op 21 januari trad hij om dringende redenen in het huwelijk met Eugenia Coddens, zodat hij pas tijdens de gemeenteraadszitting van 15 maart, twee weken voor de geboorte van zijn oudste dochter Maria, geïnstalleerd werd(28)(29).
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 26 october 1869 moest het mandaat van de 59-jarige Petrus hernieuw worden, maar hij was klaarblijkelijk in ongenade gevallen. Onder de verkozenen verschijnt opnieuw August Hanssens die al raadslid was van 1849 tot 1851 en die toen als schepen was vervangen door Petrus. Bij K.B. van 12 december 1869 werd August Hanssens tot tweede schepen benoemd in vervanging van Petrus Martens, non réélu (30). Petrus had toen reeds 4 kinderen bij zijn tweede echtgenote en de olieslager Bernard Van Der Plaetse, vader van zijn overleden eerste echtgenote, zetelde nog steeds in de gemeenteraad. Was hier een veto ontstaan omwille van dat tweede huwelijk beneden zijn stand ?
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1 juli 1872, had Petrus nog steeds belangstelling. Hij werd niet voorgedragen, maar vermits de kiezer door het toevoegen van een naam voor om het even wie kon stemmen die verkiesbaar was, behaalde hij toch één van de 139 uitgebrachte stemmen. August Hanssens, 80 jaar oud, bleef schepen.
Bij de daaropvolgende verkiezingen komt de naam van Petrus niet meer voor. Toch probeerde hij nog eens bij de gedeeltelijke vernieuwing van de raad door de verkiezingen van 16 october 1887, toen hij reeds 77 jaar oud was. Kort voordien was zijn zoon Petrus-Joannes gehuwd met Leonie De Vreese en zijn oudste dochter was reeds 5 jaar gehuwd met Serafien Van Vynckt. De bevolking van Hansbeke was teruggelopen tot 2007, waarvan 181 kiezers. Vier raadsleden waren uittredend en er lag een lijst voor met vier kandidaten, waaronder ook Serafien Van Vynckt, schoonzoon van Petrus. Wellicht was Petrus het niet eens met dit voorstel en diende hij een éénpersoonslijst in op zijn naam. Petrus behaalde 38 van de 132 geldige stemmen maar werd niet verkozen. Zijn schoonzoon Serafien Van Vynckt werd met 95 stemmen wel verkozen. Verwant aan de stam Martens kwamen verder nog Pieter-Jan De Muynck(later schoonvader van Irma Martens, dochter van Petrus) met 100 stemmen, en Charles-Louis Hanssens(zoon van August en broer van Bruno wiens zoon Emiel in 1893 de tweede echtgenoot van Maria Martens zal worden) met 95 stemmen, in de gemeenteraad. Op 5 maart 1890, dus nog gedurende zijn eerste mandaat, overleed Serafien Van Vynckt, echtgenoot van Maria Martens.
Petrus beleefde nog de invoering van het algemeen meervoudig stemrecht voor mannen, voor het eerst toegepast bij de gemeenteraadsverkiezingen van 17 november 1895, zij het niet meer als kandidaat. Toch moet hij het gebeuren van nabij gevolgd hebben. De grondeigenaar Emiel Hanssens, sinds 12 januari 1893 tweede echtgenoot van zijn oudste dochter Maria, werd verkozen. Ook Pieter-Jan De Muynck werd verkozen en werd tweede schepen. Pieter-Jan was de vader van August Aimé De Muynck en dus de schoonvader van Irma Martens, dochter van Petrus. Tenslotte werd ook de grondeigenaar Henri De Schuyter verkozen, zoon van Pieter-Jan De Schuyter en Francisca Lambrecht. Door zijn eerste huwelijk met Eugenie Martens, zuster van Petrus Martens, was Pieter-Jan De Schuyter een schoonbroer van Petrus Martens.
5.3.4 Petrus als eigenaar
Op 14 september 1893, toen Petrus 83 jaar oud was, werd voor Timon De Seille, notaris te Hansbeke, een akte van voorouderlijke verdeling verleden waarbij al de eigendommen in kavels werden verdeeld en afzonderlijk aan zijn kinderen werden toegewezen. Zijn oudste zoon Henri was toen reeds overleden(1887) en drie kinderen waren gehuwd: Maria(1882), Joannes(1887) en Emma(1889). Emiel was op reis in Amerika en Charles , Irma en René waren nog minderjarig.
De 17 bladzijden tellende integrale tekst van de verdelingsakte van de onroerende goederen, thans in bewaring bij notaris Duerinck te Nevele, is opgenomen in bijlage 5.5. Deze akte waarin de bezittingen van Petrus beschreven worden in 45 artikels en verdeeld over 5 kavels , namelijk één voor de 3 minderjarige kinderen Charles, Irma en René en telkens één kavel voor de vier andere kinderen Maria, Joannes, Emma en Emiel, laat niet enkel toe de oorsprong van het onroerend vermogen van Petrus te kennen maar geeft tevens de bestemming aan zoals die bij de overgang van de XIXe naar de XXe eeuw tot stand kwam.
Hoe de eigendommen van Petrus tot stand kwamen, vooral door erfenis en deels door aankoop al dan niet als medegerechtigde, kan het duidelijkst geschetst worden aan de hand van een chronologische weergave van wat in de 45 artikels vervat is:
- Op 28 october 1850, bij akte voor notaris Van Doorm te Poeke, waarbij na het overlijden van Marie Rosa Sutterman de nalatenschappen van haar en haar man Carel Martens verdeeld werden tussen hun 3 erfgenamen Joannes-Francies Martens, Petrus Martens en Marie Clemene De Schuyter, dochter van Pieter en Eugenie Martens, werd de 40-jarige vrijgezel Petrus eigenaar van De Meren. De in 19 artikels beschreven eigendom behelsde eene voorname hofstede bestaande in woonhuis, schuur, stallingen en verdere afhangens en nog een hofstede bestaande in woonhuis, stallingen en afhangens op het klein Kouterken te Hansbeke samen met percelen grond voor een totale oppervlakte van 16ha53ca (artikels 1 tot 19).
Carel was pas op 10 september 1835 eigenaar geworden van De Meren (artikel 9) als één van de erfgenamen van zijn ongehuwde zus Caroline Martens .Het landbouwbedrijf was in 1935 verpacht aan August Hanssens, grootvader van Emiel Hanssens die in 1893 zal huwen met Maria Martens, kleindochter van Carel. Na het huwelijk van zijn broer Joannes zal Petrus in 1851 verhuizen van Goed ter Elst naar De Meren. De andere hofstede (artikel 17) werd verpacht;
- Op 8 mei 1851, in het jaar dat Petrus schepen werd te Hansbeke met een mandaat dat hij tot 1869 zou behouden, één dag na het huwelijk van zijn broer Joannes, kocht Petrus twee partijen land met een oppervlakte van 59a 20ca (artikels 28 en 29) jegens de kinderen Van Overwaele te Hansbeke. De verkoop werd op 14 mei 1851 in het frans geregistreerd te Deinze door le receveur Colson;
- Op 28 maart 1859, 7 maanden na zijn huwelijk met Dorothea Van Der Plaetsen en 4 maanden voor haar overlijden, kocht Petrus jegens zijn medegerechtigde nicht Marie Anna Martens en andere bij proces-verbaal van openbare verkoping voor meester Blomme, notaris te Lovendegem, opnieuw twee partijen land te Hansbeke met een gezamenlijke oppervlakte van 66a66ca (artikels 20 en 21). Maria Anna Martens, weduwe van Judocus Lambrecht, stierf het jaar daarop kinderloos te Merendree. Zij was een dochter van Jacobus Martens en Livina Maenhout en, zoals Petrus, een kleinkind van Joannes Martens en Maria Francisca De Brauwer. Het betrof een eigendom afkomstig van hun gemeenschappelijke grootouders;
- Op 16 october 1861 verwierf Petrus bij akte van verdeling verleden voor de notaris Blomme te Nevele tussen hem en zijn broer Joannes-Francies een partij land op de wijk Rho te Hansbeke, groot 65a10ca (artikel 22). Ruim 10 jaar na het overlijden van hun ouders was dit perceel nog in onverdeeldheid gebleven. Petrus was toen een 51-jarige weduwnaar zonder kinderen;
- Op 31 januari 1862 kocht Petrus bij verkoopakte verleden voor notaris De Backere te Gent van het echtpaar Ludovicus Onghena-Sofie Moens uit Oostakker drie partijen zaailand gelegen te Hansbeke, met een totale oppervlakte van 1ha75a70ca (artikels 23,24 en 25). Sofie Moens was een kleindochter van het echtpaar Boudewijn Sutterman-De Pauw en een nicht van Petrus Martens. Haar man was landbouwer te Oostakker en zij verkochten sommige erfgoederen afkomstig van de familie Sutterman;
- Op 16 maart 1867, wanneer hij reeds 3 kinderen had uit zijn tweede huwelijk met Eugenie Coddens, kocht Petrus een schoon en groot woonhuis met stalling en erf bij de statie te Hansbeke en 22a30ca grond (artikels 26 en 27) van de kinderen Onghena-Moens waarvan beide ouders overleden waren. Deze verkoop door de achterkleinkinderen van Boudewijn Sutterman werd verleden voor notaris Buysse te Oostwinkel;
- Op 18 juni 1872, toen hij reeds 5 kleine kinderen had en ruim 62 jaar oud was, kocht Petrus opnieuw gronden waarin hij medegerechtigd was. De twee percelen land met een oppervlakte van 93a10ca (artikels 30 en31), gelegen te Aalter, verwierf Petrus bij een openbare veiling van de onroerende goederen afhangende van de nalatenschap van Marie Therese Hall
|
